تفسیر سوره ناس

تفسیر سوره ناس

بسم الله الرحمن الرحیم

قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ النَّاسِ (1) مَلِكِ النَّاسِ (2) إِلَهِ النَّاسِ (3) مِنْ شَرِّ الْوَسْوَاسِ الْخَنَّاسِ (4) الَّذِي يُوَسْوِسُ فِي صُدُورِ النَّاسِ (5) مِنَ الْجِنَّةِ وَالنَّاسِ (

بگو پناه می برم به صاحب تمام انسانها (1) حاکم انسانها (2) اله انسانها (3) از شر وسوسه های شیطان موذی به تو پناه می برم (4) او با وسوسه به درون انسانها رخنه می کند (5) ازجنس جنها هم می شود، ازجنس انسانها هم (6)

رب الناس در آیه اول به معنی صاحب انسان است. رب به معنی صاحب است. صاحب تمام انسانها خداوند است. در این صورت هیچ یک از ما انسانها بی صاحب نیستیم.

کسی که صاحب ما انسانها است، صاحب اختیار تمام ما است. چنین شخصی را باید بی چون وچرا اطاعت کرد. باید به تمام خواسته های او گردن نهاد و از او کمک خواست. چون غیر از خدا کسی صاحب تمام اختیار انسان نیست، پس غیر او کسی الاه نیست. اما کسانی هستند که کسان دیگر را صاحب اختیار می دانند و از آنها اطاعت می کنند و خدا را در درجه دوم قرار می دهند و از افراد دیگر کمک می خواند، این گونه افرادبرای خدا شریک قرار داده  مشرک محسوب می شوند.

خناس در آیه چهارم موذی ترجمه شد که به این منظور است که وقتی جایی یاد خدا وجود دارد به صورت پنهانی آنجا مخفی می شود.

وسواس الخناس هم به مفهوم این است که از دین خدا فرار می کند اما از به هم ریختن افکار انسان دست بر نمی دارد.

در ابتدا ابلیس وبعد هم هر کسی که انسان را از راه راست گمراه کند، در این گروه قرار می گیرد. خداوند متعال چنین می فرماید:

سپس شيطان آنها را وسوسه كرد تا آنچه را از اندام شان پنهان بود آشكار سازد و گفت پروردگارتان شما را از اين درخت نهي نكرده مگر به خاطر اينكه (اگر از آن بخوريد) فرشته خواهيد شد يا جاودانه (در بهشت خواهيد ماند! و براي آنها سوگند ياد كرد كه من خيرخواه شما هستم! (سوره عراف7/20-21)

شیطانها چون گمراه هستند به دنبال شریک جرم برای خود هستند، وبه گونه ای با آنها رفتار می کند که گویا خوبی آنها را می خواهد.

وجه مشترک بین شیاطین این است که وقتی یاد خدا می شود، می آیند و خود را پنهان می کنند.

شیطان هایی که به صورت جن هستند وسوسه ایجاد می کنند و برای در امان بودن از آنها تنها یاد دستورهای خدا و چیزهایی که منع کرده کافیست. اما شیطان هایی که به صورت انسان ظاهر می شوند، انسان هایی هستند که از راه راست جدا شده اند. برای در امان ماندن از آنها باید آیات الهی را به آنها نشان داد و آنها را به کتاب الهی دعوت کرد.

 از ویژگی های کسانی که کارهای شیطانی انجام می دهند این است که، هنگامی که با آیات الهی مواجه می شوند، می ترسند، احساس ناراحتی ونا امنی می کنند و سعی می کنند فرار کنند.

خداوند در این باره چنین می فرمایند:

خداوند او را از رحمت خويش به دور ساخته و او گفته است كه از بندگان تو سهم معيني خواهم گرفت. و آنها را گمراه مي كنم و به آرزوها سرگرم مي‏ سازم و به آنها دستور مي‏ دهم كه (اعمال خرافي انجام دهند و) گوش چهارپايان را بشكافند و آفرينش (پاك) خدائي را تغيير دهند، (فطرت توحيد را به شرك بيالايند) و آنها كه شيطان را به جاي خدا ولي خود برگزينند زيان آشكاري كرده ‏اند. (سوره نسا 4/118-119)

جمعي را هدايت كرده و جمعي را (كه شايستگي نداشته‏ اند) گمراهي بر آنها مسلم… آنها (كساني هستند كه) شياطين را به جاي خداوند، اولياي خود انتخاب كردند و چنين گمان مي‏ كنند كه هدايت يافته ‏اند (سوره عراف7/30)

در سوره فلق راجع به عوامل خارجی که باعث گناه کردن انسانها می شود بحث می کند. اما در این سوره از عوامل داخلی، وسوسه، و به خدا پناه بردن دستور داده شده است. چون تنها چیزی که شیطانها را از ما دور نگه می دارد پناه بردن به خداست. به همین خاطر به این سوره ها (معوذتین) یعنی نگه دارنده ،حفظ کننده می گویند. پیامبر صلی الله علیه وسلم، خواندن این سوره ها را قبل از خواب و در هنگام ترس توصیه می فرمودند.