اهمیت تحقیقات راجع به تغذیه حلال

اهمیت تحقیقات راجع به تغذیه حلال

يَا أَيُّهَا النَّاسُ كُلُواْ مِمَّا فِي الأَرْضِ حَلاَلًا طَيِّبًا وَلاَ تَتَّبِعُواْ خُطُوَاتِ الشَّيْطَانِ إِنَّهُ لَكُمْ عَدُوٌّ مُّبِينٌ

اى مردم از آنچه در زمين حلال و پاكيزه است بخوريد و از گامهاى شيطان پيروى نكنيد چرا كه او دشمن آشكار شماست‏. (سوره بقره 2/168)

برای زنده ماندن، باید غذا خورد. این نیاز را به طرق مختلف می توان رفع کرد. اما رفع این نیاز از روشهای نادرست و تغذیه غلط باعث بیماریهای مختلف می شود. به ویژه، در زمانهای اخیر، در نتیجۀ تغذیه نادرست بیماریهای مختلفی رواج یافته است. برای مثال نتیجۀ آمار جدیدی از این موضوع از این قرار است:

در نتیجه تحقیقات و آمارگیری بنیاد قلب در بریتانیا، یک سوم بیمارانی که ار ناراحتی قلب و عروق فوت کرده اند در نتیجۀ تغذیه نادرست و بی موقع می باشد. طبق گزارش سازمان سلامت جهانی در سال 16.7 میلیون نفر در جهان از ناراحتی قلب و 7.9 میلیون انسان هم از بیماری سرطان می میرند. در نتایجی که وزارت بهداشتت ترکیه اعلام کرده، در هر 2.5 دقیقه یک انسان از بیماری قلب و عروق جان خود را از دست می دهد. در مناطق اروپایی 25 میلیون انسان مبتلا به دیابت هستند. و حدود 200 میلیون انسان هم مبتلا به اوبزیته (بیماری چاقی) می باشند. و از طرفی پول بسیار هنگفتی خرج درمان این بیماریها می شود.

همانطور که دیده می شود، تغذیۀ نادرست و غیر سلامت به انسان ضررهای جانی و مالی فراوانی وارد می کند.

مطالبی که در بالا مطرح شد بعد سلامت تغذیه بود اما از نظر دینی هم تغذیه بسیار مهم است. چونکه از نظر انسانهای دین دار، به ویژه مسلمانان، علاوه بر سلامت مواد غذایی، از نظر حلال و حرام بودن مواد غذایی نیز بسیار مهم است. حتی مسئلۀ حلال و حرام از مهمترین ارکان تغذیه می باشد. مادۀ غذایی که از نظر دین حرام باشد، حتی اگر مفید هم باشد نباید خورد. به این دلیل حتما باید از خوردنیها و آشامیدنیهای حرام مطلع بود. خداوند چنین می فرماید:

وَكُلُواْ مِمَّا رَزَقَكُمُ اللّهُ حَلاَلًا طَيِّبًا وَاتَّقُواْ اللّهَ الَّذِيَ أَنتُم بِهِ مُؤْمِنُونَ

 و از نعمتهاي حلال و پاكيزهاي كه خداوند به شما روزي داده بخوريد و از (مخالفت) خداوندي كه به او ايمان داريد بپرهيزيد. (سوره مائده 5/88)

كُلُواْ مِمَّا رَزَقَكُمُ اللّهُ حَلالًا طَيِّبًا وَاشْكُرُواْ نِعْمَتَ اللّهِ إِن كُنتُمْ إِيَّاهُ تَعْبُدُونَ

حال كه چنين است از آنچه خدا روزيتان كرده است حلال و پاكيزه بخوريد، و شكر نعمت خدا را بجاي آريد اگر او را مي‏پرستيد. (سوره نحل 16/114)

خداوند در این آیات شرط حلال بودن غذا ها را بیان کرده.

در دین اسلام همانطور که در قرآن هم خداوند می فرماید خوردن گوشت حیوانی که ذبح نشده مرده باشد، خون جاری، گوشت خوک، و گوشت حیوانی که به غیر نام خداوند ذبح شده باشد.

إِنَّمَا حَرَّمَ عَلَيْكُمُ الْمَيْتَةَ وَالدَّمَ وَلَحْمَ الْخِنزِيرِ وَمَا أُهِلَّ بِهِ لِغَيْرِ اللّهِ فَمَنِ اضْطُرَّ غَيْرَ بَاغٍ وَلاَ عَادٍ فَلا إِثْمَ عَلَيْهِ إِنَّ اللّهَ غَفُورٌ رَّحِيمٌ

[بدانيد كه خداوند] بر شما مردار و خون و گوشت خوك و آنچه نامى جز نام خدا به هنگام ذبحش برده باشند، حرام كرده است، اما اگر كسى درمانده شود، و تجاوز كار و زياده‏خواه نباشد [و از آنها بخورد] گناهى بر او نيست، چرا كه خداوند آمرزگار مهربان است‏. (سوره بقره 2/173)

