ملائکه، اجنه و ابلیس.

ملائکه، اجنه و ابلیس.

در باره جنس ملائکه اقوال مختلف مطرح شده است. اکثریت آن را خلق شده از نور می دانند (بدون دلیل قرآنی). از طرف دیگر مبهمات در باره جنس ابلیس و ارتباط آن با ملائکه وجود دارد. برای رفع این ابهامات موجود، مقاله مذکور را نوشتیم، چون در این باره از شما هم سوالات زیاد آمده است. قرآن کریم می فرماید:

  وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالْإِنسَ إِلَّا لِيَعْبُدُونِ [1]

و جن و انس را جز براى آنكه بندگی مرا کنند، نيافريده‏ام‏

در آیه ای دیگر چنین می فرماید:

لَّن يَسْتَنكِفَ الْمَسِيحُ أَن يَكُونَ عَبْدًا لِّلّهِ وَلاَ الْمَلآئِكَةُ الْمُقَرَّبُونَ وَمَن يَسْتَنكِفْ عَنْ عِبَادَتِهِ وَيَسْتَكْبِرْ فَسَيَحْشُرُهُمْ إِلَيهِ جَمِيعًا* فَأَمَّا الَّذِينَ آمَنُواْ وَعَمِلُواْ الصَّالِحَاتِ فَيُوَفِّيهِمْ أُجُورَهُمْ وَيَزيدُهُم مِّن فَضْلِهِ وَأَمَّا الَّذِينَ اسْتَنكَفُواْ وَاسْتَكْبَرُواْ فَيُعَذِّبُهُمْ عَذَابًا أَلُيمًا وَلاَ يَجِدُونَ لَهُم مِّن دُونِ اللّهِ وَلِيًّا وَلاَ نَصِيرًا [2]

مسيح از اينكه بنده خدا باشد هرگز ابا نمى‏ورزد و فرشتگان مقرب هرگز ابا ندارند از اينكه بنده خدا باشند، و هركس از پرستش او ابا داشته باشد و كبر بورزد به زودى همگى آنان را [براى حسابرسى‏] نزد خويش گرد مى‏آورد* اما كسانى را كه ايمان آورده و كارهاى شايسته كرده‏اند، پاداشهايشان را به تمامى مى‏دهد و از فضل خويش نيز به ايشان افزونتر مى‏بخشد، و اما كسانى كه استنكاف و استكبار ورزيده‏اند، به عذابى دردناك دچارشان مى‏سازد و در برابر خداوند براى خود يار و ياورى نمى‏يابند.

بندگی خداوند را به جا آوردن وظیفۀ فرشتگان نیز می باشد. فرشتگان مقرب، یعنی آنهایی که خداوند به خود نزدیکتر می داند، از بندگی به خدا دست نمی کشند. اما همانطور که در ادامۀ آیه می فرماید، هر کس تکبر داشته و خود را برتر بداند به عذابی درد ناک دچار می شود.

خداوند در سوره بقره آیۀ 30 و 32 می فرماید که ابلیس به همراه دیگر فرشتگان همیشه بندگی و اطاعت خداوند را به جا آورده، تا زمانی که خداوند می فرماید به آدم سجده کنید، آنگاه این کار را لایق خود ندانسته خود را برتر دیده و در نتیجه منحرف و کافر شد.

وَإِذْ قُلْنَا لِلْمَلاَئِكَةِ اسْجُدُواْ لآدَمَ فَسَجَدُواْ إِلاَّ إِبْلِيسَ أَبَى وَاسْتَكْبَرَ وَكَانَ مِنَ الْكَافِرِينَ [3]

و چون فرشتگان را فرموديم براى آدم سجده كنيد پس بجز ابليس كه سر باز زد و كبر ورزيد و از كافران شد [همه] به سجده درافتادند

این آیه نشان می دهد که تمام فرشتگان "جن" هستند:

وَإِذْ قُلْنَا لِلْمَلَائِكَةِ اسْجُدُوا لِآدَمَ فَسَجَدُوا إِلَّا إِبْلِيسَ كَانَ مِنَ الْجِنِّ فَفَسَقَ عَنْ أَمْرِ رَبِّهِ أَفَتَتَّخِذُونَهُ وَذُرِّيَّتَهُ أَوْلِيَاء مِن دُونِي وَهُمْ لَكُمْ عَدُوٌّ بِئْسَ لِلظَّالِمِينَ بَدَلًا [4]

و چنين بود كه به فرشتگان گفتيم به آدم سجده بريد، همه سجده بردند مگر ابليس كه او هم از جنيان بود و از فرمان پروردگارش سرپيچيد، آيا شما او و زاد و رودش را به جاى من به دوستى مى‏گيريد، و حال آنكه ايشان دشمنان شما هستند، ستمكاران [مشرك‏] بد جانشينى [به جاى خدا] دارند.

