سؤال:
آیا امکان دارد که غیرمسلمانان نیز وارد بهشت شوند؟ من بسیاری از آنها را می بینم که عملشان با دستورات اسلام سازگار است و عمل صالح انجام می دهند. علاوه بر این، آنان چه گناهی دارند که غیر مسلمان به دنیا آمدند، این که در دست آنها نبوده است. آیا ممکن است خداوند آنها را رحمت کند و در بهشت خود وارد نماید؟
پاسخ:
کافر به شخصی گفته می شود که از وجود خدا با خبر است، اما او را نادیده می انگارد. کفر فعلی است که شخص با انتخاب خود آن را بر می گزیند، و کافر از جایگاه خود مطلع است. به همین سبب هیچگاه دلیل قانع کننده ای برای این کار خود ندارد، و در مقام دفاع از خود سعی بر انکار حقایق می کند.
چنانچه در بالا ذکر کردیم در اسلام کفر چند معنی دارد که یکی از آنها عناد و انکار حقایق است و این در قیامت باعث عقوبت می گردد، نه کفری که از روی نادانی و از قصور و کوتاه فکری باشد که در صورت اخیر ممکن است مشمول رحمت الهی هم قرار گیرد. قرآن کریم کلمهٔ کافر را به طور کلی به غیر مسلمانان اطلاق نکرده است. اما به کسانی که متکبر و لجوج هستند و با مسلمانان دشمنی می کنند کافر می گوید. برای کسانی که خداوند متعال آنها را کافر توصیف کرده است می توانیم خصوصیات زیر را در نظر بگیریم:
- هر کس آیات خدای تعالی را پس از اقامهٔ حجت بر او انکار کند.
﴿فَلَمَّا جَاءَتْهُمْ آيَاتُنَا مُبْصِرَةً قَالُوا هَذَا سِحْرٌ مُبِينٌ. وَجَحَدُوا بِهَا وَاسْتَيْقَنَتْهَا أَنْفُسُهُمْ ظُلْمًا وَعُلُوًّا فَانْظُرْ كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الْمُفْسِدِينَ﴾ [نمل: ۱۳-۱۴]
ترجمه: و هنگامی که آيات روشني بخش ما به سراغ آنها آمد گفتند: اين سِحری است آشکار! و آن را از روي ظلم و سرکشی انکار کردند، در حالي که در دل به آن يقين داشتند! پس بنگر سرانجام تبهکاران (و مفسدان) چگونه بود!
خداوند متعال در مورد کسی که پس از آشکار شدن حق از پذیرش حق روی برگرداند می فرماید:
﴿فَإِنْ تَوَلَّوْا فَإِنَّمَا عَلَيْكَ الْبَلَاغُ الْمُبِينُ. يَعْرِفُونَ نِعْمَتَ اللَّهِ ثُمَّ يُنْكِرُونَهَا وَأَكْثَرُهُمُ الْكَافِرُونَ﴾ [نحل: ۸۲-۸۳]
ترجمه: اگر روی برتابند، تو فقط وظيفهٔ ابلاغ آشكار داری. آنها نعمت خدا را می شناسند سپس آن را انكار می كنند و اكثرشان كافرند.
﴿وَكَذَلِكَ أَنْزَلْنَا إِلَيْكَ الْكِتَابَ، فَالَّذِينَ آتَيْنَاهُمُ الْكِتَابَ يُؤْمِنُونَ بِهِ، وَمِنْ هَؤُلَاءِ مَنْ يُؤْمِنُ بِهِ، وَمَا يَجْحَدُ بِآيَاتِنَا إِلَّا الْكَافِرُونَ﴾ [عنكبوت: ۴۷]
ترجمه: اين گونه، كتاب را بر تو نازل كرديم، كساني كه كتاب به آنها داده ايم به اين كتاب ايمان مي آورند، و بعضی از اين گروه نيز به آن مؤمن مي شوند و آيات ما را جز كافران انكار نمي كنند.
2. کسانی که با دستکاری در نصوص و جدایی بین خدای متعال و رسولانش، مؤمنان را از دین خود دور می کنند.
﴿إِنَّ الَّذِينَ يَكْفُرُونَ بِاللَّهِ وَرُسُلِهِ وَيُرِيدُونَ أَنْ يُفَرِّقُوا بَيْنَ اللَّهِ وَرُسُلِهِ وَيَقُولُونَ نُؤْمِنُ بِبَعْضٍ وَنَكْفُرُ بِبَعْضٍ وَيُرِيدُونَ أَنْ يَتَّخِذُوا بَيْنَ ذَلِكَ سَبِيلًا. أُولَئِكَ هُمُ الْكَافِرُونَ حَقًّا، وَأَعْتَدْنَا لِلْكَافِرِينَ عَذَابًا مُهِينًا﴾ [نساء: ۱۵۰-۱۵۱]
ترجمه: كساني كه خدا و پيامبران او را انكار می كنند و می خواهند در ميان آنها تبعيض قائل شوند، و مي گويند به بعضی ايمان داريم و بعضی را انكار مي كنيم و مي خواهند در ميان اين دو، راهی براي خود انتخاب كنند. آنها كافران حقيقي اند و براي كافران مجازات توهين آميزی فراهم ساخته ايم.
- كسى كه از اطاعت امر خداى متعال سر باز مى زند و تكبر مى ورزد، چنانكه شيطان چنين بود.