حُرِّمَتْ عَلَيْكُمُ الْمَيْتَةُ وَالْدَّمُ وَلَحْمُ الْخِنْزِيرِ وَمَا أُهِلَّ لِغَيْرِ اللّهِ بِهِ وَالْمُنْخَنِقَةُ وَالْمَوْقُوذَةُ وَالْمُتَرَدِّيَةُ وَالنَّطِيحَةُ وَمَا أَكَلَ السَّبُعُ إِلاَّ مَا ذَكَّيْتُمْ وَمَا ذُبِحَ عَلَى النُّصُبِ وَأَن تَسْتَقْسِمُواْ بِالأَزْلاَمِ ذَلِكُمْ فِسْقٌ الْيَوْمَ يَئِسَ الَّذِينَ كَفَرُواْ مِن دِينِكُمْ فَلاَ تَخْشَوْهُمْ وَاخْشَوْنِ الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي وَرَضِيتُ لَكُمُ الإِسْلاَمَ دِينًا فَمَنِ اضْطُرَّ فِي مَخْمَصَةٍ غَيْرَ مُتَجَانِفٍ لِّإِثْمٍ فَإِنَّ اللّهَ غَفُورٌ رَّحِيمٌ

 مردار و خون و گوشت خوك و آنچه نامى جز خدا به هنگام ذبحش برده باشند، و [حيوان حلال گوشت‏] خفه شده، و به ضرب [چوب و سنگ‏] مرده، و از بلندى افتاده، و شاخ خورده و آنچه درندگان از آن خورده باشند، مگر آنچه [به موقع به ذبح شرعى‏] حلال كنيد و همچنين آنچه براى بتان ذبح شده است و نيز تعيين قسمت به كمك ازلام همه بر شما حرام شده است و [پرداختن به هريك از] اينها نافرمانى است، امروز كافران از دين شما [و بازگشت شما از آن‏] نوميد شده‏اند، لذا از آنان نترسيد و از من بترسيد، امروز دين شما را به كمال رساندم و نعمتم را بر شما تمام كردم و دين اسلام را بر شما پسنديدم، و هركس در مخمصه‏اى ناچار شود و مايل به گناه نباشد [و از آنچه نهى شده بخورد] بداند كه خداوند آمرزگار مهربان است‏.(سوره مائده 5/3)

قُل لاَّ أَجِدُ فِي مَا أُوْحِيَ إِلَيَّ مُحَرَّمًا عَلَى طَاعِمٍ يَطْعَمُهُ إِلاَّ أَن يَكُونَ مَيْتَةً أَوْ دَمًا مَّسْفُوحًا أَوْ لَحْمَ خِنزِيرٍ فَإِنَّهُ رِجْسٌ أَوْ فِسْقًا أُهِلَّ لِغَيْرِ اللّهِ بِهِ فَمَنِ اضْطُرَّ غَيْرَ بَاغٍ وَلاَ عَادٍ فَإِنَّ رَبَّكَ غَفُورٌ رَّحِيمٌ

بگو در آنچه بر من وحي شده، هيچ حرامي بر كسي كه غذائي مي‏خورد نمي‏يابم بجز اينكه مردار باشد يا خوني كه (از بدن حيوان) بيرون ريخته يا گوشت خوك كه اينها همه پليدند، يا حيواني كه در طريق گناه به هنگام سر بريدن، نام غير خدا (نام بتها) بر آنها برده شده است، اما كساني كه ناچار شوند بدون اينكه بخاطر لذت باشد و يا زياده از حد بخورند (گناهي بر آنها نيست) پروردگار تو آمرزنده مهربان است.(سوره انعام 6/145)

إِنَّمَا حَرَّمَ عَلَيْكُمُ الْمَيْتَةَ وَالْدَّمَ وَلَحْمَ الْخَنزِيرِ وَمَآ أُهِلَّ لِغَيْرِ اللّهِ بِهِ فَمَنِ اضْطُرَّ غَيْرَ بَاغٍ وَلاَ عَادٍ فَإِنَّ اللّهَ غَفُورٌ رَّحِيمٌ

خداوند تنها مردار و خون و گوشت خوك و آنچه را با نام غير خدا سر بريده‏اند بر شما تحريم كرده، اما كساني كه مجبور شوند در حالي كه تجاوز و تعدي از حد ننمايند (خداوند آنها را مجازات نخواهد كرد) چرا كه خدا غفور و رحيم است. (شوره نحل 16/115)

در مورد حرام بودن این چهار موردی که بیان کردیم در بین تمام مذاهب اتفاق نظر وجود دارد. اما در مورد ما بقی خوراکیها، بین علما در مورد حلال و حرا م بودنش اختلاف نظر وجود دارد. این اختلاف نظر، در مورد خوراکیهایی است که در برخی از احادیث خوردن آن ممنوع شده ویا برخی خوراکیها که در مورد آنها آیه و یا حدیثی وجود ندارد، می باشد.

