موضوع: دَین ودین
مصاحبه با استاد، پروفسور دکترعبدالعزیز بایندر
شاگرد: استاد با مفهوم دین کما بیش آشنا هستیم؛ اما دَین چیست؟
استاد: دَین به معنای قرض و بدهی است. کلمه دین از ریشه دَین است.
دین به مفهوم بدهی و قرض به خداوند است. دَین به مفهوم بدهی و قرض به انسان است.خیلی ها نمی دانند که قرض به خدا را باید حتما ادا کنند و همین سبب می شود که در انجام عبادات، دقت لازم را به عمل نمی آورند. در صورتی که در حالت بدهکار بودن به یک انسان، دقت بیشتری در پرداخت به خرج می دهد.
شاگرد: استاد خوب می دانم که بدهی، انسان را به چه حالی در می آورد.
استاد: دین فرد را بنده خدا، ودَین فرد را بنده انسان می کند. مسلمانان مدام این دعا را می کنند: “ایاک نعبود و ایاک نستعین”
شاگرد: فقط بنده خدا بودن، نقطه مرکزی آزادی است.
استاد: روایت شده که پیامبر(ص) چنین دعایی کرده:
اللَّهُمَّ إِنِّي أَعُوذُ بِكَ مِنْ غَلَبَةِ الدَّيْنِ، وَغَلَبَةِ الْعَدُوِّ، وَشَمَاتَةِ الْأَعْدَاءِ
پروردگارا، من از مغلوب شدن به قرض، از مغلوب شدن به دشمنان، واز شاد کردن دشمنان به تو پناه می برم.
شاگرد: بدون بهره وربا ویا بدون وجود دوستان و نزدیکان صمیمی هیچ کس به کسی قرضی نمی دهد.
استاد: حق با شماست، سیستم قرض بدون بهره کار نمی کند. اسلام بندگی به کسی غیر از خدا را به شدت منع کرده، وهمچنین سیستم وام(بهره، ربا) را هم به شدت منع کرده. خداوند چنین می فرماید:
اي كساني كه ايمان آوردهايد! از (مخالفت فرمان) خدا به پرهيزيد، و آنچه از (مطالبات) ربا باقي مانده، رها كنيد، اگر ايمان داريد! اگر (چنين) نميكنيد، بدانيد خدا و رسولش، با شما پيكار خواهند كرد! و اگر توبه كنيد، سرمايههاي شما، از آن شماست (اصل سرمايه، بدون سود)، نه ستم ميكنيد، و نه بر شما ستم وارد ميشود. (سوره بقره 2/278-279)
شاگرد: ابتدا کامل متوجه نشده بودم، پس قرض با نزول بهره انسان را نابود می کند.
استاد: بهره دولتها را نیز بی چاره می کند؛ هیچ جنگی به این گونه نمی تواند انسانها را به اسارت وبردگی در بیاورد. کلا کسی که این فرمان خدا را نادیده بگیرد، خود را محکوم به اسارت و بندگی می کند.
بهره رابطه اجتماعی و روابط بین انسانها را خراب می کند. باعث تقسیم نا عادلانه درآمد و ثروت می شود. باعث ذوب شدن طبقه متوسط و به وجود آمدن پرتگاه بین فقیر و ثروتمند می شود.
یک طرف در رفاه و خوشی زندگی می کند، یک طرف هم به سختی زندگی می کند. ناآرامی و تنشهای اجتماعی ایجاد می شود. روابط خانوادگی ضعیف می شود، طلاق زیاد می شود، بچه های فراری و بی سرپرست زیاد می شود، انسانها بی خانمان می شوند، فضیلت و اخلاق از بین می رود، احترام و صمیمیت از بین می رود، تعداد افراد نا امید ومجرم افزایش پیدا می کند؛ در نتیجه کسانی که بهره و ربا می گیرند، دیگر نمی توانند پول خود را دریافت کنند و دیگر کسی نیست که از آنها پول نزول کند، و آنها چاره ای جز فرار ندارند.
شاگرد: پس نزول خوران هم به مشکل بر می خورند؟
استاد: البته که بر می خورند. چون پولی در دست افراد مقروض نیست، آنها به وضعی دچار می شوند که فقط بتوانند غذایی برای زنده ماندن به دست بیا ورند و در نتیجه نزول خوارها هم دیگر پولی به دست نمی آورند و اعتبار خود را از دست می دهند، همین سبب ور شکستگی ونابودی خیلی از بانکهای بزرگ است که به مردم وام می دادند. پیامبر(ص) چنین می فرماید:
از هفت چیز که انسان را به فلاکت سوق می دهد دوری کنید.
ای رسول خدا آنها چه چیزهایی هستند؟
بر خدا شرک ورزیدن، جادو، اگر دلیل به حقی نباشد، جان یک موجود زنده را گرفتن، نزول (بهره) خوردن، مال یتیم را خوردن، در هنگام هجوم دسته جمعی به دشمن از جنگ فرار کردن وبه زن مومن و بی گناه تهمت و افترا ناموسی و زنا زدن از بزرگترین گناهان الهی است.(بخاری،وصایا23،مسلم، ایمان145)
و همچنین پیامبر(ص) می فرمایند:
خداوند کسی که ربا می دهد و می گیرد را لعنت کند.(بخاری، جادو25، مسلم، مسقط105)
شاگرد: استاد، بسیاری از مسلمانان بهره را از مسائل ضروری برای ادامه فعالیتهای اقتصادی می دانند. اما اینگونه که شما گفتید، بهره انسان را به نابودی سوق می دهد وحتی اینقدر خطرناک است که ممکن است ایمان انسان را به خطر بیاندازد. در نوشته ای که هفته گذشته از شما انتشار یافت تحت عنوان “صکوک بدون بهره” ، به علمایی که به دلایلی به بهره، فتوا (مجوز) داده اند چنین نوشته بودید: آنها جهنم را مثل شومینه خانه شان فرض می کنند.
استاد: متأسفانه برخی علما چنین چهره ربا را تغییر می دهند که لب شیطان تب خال می زند.
