آیا غیرمسلم نمی تواند وارد مکه شود؟

آیا  غیرمسلم نمی تواند وارد مکه شود؟

آیا غیر مسلمین می توانند وارد مکه شوند؟ چرا به مکه اهل کتاب، پیروان ادیان دیگر نمی توانند وارد شوند؟ سؤالات شبیه این زیاد مطرح می شود که در این نوشتار قصد داریم کمی در این رابطه روشنایی بیاندازیم. دلیل این که اکثر مسلمانان فکر می کنند جائز نیست غیر مسلمین وارد مکه شوند، آیه ذیل است:

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ إِنَّمَا الْمُشْرِكُونَ نَجَسٌ فَلاَ يَقْرَبُواْ الْمَسْجِدَ الْحَرَامَ بَعْدَ عَامِهِمْ هَذَا وَإِنْ خِفْتُمْ عَيْلَةً فَسَوْفَ يُغْنِيكُمُ اللّهُ مِن فَضْلِهِ إِن شَاء إِنَّ اللّهَ عَلِيمٌ حَكِيمٌ [1]

اى كسانى كه ايمان آورده ‏ايد حقيقت اين است كه مشركان ناپاكند پس نبايد بعد از این  سالی که دارند، به مسجدالحرام نزديك شوند و اگر [در اين قطع رابطه] از فقر بيمناكيد پس به زودى خدا اگر بخواهد شما را به فضل خويش بی نیاز مى‏ گرداند كه خدا داناى حكيم است.

مشرکانی که در آیه ذکر شده، آنان که سعی داشتند پیامبر (ص) و دیگر مسلمانان را از مکه بیرون کنند. (ابتدای سوره توبه راجع به این مشرکین است) و همچنین در سوره بقره هم راجع به آنان وَأَخْرِجُوهُم مِّنْ حَيْثُ أَخْرَجُوكُمْ نازل شده که معنی آن: از جایی که شمارا اخراج کردند اخراجشان کنید  است.

وَإِن كَادُواْ لَيَسْتَفِزُّونَكَ مِنَ الأَرْضِ لِيُخْرِجوكَ مِنْهَا وَإِذًا لاَّ يَلْبَثُونَ خِلافَكَ إِلاَّ قَلِيلًا * سُنَّةَ مَن قَدْ أَرْسَلْنَا قَبْلَكَ مِن رُّسُلِنَا وَلاَ تَجِدُ لِسُنَّتِنَا تَحْوِيلًا [2]

و چيزى نمانده بود كه تو را از اين سرزمين بركنند تا تو را از آنجا بيرون سازند و در آن صورت آنان [هم] پس از تو جز [زمان] اندكى نمى‏ ماندند* سنتى كه همواره در ميان [امتهاى] فرستادگانى كه پيش از تو گسيل داشته‏ ايم [جارى] بوده است و براى سنت [و قانون] ما تغييرى نخواهى يافت.

بعد از فتح مکه مسلمانان  15ماه با مشرکان کاری نداشتند تا آیه ذیل نازل شد که طبق آن مشرکان باید مکه را تا 4 ماه دیگر ترک کنند و گرنه کشته خواهند شد:

بَرَاءةٌ مِّنَ اللّهِ وَرَسُولِهِ إِلَى الَّذِينَ عَاهَدتُّم مِّنَ الْمُشْرِكِينَ

[اين آيات] اعلام بيزارى [و عدم تعهد] است از طرف خدا و پيامبرش نسبت به آن مشركانى كه با ايشان پيمان بسته ‏ايد

فَسِيحُواْ فِي الأَرْضِ أَرْبَعَةَ أَشْهُرٍ وَاعْلَمُواْ أَنَّكُمْ غَيْرُ مُعْجِزِي اللّهِ وَأَنَّ اللّهَ مُخْزِي الْكَافِرِينَ

 پس [اى مشركان] چهار ماه [ديگر با امنيت كامل] در زمين بگرديد و بدانيد كه شما نمى ‏توانيد خدا را به ستوه آوريد و اين خداست كه رسواكننده كافران است.

وَأَذَانٌ مِّنَ اللّهِ وَرَسُولِهِ إِلَى النَّاسِ يَوْمَ الْحَجِّ الأَكْبَرِ أَنَّ اللّهَ بَرِيءٌ مِّنَ الْمُشْرِكِينَ وَرَسُولُهُ فَإِن تُبْتُمْ فَهُوَ خَيْرٌ لَّكُمْ وَإِن تَوَلَّيْتُمْ فَاعْلَمُواْ أَنَّكُمْ غَيْرُ مُعْجِزِي اللّهِ وَبَشِّرِ الَّذِينَ كَفَرُواْ بِعَذَابٍ أَلِيمٍ

و [اين آيات] اعلامى است از جانب خدا و پيامبرش به مردم در روز حج اكبر كه خدا و پيامبرش در برابر مشركان تعهدى ندارند [با اين حال] اگر [از كفر] توبه كنيد آن براى شما بهتر است و اگر روى بگردانيد پس بدانيد كه شما خدا را درمانده نخواهيد كرد و كسانى را كه كفر ورزيدند از عذابى دردناك خبر ده .

