دانشجوی در “جامعة المصطفی (دانشگاه المصطفی)” در شهر شهاب هستم. چند روز قبل در عید غدیر خم مناظره کوچکی در باره حادثه غدیر و جایگاه این حادثه در اسلام با طلاب داشتیم. اساتید دانشگاه نیز ادعا می کردند که این حادثه اشاره ای به خلافت بلافاصل علی بن ابی طالب (رض) دارد. آیا ادعای آنان درست است؟ و امام علی مخالف خلفاء دیگر بود؟
پاسخ:
در تاریخ اسلام حادثه غدیر خم وجود دارد. در سال دهم هجری رسول خدا (ص) با جمع کثیری از صحابه برای ادای حج به مکه مکرمه رفتند و این در تاریخ اسلام “حج الوداع” نام دارد. در منابع تاریخی اشاره شده است که در این ایام علی بن ابوطالب (رض) برای ماموریتی به یمن فرستاده شده بود و شخصی را به جای خود گذاشته و چند قربانی برای حج رسول خدا (ص) برداشت و به دسته پیامبر ملحق شد.
قبل از خروج علی بن ابی طالب (رض) از یمن لشکریان از او خواستند تا شتران خودشان را استراحت بدهند و بر شتران به غنیمت گرفته شده سوار شوند. ولی علی به آنها اجازه نداد و منع کرد. بعد از این خودش زودتر رفت که به مراسم حج (حجه الوداع) برسد.
ولی جانشین علی (رض) نافرمانی کرده و به هریک از همراهانش لباسی از کتان داد و به آنان اجازه داد تا بر شتران به غنیمت گرفته شده سوار شوند. بعد از برگشتن به نزد آنها علی (رض) به سبب نافرمانی و استفاده از غنائم بدون اجازه به نائبش خشمگین شد و او را سرزنش کرد. این حادثه سبب شد که بعضی از لشگریان با علی (رض) مخالفت کنند. حتی کار به آنجا رسید که مخالفان نزد پیامبر (ص) رفته و از علی (رض) به آن حضرت شکایت کردند.
رسول خدا برای فرونشاندن فتنه و زدودن کینه و کدورت بین مسلمانان وقتی که بجای بنام غدیر خم که با مکه 20 کیلومتر فاصله داشت رسید و حجاج را توقف کرده و خطبه ای خواند. در بخشی از آن خطبه آمده است: “من کنت مولاه فعلی مولاه” یعنی هر کس که من دوست او هستم علی هم دوست اوست”
در کتب تاریخ آمده که یکی از همراهان علی (رض) بنام بردة که در نزد پیامبر شروع به انتقاد نمود تا اینکه چهره رسول خدا (ص) تغییر کرد و فرمود:
“آیا من از خود مؤمنین نسبت به آنان اولی نیستم” گفتند: بلی، سپس فرمود: “من کنت مولاه فعلی مولاه”.
ولی متاسفانه برخی از مذاهب از جمله اهل تشیع این حادثه را تحریف کرده و ادعا می کنند که علی (رض) اولین خلیفه مسلمانان بود ولی حق او را ضایع کرده و خلافت را غصب نموده اند. اما حقیقت این چنین نیست، حتی نوشته های خود علی (رض) این کذب را تایید می نماید. مثلا در نامه ای که علی به معاویه می نویسد می گوید:
با من کسانی بیعت کردند با ابو بکر و عمر و عثمان بیعت کرده اند… (نهج البلاغه ص 346)
از گفته علی (رض) آشکارا معلوم می شود که علی (رض) و اصحاب دیگر در زمان خلفاء راشدین به آنها بیعت کرده و خلافت آنها را قبول کرده بودند. علاوه بر این اگرعلی (رض) مخالف حکومت خلفا می بود وزیر و همکار آنها نمی گردید.
وقتی پیامبر در روز پنجشنبه، هجدهم ماه ذیحجه به غدیر خم رسیدند، جبرئیل بر حضرتش نازل شد و آیه 67 سوره مائده را در مورد نصب امیرالمومنین علی خواند:
«یا ایها الرسول، بلغ ما انزل الیک من ربک، فان لم تفعل فما بلغت رسالته و الله یعصمک من الناس…» ای پامبر! آنچه از سوی پروردگارت بر تو نازل شده ابلاغ کن، اگر انجام ندادی، رسالت او را ابلاغ نکردی و خداوند تو را از مردمان حفظ خواهد کرد.»
جالب است بدانید مرحوم علامه امینی در جلد اول کتاب «الغدیر» نام سی نفر از دانشمندان اهل سنت را آورده است که گفته اند: این آیه در روز غدیرخم در مورد علی بن ابیطالب نازل شده، نشانی کتاب ها حتی شماره صفحه کتابی که از آن نقل شده در کتاب الغدیر نوشته شده است.
فکر دانشمندان اهل سنت یا اهل شییعه برای ما حجتی نیست ما به قران کریم استناد می نماییم.
به دلایل متعدد آیه سوم سوره مائده (الیوم اکملت لکم دینکم) نمی تواند در ارتباط با حادثه غدیر باشد. این آیه فقط در مورد این است که رسول خدا (ص) چیزی را از رسالت کتمان نمی کند و اگر چیزی از اوامر الاهی ابلاغ نکند رسالتش کامل نمی شود.
در روایت وارد می شود که اصحاب با شنیدن این آیه به گریه افتادند. وقتی از آنها پرسیدند چرا گریه می کنید؟ پواب دادند: شاید این آیه پایان عمر پیامبر خبر می دهد.
خلاصه این آیه در باره ولایت و خلافت علی بن ابو طالب نیست.
والله اعلم..