سوال:
آیا دختر برادر از عمویش که بعد از پدر او فوت کرده، ارث میبرد در صورتی که سایر عموهایش (برادران متوفی) در قید حیات باشند؟
جواب:
اگر متوفی فرزندی نداشته باشد، برادرانش ارث میبرند و سهم پسر مانند دو برابر سهم دختر است، زیرا خداوند متعال فرموده است:
﴿وَإِنْ كَانُوا إِخْوَةً رِجَالًا وَنِسَاءً فَلِلذَّكَرِ مِثْلُ حَظِّ الْأُنْثَيَيْنِ يُبَيِّنُ اللَّهُ لَكُمْ أَنْ تَضِلُّوا وَاللَّهُ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ﴾ [النساء: 176]
“و اگر برادر و خواهر با هم باشند (تمام اموال را ميان خود تقسيم ميكنند به اين ترتيب كه) براي هر مذكر دو برابر سهم مؤ نث خواهد بود – خداوند (احكام خود را) براي شما بيان ميكند تا گمراه نشويد و خداوند به همه چيز دانا است”
اما دختر برادری که پدرش قبل از عمویش فوت کرده، سهم پدرش را دریافت میکند، و این مطابق با گفته خداوند متعال است:
﴿لِلرِّجَالِ نَصِيبٌ مِمَّا تَرَكَ الْوَالِدَانِ وَالْأَقْرَبُونَ وَلِلنِّسَاءِ نَصِيبٌ مِمَّا تَرَكَ الْوَالِدَانِ وَالْأَقْرَبُونَ مِمَّا قَلَّ مِنْهُ أَوْ كَثُرَ نَصِيبًا مَفْرُوضًا﴾ [النساء: 7]
“براي مردان از آنچه پدر و مادر و خويشاوندان از خود ميگذارند سهمي است و براي زنان نيز از آنچه پدر و مادر و خويشاوندان ميگذارند سهمي، خواه آن مال كم باشد يا زياد، اين سهمي است تعيين شده و پرداختني”
هنگام فوت پدرش، عموی او نزدیکترین فرد به او میشود، بنابراین او از عموی خود ارث میبرد و سهم پدرش را دریافت میکند چون او از طرف پدر به عمویش نسبت دارد.
اما فقه تقلیدی این دختر را از ارث عمویش محروم میکند به این ادعا که برادران متوفی از دختر برادر او نزدیکتر به متوفی هستند، در حالی که حقیقت این است که او به جای پدرش در نزدیکی ارث قرار میگیرد و همانند پدرش ارث میبرد.
آیا نمیبینی که اگر او فوت کند، عمویانش به طور مساوی از او ارث میبرند؟ پس چرا وقتی یکی از آنها فوت میکند، عمویان دیگر ارث او را محروم میکنند؟!