در آیه بالا "… او هم از جنيان بود" نشان دهندۀ آن است که جنهای دیگر از فرمان او سر پیچی نکرده اند.

چون جن از آتش خلق شده پس فرشتگان هم از جنس آتشند. در قرآن راجع به موضوع جنس فرشتگان آیه ای وجود ندارد. اما راجع به اینکه فرشتگان و اجنه از یک جنس   هستند، از آیه   

وَإِذْ قُلْنَا لِلْمَلاَئِكَةِ اسْجُدُواْ لآدَمَ فَسَجَدُواْ إِلاَّ إِبْلِيسَ أَبَى وَاسْتَكْبَرَ وَكَانَ مِنَ الْكَافِرِينَ [5]

و چون فرشتگان را فرموديم براى آدم سجده كنيد پس بجز ابليس كه سر باز زد و كبر ورزيد و از كافران شد [همه] به سجده درافتادند

می فهمیم. چرا گه اگر ابلیس جزء ملائکه نبود، خداوند نمی فرمود:

قَالَ مَا مَنَعَكَ أَلاَّ تَسْجُدَ إِذْ أَمَرْتُكَ قَالَ أَنَاْ خَيْرٌ مِّنْهُ خَلَقْتَنِي مِن نَّارٍ وَخَلَقْتَهُ مِن طِينٍ [6]

فرمود چون تو را به سجده امر كردم چه چيز تو را باز داشت از اينكه سجده كنى گفت من از او بهترم مرا از آتشى آفريدى و او را از گل آفريدى

اگر ابلیس از جنس همان فرشتگان نبود، می گفت که "خدایا، تو که به من امر نکردی، به فرشتگان دستور دادی". اما شیطان پاسخ می گوید گفت من از او بهترم مرا از آتشى آفريدى و او را از گل آفريدى

پس، نبیجه می گیریم که شیطان از جن است، جن از آتش خلق شده است، و چون شیطان با ملائکه از یک جنس هستند، ملایکه هم از آتش خلق شد. فرق ملایکه از دیگر اجنه، مسؤلیتی که خداوند بر این اجنه واگذار کرده است.

الْحَمْدُ لِلَّهِ فَاطِرِ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ جَاعِلِ الْمَلَائِكَةِ رُسُلًا أُولِي أَجْنِحَةٍ مَّثْنَى وَثُلَاثَ وَرُبَاعَ يَزِيدُ فِي الْخَلْقِ مَا يَشَاءُ إِنَّ اللَّهَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ [7]

سپاس خداى را كه پديدآورنده آسمان و زمين است [و] فرشتگان را كه داراى بالهاى دوگانه و سه‏گانه و چهارگانه‏اند پيام‏آورنده قرار داده است در آفرينش هر چه بخواهد مى‏افزايد زيرا خدا بر هر چيزى تواناست

 در آیه دیگر می فرماید:

لَّن يَسْتَنكِفَ الْمَسِيحُ أَن يَكُونَ عَبْدًا لِّلّهِ وَلاَ الْمَلآئِكَةُ الْمُقَرَّبُونَ وَمَن يَسْتَنكِفْ عَنْ عِبَادَتِهِ وَيَسْتَكْبِرْ فَسَيَحْشُرُهُمْ إِلَيهِ جَمِيعًا [8]

مسيح از اينكه بنده خدا باشد هرگز ابا نمى‏ورزد و فرشتگان مقرب [نيز ابا ندارند] و هر كس از پرستش او امتناع ورزد و بزرگى فروشد به زودى همه آنان را به سوى خود گرد مى‏آورد

اجنه هم مثل انسان دارای جنسیت (مرد و زن) مؤمن و کافر، رسول و غیر رسول؛ مقرب و غیر مقرب… مستند. جنهای منتخب ملائکه هستند، مثل انبیا که از طرف خداوند انتخاب شده. اما معنی منتخب شدن آنها به معنی معصوم از گناه بودن آنها را نمی رساند. مثل عدم عصمت پیامبران. در باره عدم عصمت فرشتگان قبل از این در پایگاه خود مقاله نوشته بودیم، می توانید به آن رجوع کنید.