در دنیای امروزی با پیشرفت تکنولوژی، دنیا به دهکده ای کوچک تبدیل شده و پیمودن مسافتهای طولانی نیز بسیار کوتاه شده است. در این شرایط با رفتن به فرهنگهای مختلف، ناخواسته شبهاتی در ذهن ایجاد می شود. بدون شک برای فرد مسلمان در کشور غریب و فرهنگ ناآشنا اولین مشکلی که مواجه می شود مسئلۀ تغذیه می باشد. بالاخص در مورد گوشت و فراوده های گوشتی، که آیا می توان خورد و یا نمی توان خورد. در کشورهای خارجی که اکثریت مسلمان زندگی می کنند، اغلب مشکلی در مورد ذبح حیوانات و گوشتها وجود ندارد. اما در مورد کشورهای غیر مسلمان در این مورد دچار تردد می شویم؛ در کشورهای اروپایی و آمریکایی که اکثریت، مسیحی و یا یهودی هستند، نسبت به کشورهایی چون چین و هندوستان و ژاپن و روسیه که اغلب کمونیست هستند و یا بودایی وشینوتیزم، مسئلۀ تغذیه از گوشت و فراورده های گوشتی راحت تر است.

آیا مسلمانانی که به این قبیل کشورها سفر می کنند نباید در مدت اقامت در این کشورها، گوشت و فراوردهای گوشتی مصرف کنند؟ در کشورها اقلیت مسلمان زندگی می کنند، (مانند: آلمان و بلژیک و… که اکثریت مسلمان ترک) که در آنجا امکانات ذبح شرعی وجود دارد، باز خوردن فراورده های گوشتی حلال به نسبت راحت تر است. اما در کشورهاییی که اقلیت مسلمان در آنجا خیلی کم زندگی می کنند، خوردن گوشت حلال بسیار مشکل است.

همچنین در مورد مواد افزودنی به خوراکیها، که ضرر فراوانی به بدن وارد می کند و همچنین در مورد خوردنیها و آشامیدنیهای وارداتی، گوشتهای وارداتی و برگۀ حلالی که به این محصولات داده می شود مشکوک است.

مسائلی که در بالا به آنها اشاره کردیم نشان دهندۀ اهمیت تحقیق در مورد تغذیه حلال می باشد.

در آخر می توان اضافه کرد که مسئلۀ تغذیۀ حلال کاری نیست که تنها با نظارت علمای دین انجام شود، بلکه باید تیمی از مهندسین تغذیه، دام پزشکان، پزشکان، مهدسان شیمی،و زیست شناسانبا همکاری یکدیگر این مشکل را از سر راه مسلمانان بردارند. این کاری است که باید گروهی انجام دهد یک مهندس تغذیه بدون اطلاع از فقه و نا آشنا با حدیث و زبان عربی و مسائل دینی نمی تواند به تنهایی این کار را انجام دهد. همچنین حرفه های دیگری چون پزشک و زیست شناس و… که ذکر کردیم نیز نمی توانند به تنهایی حلال و یا حرام بودن، جایز و یا جایز نبودن خوراکیها و آشامیدنیها را تعیین کنند.

خداوند چنین می فرماید:

قُلْ مَنْ حَرَّمَ زِينَةَ اللّهِ الَّتِيَ أَخْرَجَ لِعِبَادِهِ وَالْطَّيِّبَاتِ مِنَ الرِّزْقِ قُلْ هِي لِلَّذِينَ آمَنُواْ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا خَالِصَةً يَوْمَ الْقِيَامَةِ كَذَلِكَ نُفَصِّلُ الآيَاتِ لِقَوْمٍ يَعْلَمُونَ

 بگو چه كسي زينت هاي الهي را كه براي بندگان خود آفريده و روزيهاي پاكيزه را حرام كرده است ؟ بگو اينها در زندگي دنيا براي كساني است كه ايمان آورده‏اند (اگر چه ديگران نيز با آنها مشاركت دارند ولي) در قيامت خالص (براي مؤ منان) خواهد بود اينچنين آيات (خود) را براي كساني كه آگاهند شرح مي‏دهيم. (سوره اعراف 7/32)

وَلاَ تَقُولُواْ لِمَا تَصِفُ أَلْسِنَتُكُمُ الْكَذِبَ هَذَا حَلاَلٌ وَهَذَا حَرَامٌ لِّتَفْتَرُواْ عَلَى اللّهِ الْكَذِبَ إِنَّ الَّذِينَ يَفْتَرُونَ عَلَى اللّهِ الْكَذِبَ لاَ يُفْلِحُونَ

 و با هر دروغى كه به زبانتان مى‏آيد، مگوييد كه اين حلال است و اين حرام، تا بر خداوند دروغ بسته باشيد، زيرا كسانى كه بر خداوند دروغ ببندند رستگار نمى‏شوند. (سوره نحل 16/116)