﴿وَإِذْ قُلْنَا لِلْمَلَائِكَةِ اسْجُدُوا لِآدَمَ فَسَجَدُوا إِلَّا إِبْلِيسَ أَبَى وَاسْتَكْبَرَ وَكَانَ مِنَ الْكَافِرِينَ﴾ [بقرة: ۳۴]
ترجمه: و چون گفتیم فرشتگان را که به آدم سجده کنید/گردن خم کنید پس همه سجده کردند جز ابلیس، او سرکشید و بزرگ نمایی کرد و در شمار کافران شد.
هر کس یکی از دستورات خداوند متعال را از روی تکبر و لجاجت رد کند، کافر محسوب می شود. قابل توجه است که شیطان جز با سجده بر آدم، از خداوند متعال نافرمانی نکرد و چون اصرار بر نافرمانی او داشت. آیاتی که در مورد ابلیس وجود دارد نمونهٔ خوبی برای توضیح این موضوع می باشد. خداوند متعال چنین می فرماید: و در حقيقت شما را خلق كرديم سپس به صورتگرى شما پرداختيم آن گاه به فرشتگان گفتيم براى آدم سجده كنيد پس [همه] سجده كردند جز ابليس كه از سجده كنندگان نبود.
ابلیس، فقط فرمان سجده به آدم را قبول نکرد. و با این نافرمانی از دستور الهی سرپیچی کرد. مستقیما جرأت این که از فرمان خدا سرکشی کند را نداشت. چون که می دانست که او را خدا آفریده و همه چیز از آن اوست.
- کسانی که به خاطر دین مسلمانان با آنان می جنگند:
﴿فَسِيحُوا فِي الْأَرْضِ أَرْبَعَةَ أَشْهُرٍ وَاعْلَمُوا أَنَّكُمْ غَيْرُ مُعْجِزِي اللَّهِ وَأَنَّ اللَّهَ مُخْزِي الْكَافِرِينَ﴾ [توبه: ۲]
ترجمه: با اين حال چهار ماه در زمين سير كنيد و بدانيد شما نمی توانيد خدا را ناتوان سازيد خداوند خوار كنندهٔ كافران است.
معلوم است كه جنگ مشركان قريش با پيامبر و مؤمنان جنگ با دين بود، از این رو خداوند متعال آنها را كافر توصيف كرده است. اما اگر جنگ با مسلمانان به خاطر دین آنها نباشد، مانند جنگ مرزی یا بر سر منافع، دشمن کافر توصیف نمی شود.
خداوند تبارک و تعالی بین غیر مسلمانان از نظر نزدیکی و دوری از مسلمانان تفاوت قائل شده است:
﴿لَتَجِدَنَّ أَشَدَّ النَّاسِ عَدَاوَةً لِلَّذِينَ آمَنُوا الْيَهُودَ وَالَّذِينَ أَشْرَكُوا، وَلَتَجِدَنَّ أَقْرَبَهُمْ مَوَدَّةً لِلَّذِينَ آمَنُوا الَّذِينَ قَالُوا إِنَّا نَصَارَى، ذَلِكَ بِأَنَّ مِنْهُمْ قِسِّيسِينَ وَرُهْبَانًا وَأَنَّهُمْ لَا يَسْتَكْبِرُونَ﴾ [مائده: ۸۲]
ترجمه: بی گمان يهود و مشركان را دشمنترين مردم نسبت به مؤمنان خواهی يافت، ولی آنها را كه مي گويند مسيح هستيم نزديكترين دوستان به مومنان می يابی، اين به خاطر آن است كه در ميان آنها افرادی دانشمند و تارک دنيا هستند و آنها (در برابر حق) تكبر نمی ورزند”
خداوند تبارک و تعالی بین اهل کتاب فرق گذاشته و ذکر کرده است که در میان آنان امتی هستند که به وحدانیت خدای متعال ایمان دارند و عمل صالح انجام می دهند:
﴿لَيْسُوا سَوَاءً مِنْ أَهْلِ الْكِتَابِ أُمَّةٌ قَائِمَةٌ يَتْلُونَ آيَاتِ اللَّهِ آنَاءَ اللَّيْلِ وَهُمْ يَسْجُدُونَ. يُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ وَيَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَيُسَارِعُونَ فِي الْخَيْرَاتِ وَأُولَئِكَ مِنَ الصَّالِحِينَ. وَمَا يَفْعَلُوا مِنْ خَيْرٍ فَلَنْ يُكْفَرُوهُ وَاللَّهُ عَلِيمٌ بِالْمُتَّقِينَ﴾ [آل عمران: ۱۱۳]
ترجمه: آنها همه يكسان نيستند، از اهل كتاب جمعيتي هستند كه قيام (به حق و ايمان) می كنند و پيوسته در اوقات شب آيات خدا را می خوانند در حالی كه سجده می نمايند. به خدا و روز ديگر ايمان مي آورند، امر به معروف و نهی از منكر می كنند و در انجام كارهای نيک بر يكديگر سبقت می گيرند و آنها از صالحانند. و آنچه از اعمال نيک انجام می دهند هرگز كفران نخواهد شد (و پاداش شايسته می بينند) و خدا از پرهيزكاران آگاه است”
از آیه متوجه می شویم که این امت اهل کتاب در وصف کفار نمی گنجد، بلکه آیه آنها را از صالحان می داند. اگر یکی از آنها بمیرد و در این حال باشد، اما حتی اگر دعوت اسلام به او نرسیده و بر او اثبات نشده باشد، از اهل بهشت است.
وظیفهٔ مسلمانان این است که پیام خداوند متعال را به همه مردم به ویژه مسیحیان برسانند، زیرا آنها از نظر محبت به مسلمانان نزدیک‌ترین هستند و از راه‌های مشروع و با الگو قرار دادن آنها، آن را به آنان برسانند.
