تکالیف الهی در حد توان آدمی است

در آیاتی از قرآن کریم خداوند با توجه به اینکه از بندگان خارج از توانشان تکلیف نمی خواهد، فاکتورهایی برای رسیدن به راحتی ارائه می دهد و در ادامه نیز بیان می کند که مراد از این راحتی چه می باشد….

بر تن نمودن جامه بندگی مستلزم پا نهادن بر روی خواهش های نفسانی است. تخالف با گرایش های نفسانی کاری سخت و طاقت فرساست و در این بین نقش دشمنی قسم خورده در به فعلیت رساندن آنچه نفس اماره تمایل وقوعش را دارد قابل تامل است. آن هنگام که شیطان از بهشت رانده شد خواهان گمراهی انسانها بود، «قَالَ رَبّ ِ فَأَنظِرْنىِ إِلىَ یَوْمِ یُبْعَثُونَ (36) قَالَ فَإِنَّكَ مِنَ الْمُنظَرِینَ (37) إِلىَ یَوْمِ الْوَقْتِ الْمَعْلُومِ (38)؛ گفت: «پروردگارا، پس مرا تا روزى كه برانگیخته خواهند شد مهلت ده.» (36)فرمود: «تو از مهلت یافتگانى، (37) تا روز [و] وقت معلوم.» (38) (سوره حجر، آیات 36 تا 38).
بندگی الهی راهی آسان
محول نمودن وظایف سخت و طاقت فرسایی که خارج از توان آدمی است سبب ترک مسیر بندگی الهی و سر سپردن به فرامین شیطانی است اما خالق دانایی که بر تمام امور آگاه است، در کنار دستوراتش؛ توجه به این مهم را از یاد نبرده و در جای جای کتاب آسمانی اش به این امر توجه داده که آنچه خارج از توان آدمی است مورد تکلیف الهی نیست
اما سر بر آستان جانان نهادن و به رغم تمامی سختی های راه، ردای بندگی بر تن نمودن سبب همراهی امدادهای الهی می شود. بندگانی که سر تسلیم در آستان الهی فرو آورده و بدنبال فرمانبرداریِ ذات کبربایی اند موانع و سختی های راه برایشان مرتفع می گردد و در انجام امور خیر توفیق می یابند. 
در تفسیر آیه «فَسَنُیَسِّرُهُ لِلْیُسْرى؛ بزودى راهِ آسانى پیش پاى او خواهیم گذاشت» (سوره ی لیل آیه ی 7) مفسران بیان نموده اند که یکی از مقاصد آیه راحتی در انجام اعمال صالحه است و خداوند به آنانکه تقوی پیشه نموده و وعده ی الهی را راست شمرده اند؛ وعده داده که راحتی در انجام کارهای نیک را نصیبشان می نماید: «فَأَمَّا مَنْ أَعْطى وَ اتَّقى  وَ صَدَّقَ بِالْحُسْنى .  فَسَنُیَسِّرُهُ لِلْیُسْرى ؛ امّا آنكه [حقّ خدا را] داد و پروا داشت، و [پاداش ] نیكوتر را تصدیق كرد . بزودى راهِ آسانى پیش پاى او خواهیم گذاشت. » (سوره ی لیل آیات 5 تا 7) و مراد از راحتی در انجام کارهای نیک آنست که انجام امور پسندیده برایشان آسان و راحت می شود و بالعکس نافرمانی و گناه برایشان سخت و دشوار می گردد. در واقع آنچه در ابتدا امری سخت و دشوار بود با یاری الهی به کاری آسان و راحت مبدل گشت و انجامش نه تنها سخت بلکه شیرین و دلپذیر شد.
آری نصرت الهی خواه از طریق آسان نمودن عمل نیک و خواه از طریق نمایاندن راه صحیح و درست نصیب کسانی می شود که در راه بندگی اش گام برمیدارند و به فرامینش جامه عمل می پوشانند و این وعده حق الهی است که فرمود: «وَ الَّذینَ جاهَدُوا فینا لَنَهْدِیَنَّهُمْ سُبُلَنا..؛ و كسانى كه در راه ما كوشیده اند، به یقین راههاى خود را بر آنان مى نماییم» ( سوره ی عنکبوت، آیه 69).