إِلاَّ الَّذِينَ عَاهَدتُّم مِّنَ الْمُشْرِكِينَ ثُمَّ لَمْ يَنقُصُوكُمْ شَيْئًا وَلَمْ يُظَاهِرُواْ عَلَيْكُمْ أَحَدًا فَأَتِمُّواْ إِلَيْهِمْ عَهْدَهُمْ إِلَى مُدَّتِهِمْ إِنَّ اللّهَ يُحِبُّ الْمُتَّقِينَ

مگر آن مشركانى كه با آنان پيمان بسته ‏ايد و چيزى از [تعهدات خود نسبت به] شما فروگذار نكرده و كسى را بر ضد شما پشتيبانى ننموده اند پس پيمان اينان را تا [پايان] مدتشان تمام كنيد چرا كه خدا پرهيزگاران را دوست دارد.

فَإِذَا انسَلَخَ الأَشْهُرُ الْحُرُمُ فَاقْتُلُواْ الْمُشْرِكِينَ حَيْثُ وَجَدتُّمُوهُمْ وَخُذُوهُمْ وَاحْصُرُوهُمْ وَاقْعُدُواْ لَهُمْ كُلَّ مَرْصَدٍ فَإِن تَابُواْ وَأَقَامُواْ الصَّلاَةَ وَآتَوُاْ الزَّكَاةَ فَخَلُّواْ سَبِيلَهُمْ إِنَّ اللّهَ غَفُورٌ رَّحِيمٌ

پس چون ماه‏هاى حرام سپرى شد مشركان را هر كجا يافتيد بكشيد و آنان را دستگير كنيد و به محاصره درآوريد و در هر كمينگاهى به كمين آنان بنشينيد پس اگر توبه كردند و نماز برپا داشتند و زكات دادند راه برايشان گشاده گردانيد زيرا خدا آمرزنده مهربان است.

وَإِنْ أَحَدٌ مِّنَ الْمُشْرِكِينَ اسْتَجَارَكَ فَأَجِرْهُ حَتَّى يَسْمَعَ كَلاَمَ اللّهِ ثُمَّ أَبْلِغْهُ مَأْمَنَهُ ذَلِكَ بِأَنَّهُمْ قَوْمٌ لاَّ يَعْلَمُونَ

و اگر يكى از مشركان از تو پناه خواست پناهش ده تا كلام خدا را بشنود سپس او را به مكان امنش برسان چرا كه آنان قومى نادانند.

قرآن به مشرکانی که عهد خود را نشکستند این ممنوعیت را نگذاشته بود. اما کسانی که عهد را شکسته بود دیگر نمی توانند به مکه وارد شوند. در آیه گفته می شود: اى كسانى كه ايمان آورده‏ ايد حقيقت اين است كه مشركان ناپاكند پس نبايد بعد از این  سالی که دارند،  به مسجدالحرام نزديك شوند – پس معلوم است که آیه راجع به مشرکان زمان رسول الله (ص)است.

 اما چون ارتباط بین آیات قرآن در اکثر موارد نادیده گرفته می شود، تفسیر آن هم طبیعی است، اشتباه خواهد شد. در مورد این آیه هم همان طور اشتباه شده است. امام مالک (امام مذهب فقهی مالکی) می گوید که ورود مشرکان نه فقط به مسجد الحرام، بلکه کل مساجد حرام است. امام شافعی می گوید غیر مسلمین فقط  نمی توانند وارد مسجد الحرم شوند. لذا اگرنماینده سیاسی کشور غیر مسلمان باشد در منطقه مکه که حرم محسوب نمی شود، ملاقات می کند. دیدگاه امام ابوحنیفه این است که غیر مسلمین از ورود به مکه برای  حج و عمره  منع شده اند. لذا به اماکن مقدس مثل مزدلفه، عرفات … هم نمی توانند در این ایام نزدیک شوند. اما به  مساجد دیگر و یا اماکنی که به حج و عمره ربطی نداشته باشد، می توانند بروند.

اما در اصل آنچه که اکنون با غیر مسلمین مرتبط است، در آیات ذیل بیان شده است:

لَا يَنْهَاكُمُ اللَّهُ عَنِ الَّذِينَ لَمْ يُقَاتِلُوكُمْ فِي الدِّينِ وَلَمْ يُخْرِجُوكُم مِّن دِيَارِكُمْ أَن تَبَرُّوهُمْ وَتُقْسِطُوا إِلَيْهِمْ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُقْسِطِينَ

[اما] خدا شما را از كسانى كه در [كار] دين با شما نجنگيده و شما را از ديارتان بيرون نكرده ‏اند باز نمى ‏دارد كه با آنان نيكى كنيد و با ايشان عدالت ورزيد زيرا خدا دادگران را دوست مى‏ دارد.

إِنَّمَا يَنْهَاكُمُ اللَّهُ عَنِ الَّذِينَ قَاتَلُوكُمْ فِي الدِّينِ وَأَخْرَجُوكُم مِّن دِيَارِكُمْ وَظَاهَرُوا عَلَى إِخْرَاجِكُمْ أَن تَوَلَّوْهُمْ وَمَن يَتَوَلَّهُمْ فَأُوْلَئِكَ هُمُ الظَّالِمُونَ

فقط خدا شما را از دوستى با كسانى باز مى‏ دارد كه در [كار] دين با شما جنگ كرده و شما را از خانه‏ هايتان بيرون رانده و در بيرون ‏راندن تان با يكديگر همپشتى كرده‏ اند و هر كس آنان را به دوستى گيرد آنان همان ستمگرانند [3]

پس در 3 حالت با غیر مسلمین نباید خوب رفتار کنیم:

1. اگر به خاطر دین ما با ما بجنگند؛
2. از دیار مان بیرون مان کنند؛
3. به کسانی که ما را از دیار بیرون کنند، کمک کنند.

در غیر این حالات باید با آنان مسالمت آمیز زندگی کنیم.