از عوامل ضلالت اجتناب کنیم (2)
در این بخش با یکی دیگر از عوامل انحراف صحبت خواهیم کرد.
- پیروى کور کورانه از نیاکان
شکی نیست که پدران و نیاکان در اسلام از احترام خاصی برخوردارند اما این احترام و محبت نباید سبب این شود که انسان قدرت تفکر خود را از دست دهد، و خود را مقلد آنان کند. قرآن کریم آنجا که دستور احترام به آنان را مى دهد، یادآور مى شود که اگر والدین فرزند را به شرک دعوت کنند، نباید از آنان پیروى کرد.
وَإِن جَاهَدَاكَ عَلى أَن تُشْرِكَ بِي مَا لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ فَلَا تُطِعْهُمَا وَصَاحِبْهُمَا فِي الدُّنْيَا مَعْرُوفًا وَاتَّبِعْ سَبِيلَ مَنْ أَنَابَ إِلَيَّ ثُمَّ إِلَيَّ مَرْجِعُكُمْ فَأُنَبِّئُكُم بِمَا كُنتُمْ تَعْمَلُونَ [1]
و هرگاه آنها تلاش كنند كه موجودي را شريك من قرار دهي كه از آن آگاهي نداري (بلكه ميداني باطل است) از آنها اطاعت مكن، ولي با آنها در دنيا به طرز شايستهاي رفتار كن، و پيروي از راه كساني بنما كه به سوي من آمدهاند، سپس بازگشت همه شما به سوي من است و من شما را از آنچه عمل ميكرديد آگاه ميكنم.
قرآن در آیاتى که در باره پیروی کور کورانه «والدین» را مایه گمراهى مى داند از زبان گمراهان چنین نقل مى کند:
بَلْ قَالُوا إِنَّا وَجَدْنَا آبَاءنَا عَلَى أُمَّةٍ وَإِنَّا عَلَى آثَارِهِم مُّهْتَدُونَ* وَكَذَلِكَ مَا أَرْسَلْنَا مِن قَبْلِكَ فِي قَرْيَةٍ مِّن نَّذِيرٍ إِلَّا قَالَ مُتْرَفُوهَا إِنَّا وَجَدْنَا آبَاءنَا عَلَى أُمَّةٍ وَإِنَّا عَلَى آثَارِهِم مُّقْتَدُونَ [2]
بلكه آنها ميگويند ما نياكان خود را بر مذهبي يافتيم و ما نيز به آثار آنها هدايت شدهايم.* همين گونه در هيچ شهر و دياري پيش از تو پيامبري انذاركننده نفرستاديم مگر اينكه ثروتمندان مست و مغرور گفتند ما پدران خود را بر مذهبي يافتيم و به آثار آنها اقتدا ميكنيم.
قرآن کریم این گونه تعصب را انتقاد می کند:
وَإِذَا قِيلَ لَهُمْ تَعَالَوْاْ إِلَى مَا أَنزَلَ اللّهُ وَإِلَى الرَّسُولِ قَالُواْ حَسْبُنَا مَا وَجَدْنَا عَلَيْهِ آبَاءنَا أَوَلَوْ كَانَ آبَاؤُهُمْ لاَ يَعْلَمُونَ شَيْئًا وَلاَ يَهْتَدُونَ [3]
و هنگامي كه به آنها گفته شود، به سوي آنچه خدا نازل كرده و به سوي پيامبر بيائيد ميگويند آنچه را از پدران خود يافتهايم ما را بس است!، آيا نه چنين است كه پدران آنها چيزي نميدانستند و هدايت نيافته بودند؟!
انسان باید آزاد باشد و تعصب بی جا نباید حجاب برای دیدن حقیقت باشد. پدر و مادر محترم هستند، و احترام آنان نباید از حقیقت جویی بالاتر باشد. باید سعی کرد که برای هدایت یافتن آنها تلاش کرد، نه خود را با پیروی بی جا گمراه ساخت.
