آیات متشابه

آیات متشابه

متشابه، به معنی شبیه بودن از ریشۀ "شبه" گرفته شده است.  دو چیزی که با هم شباهت دارند، به هر یک از آنها گفته می شود. این با تشبیه فرق دارد. تشبیه برای نشان شباهت به کار برده نمی شود. برای توضیح بهتر و کامل تر به کار می رود.

برای مثال، مردی جسور مانند شیر و یا فردی موزی مانند روباه، در این جملات شجاعت و جسارت مرد را به شیر و موزی بودن فرد به روباه تشبیه شده، در اصل نه مرد به شیر شباهت دارد و نه فرد به روباه.  به این تشبیه می گویند نه متشابه.

برای دسته بندی موجودات تشابه خیلی مهم است. موجودات متشابه، جنسها، نوعها، و گروهها را تشکیل می دهند. خوردنیها، پوشیدنیها، سواریها، و…  گروه بندی می شوند. مشاغل و علوم به این شکل دسته بندی شده و نیاز را بر طرف می کنند.

کلمات متشابه در چهار آیه ذیل برای نشان دادن چیزهای متشابه به کار برده شده:

وَبَشِّرِ الَّذِين آمَنُواْ وَعَمِلُواْ الصَّالِحَاتِ أَنَّ لَهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِن تَحْتِهَا الأَنْهَارُ كُلَّمَا رُزِقُواْ مِنْهَا مِن ثَمَرَةٍ رِّزْقًا قَالُواْ هَذَا الَّذِي رُزِقْنَا مِن قَبْلُ وَأُتُواْ بِهِ مُتَشَابِهًا  [1]

به كساني كه ايمان آورده‏اند و عمل صالح دارند، بشارت ده، كه باغهائي از بهشت براي آنها است، كه نهرها از زير درختانش جاري است، هر زماني كه ميوه‏اي از آن به آنها داده شود، مي‏گويند اين متشابه است(در این دنیا)  كه قبلا به ما روزي شده بود.

وَقَالَ الَّذِينَ لاَ يَعْلَمُونَ لَوْلاَ يُكَلِّمُنَا اللّهُ أَوْ تَأْتِينَا آيَةٌ كَذَلِكَ قَالَ الَّذِينَ مِن قَبْلِهِم مِّثْلَ قَوْلِهِمْ تَشَابَهَتْ قُلُوبُهُمْ قَدْ بَيَّنَّا الآيَاتِ لِقَوْمٍ يُوقِنُونَ [2]

افراد ناآگاه گفتند: چرا خدا با ما سخن نمي‏گويد؟ و آيه و نشانهاي بر خود ما نازل نمي‏كند؟ پيشينيان آنها نيز همين گونه سخن مي‏گفتند دلها و افكارشان مشابه است، ولي ما (به اندازه كافي) آيات و نشانه‏ها را براي اهل يقين (و حقيقت جويان) روشن ساختهايم.

وَهُوَ الَّذِي أَنشَأَ جَنَّاتٍ مَّعْرُوشَاتٍ وَغَيْرَ مَعْرُوشَاتٍ وَالنَّخْلَ وَالزَّرْعَ مُخْتَلِفًا أُكُلُهُ وَالزَّيْتُونَ وَالرُّمَّانَ مُتَشَابِهًا وَغَيْرَ مُتَشَابِهٍ [3]

و اوست كسى كه باغهايى با داربست و بدون داربست و خرمابن و كشتزار با ميوه‏هاى گوناگون آن و زيتون و انار شبيه به يكديگر و غير شبيه پديد آورد.

هُوَ الَّذِيَ أَنزَلَ عَلَيْكَ الْكِتَابَ مِنْهُ آيَاتٌ مُّحْكَمَاتٌ هُنَّ أُمُّ الْكِتَابِ وَأُخَرُ مُتَشَابِهَاتٌ [4]

او كسى است كه كتاب را بر تو نازل كرد كه بخشى از آن محكمات است كه اساس كتاب است، و بخش ديگر متشابهات است.

در اصل کلمه در هشت آیه وجود دارد. زمر 23، بقره 70، انعام 99، رعد 16، و این یعنی رقم هشت هم با مثانی بودن  وبا  متشابه بودن مطابقت دارد.