آداب مهمان نوازی از دیدگاه اسلام

آداب مهمان نوازی از دیدگاه اسلام

سؤال: سلام لطفا در مورد مهمان و آداب مهمانداری مطالبی را در سایت قرار دهید. با تشکر از شما

جواب: وعلیکم السلام

در دین مبین اسلام به مسأله مهمان نوازی اهمیت ویژه داده می شود.

در یکی از احادیث از پیامبر اسلام (ص) چنین نقل شده است:

زكات خانه، مهمانخانه است [1]

در حدیث دیگر از آن حضرت نقل شده:

الضیف دلیل الجنه [2]

میهمان راهنمای راه بهشت است!

در باره اهمیت خاص مهمانی حدیث ذیل اشاره واضح دارد:

قال رسول الله (ص):

اذا اراد الله بقوم خیرا اهدی الیهم هدیه، قالوا: و ما تلك الهدیه؟ قال:‌الضیف، ینزل برزقه، ‌و یرتحل بذنوب اهل البیت [3]

هنگامی كه خداوند اراده كند نسبت به جمعیتی نیكی نماید هدیه گرانبهائی برای آنها می فرستد، عرض كردند ای پیامبر خدا! چه هدیه ای؟ فرمود: میهمان، با روزی خویش وارد می شود، و گناهان خانواده را با خود می برد (و بخشوده می شوند)

اما در باره حقوق مهمان

در حدیثی از حضرت علی (ع) نقلا از پیامبر چنین آمده است:

من حق الضیف ان تمشی معه فتخرجه من حریمك الی البر [4]

از حقوق میهمان آنست كه او را تا در خانه بدرقه كنی

باید وسایل آسایش و راحتی مهمان را فراهم كرد، تا آنجا كه در حدیثی نقل می شود میزبان حتی خلال را برای او فراهم سازد:

قال رسول الله(ص): ان من حق الضیف ان یعد له الخلال[5]

امام صادق ـ علیه السلام ـ می فرماید:

لا تقل لا خیك اذا دخل علیك اكلت الیوم شیئا؟ و لكن قرب الیه ما عندك، فان الجواد كل الجواد من بذل ما عنده [6]

هنگامی كه برادرت بر تو وارد شود از او سؤال نكن آیا امروز غذا خورده ای یا نه؟ آنچه داری برای او حاضر كن، چرا كه سخاوتمند واقعی كسی است كه از بذل آنچه حاضر دارد مضایقه نكند

در حدیثی دیگر از امام صادق (ع) می خوانیم:

هلك امروءً احتقر لأخیه ما یحضره و هلك امروء احتقر من اخیه ما قدم إلیه [7]

میزبانی كه آنچه را برای برادرش آماده ساخته كوچك بشمرد هلاك (و گمراه) شده است، همچنین میهمانی كه آنچه را كه نزد او حاضر كرده اند كوچك بشمرد گمراه است

وظیفه مهمان

علاوه بر حقوق مهمانان وظائفی هم دارند.

امام صادق (ع) می فرماید:

 اذا دخل أحدكم علی أخیه فی رحله فلیقعد حیث یأمر صاحب الرحل، فان صاحب الرحل اعرف بعوره بیته من الداخل علیه [8]

هنگامی كه یكی از شما وارد منزلگاه برادر مسلمانش می شود هر جا به او پیشنهاد می كند، بنشیند،‌چرا كه صاحب منزل به وضع منزل خود و آن قسمتهائی كه نباید آشكار گردد آشناتر است. 

رعایت سادگی در پذیرائی

بااین که مهمان نوازی در اسلام تأکید شده است، نباید از یاد برد که پذیرائیهای پر تكلف و پر زرق و برق از نظر اسلام كار خوبی نیست، لذا از این طور پذیرایی ها منع شده است. میزبان از آنچه دارد مضایقه نكند، و میهمان نیز بیش از آن را انتظار نداشته باشد.

 امام صادق (ع) می فرماید:

المؤمن لایحتشم من اخیه، و ما ادری ایهما اعجب؟ الذی یكلف اخاه اذا دخل علیه ان یتكلف له؟ او المتكلف لاخیه؟

 افراد با ایمان از برادر مؤمن خود رودرواسی ندارند، و من نمی دانم كدامیك از این دو عجیبتر است؟ كسی كه به هنگام ورود بر برادر خود او را به تكلف می افكند؟ و یا كسی كه شخصاً به سراغ تكلف برای میهمان می رود؟

سلمان فارسی از پیغمبر (ص) چنین نقل می كند:

اِنْ لا نتكلف للضیف ما لیس عندنا، و ان نقدم الیه ماحضرنا [9]

 برای میهمان نسبت به آنچه نداریم تكلف نكنیم، و آنچه موجود است مضایقه ننمائیم

امیدواریم که در مطالبی که از احادیث پر حکمت برای شما آمده کردیم، جواب سؤال شما را کامل داده باشیم.