تکالیف الهی در حد توان آدمی است
در تفسیر آیه «فَسَنُیَسِّرُهُ لِلْیُسْرى؛ بزودى راهِ آسانى پیش پاى او خواهیم گذاشت» (سوره ی لیل آیه ی 7) مفسران بیان نموده اند که یکی از مقاصد آیه راحتی در انجام اعمال صالحه است و خداوند به آنانکه تقوی پیشه نموده و وعده ی الهی را راست شمرده اند؛ وعده داده که راحتی در انجام کارهای نیک را نصیبشان می نماید
علاوه بر آنچه در توفیق دهی بندگان از سوی خداوند بر انجام امور نیک بیان شد تناسب حکم با طاقت و توان آدمی در دستورات الهی سبب آسان گشتن راه بندگی اش می گردد.
محول نمودن وظایف سخت و طاقت فرسایی که خارج از توان آدمی است سبب ترک مسیر بندگی الهی و سر سپردن به فرامین شیطانی است اما خالق دانایی که بر تمام امور آگاه است، در کنار دستوراتش؛ توجه به این مهم را از یاد نبرده و در جای جای کتاب آسمانی اش به این امر توجه داده که آنچه خارج از توان آدمی است مورد تکلیف الهی نیست «لا یُكَلِّفُ اللَّهُ نَفْساً إِلاَّ وُسْعَها ؛ خداوند هیچ كس را جز به قدر توانایى اش تكلیف نمى كند» سوره بقره، آیه286) هر چند از احکام محکم الهی باشد و در آیات نورانی کتاب آسمانیش بدان فرمان داده باشد. همچون امر الهی در مورد روزه که در ماه رمضان آن را بر مسلمانان واجب کرده اما در کنار امر به وجوب آن توجه به توان و قوای جسمی افراد در انجام این فریضه ی الهی را از یاد نبرده و روزه گرفتن بیماران را به ایام سلامت و صحتشان ماکول کرده و جالب آنکه در ادامه ی آیه به این نکته توجه می دهد که خداوند برای شما آسانی میخواهد نه سختی و رنج «شَهْرُ رَمَضانَ الَّذی أُنْزِلَ فیهِ الْقُرْآنُ هُدىً لِلنَّاسِ وَ بَیِّناتٍ مِنَ الْهُدى وَ الْفُرْقانِ فَمَنْ شَهِدَ مِنْكُمُ الشَّهْرَ فَلْیَصُمْهُ وَ مَنْ كانَ مَریضاً أَوْ عَلى سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِنْ أَیَّامٍ أُخَرَ یُریدُ اللَّهُ بِكُمُ الْیُسْرَ وَ لا یُریدُ بِكُمُ الْعُسْرَ..؛ ماه رمضان [همان ماه] است كه در آن، قرآن فرو فرستاده شده است، [كتابى ] كه مردم را راهبر، و [متضمّن ] دلایل آشكار هدایت، و [میزان] تشخیص حق از باطل است. پس هر كس از شما این ماه را درك كند باید آن را روزه بدارد، و كسى كه بیمار یا در سفر است [باید به شماره آن] تعدادى از روزهاى دیگر [را روزه بدارد]. خدا براى شما آسانى مى خواهد و براى شما دشوارى نمى خواهد» (سوره ی بقره، آیه 185). 
در این جا این نکته قابل توجه است که یادمان باشد که در زندگی به قول جوان های امروز "گیر" زیاد ندهیم… در مسیر درست قدم بر داریم و دیگران را راهنمایی بکنیم اما گیر دادن و توجه زیادی و پافشاری بر کارها چه برای خود و چه در حق دیگران کار صحیحی نیست…
کلام آخر:
پس از آنچه گفته شد معلوم گردید که حرکت در مسیر عبودیت الهی هر چند به ظاهر سخت و دشوار است اما با عنایات پروردگار امری سهل و آسان است و به رنج انداختن خود در مسیر عبودیت پروردگار آنجا که از توان و طاقت بشری خارج است خواست پروردگار نیست و شایسته نیست بنده جز آنچه پروردگارش از او خواسته عمل نماید هر چند به ظاهر این عمل در جهت عبودیت پروردگارش باشد. آنچه در مسیر بندگی لازم است همواره مورد توجه قرار گیرد آن است که بنده تنها گوش به فرمان خدایش است و افراط در دینداری به معنای خروج از مسیر بندگی الهی است.