حکم مرتد در اسلام

حکم مرتد در اسلام

این که در اسلام اجبار نیست همه می دانند و دلیل برآن قول خداوند است که می فرماید: “لا اکراه فی الدین”. اما اختلاف در آن است که برخی می گویند، آیه راجع به دخول به اسلام است. یعنی این که کافر اجبار نمی شود که اسلام را بپذیرد. اما مسأله بقاء در اسلام به نظر این دسته علماء (که اکثریت را تشکیل می دهد) فرق می کند. فردی که از نعمت الهی اسلام بهره برده باشد، به خاطر ترک کردن راه سعادت باید کشته شود. دلیل آنها آیه ذیل است:

وَمَن يَرْتَدِدْ مِنكُمْ عَن دِينِهِ فَيَمُتْ وَهُوَ كَافِرٌ فَأُوْلَئِكَ حَبِطَتْ أَعْمَالُهُمْ فِي الدُّنْيَا وَالآخِرَةِ وَأُوْلَئِكَ أَصْحَابُ النَّارِ هُمْ فِيهَا خَالِدُونَ [1]

و كسانى از شما كه از دين خود برگردند و در حال كفر بميرند آنان كردارهايشان در دنيا و آخرت تباه مى‏ شود و ايشان اهل آتشند و در آن ماندگار خواهند بود.

برخی (چون اکثر این را تأیید می کند) ادعا بر اجماع دارند:  فقد نقل ابن قدامة وغيره الإجماع على وجوب قتل المرتد، قال ابن قدامة : وأجمع أهل العلم على وجوب قتل المرتد ، وروي ذلك عن أبي بكر وعمر وعثمان وعلي ومعاذ وأبي موسى وابن عباس وخالد وغيرهم ، ولم ينكر ذلك فكان إجماعاً.

از طرف دیگر دلیل عقلی هم برای حکم قتل مرتد می آورند. می گویند حکمت شریعت تقاضا می کند که کافر کشته نشود، اما مرتد باید کشته شود، چرا که به جماعت مسلمین وارد شده بود و با خروج از آن انگار دارد تصریح می کند که “من دین اسلام را دیدم و کفر را بر آن ترجیح داده ام”. با این کار در جامعه فتنه ایجاد می کند و اگر کشته شود، برای دیگران عبرت خواهد شد. و آیه “لا اکراه فی الدین”، معنی اکراه در پذیرفتن دین است نی در ماندن است (ماندن در دین با اکراه هم شده جائز است). [2]

سرخسی می گوید: قتل مرتد واجب است، چه مرد باشد و چه زن.

در جریمه کردن باید مثل حد زنا، دزدی، خوردن شراب… برای زن و مرد یک سان باشد.  انکار بعد از اقرار بدتر است،  جنایت رد بد تر از جنایت اصرار بر کفر است. [3]

وقد رأى العلماء المعاصرون ان عقوبة قتل المرتد تتناسب تماما مع طبيعة الدين الاسلامي بوصفه نظام دين ودولة حيث الخروج منه يعتبر خروجا عن النظام وخيانة للأمة.

رأی اکثر علمای معاصر در حکم مرتد قتل است. آنها می گویند : این حکم با طبیعت اسلام تماما متناسب است، چرا که سیاست از دین جدا نیست و خروج فرد از دین خارج شدن آن از جامعه  و نظام اسلامی و خیانت به امت اسلامی است.[4]

اما نظر دوم: قتل مرتد حدی از حدود الله نیست.

به نظر ما (و تعدادی از علماء در این با ما هم عقیده هستند)، مرتد نباید کشته شود، و دلیل مان هم آیات قرآن است و در اساس آن آیه آزادی اعتقاد (لا اکراه فی الدین) است. و ما هیچ فرقی بین قبول کردن دین و یا بقاء در آن را نمی بینیم. نمی شود با اجبار اعتقاد را بر قلب کسی جا کرد، خداوند بینا به قلوب بندگانش هست و خودش مرتد را عذاب می دهد. آیه ” و كسانى از شما كه از دين خود برگردند و در حال كفر بميرند آنان كردارهايشان در دنيا و آخرت تباه مى‏ شود و ايشان اهل آتشند و در آن ماندگار خواهند بود” عاقبت مرتد را که حبوط عمل است و خلود در جهنم، بیان می کند. فَيَمُتْ در آیه به معنی فیقتل نیست، و نمی شود از آیه حکم کشتن را استنباط کرد.

اما آیاتی که برای دلیل می خواهیم بیاوریم:

• كَيْفَ يَهْدِي اللّهُ قَوْمًا كَفَرُواْ بَعْدَ إِيمَانِهِمْ وَشَهِدُواْ أَنَّ الرَّسُولَ حَقٌّ وَجَاءهُمُ الْبَيِّنَاتُ وَاللّهُ لاَ يَهْدِي الْقَوْمَ الظَّالِمِينَ *
• أُوْلَئِكَ جَزَآؤُهُمْ أَنَّ عَلَيْهِمْ لَعْنَةَ اللّهِ وَالْمَلآئِكَةِ وَالنَّاسِ أَجْمَعِينَ [5]

چگونه خداوند قومى را كه بعد از ايمانشان كافر شدند هدايت مى‏ كند با آنكه شهادت دادند كه اين رسول بر حق است و برايشان دلايل روشن آمد و خداوند قوم بيدادگر را هدايت نمى ‏كند.

آنان سزايشان اين است كه لعنت ‏خدا و فرشتگان و مردم همگى برايشان است.

 همین طور که روشن است آیه مرتد را مستحق لعنت می داند و قتل او را صادر نمی کند.

• مَن كَفَرَ بِاللّهِ مِن بَعْدِ إيمَانِهِ إِلاَّ مَنْ أُكْرِهَ وَقَلْبُهُ مُطْمَئِنٌّ بِالإِيمَانِ وَلَكِن مَّن شَرَحَ بِالْكُفْرِ صَدْرًا فَعَلَيْهِمْ غَضَبٌ مِّنَ اللّهِ وَلَهُمْ عَذَابٌ عَظِيمٌ [6]

هر كس پس از ايمان آوردن خود به خدا كفر ورزد [عذابى سخت‏ خواهد داشت] مگر آن كس كه مجبور شده و[لى] قلبش به ايمان اطمينان دارد ليكن هر كه سينه‏ اش به كفر گشاده گردد خشم خدا بر آنان است و برايشان عذابى بزرگ خواهد بود.

إِنَّ الَّذِينَ يَشْتَرُونَ بِعَهْدِ اللّهِ وَأَيْمَانِهِمْ ثَمَنًا قَلِيلًا أُوْلَئِكَ لاَ خَلاَقَ لَهُمْ فِي الآخِرَةِ وَلاَ يُكَلِّمُهُمُ اللّهُ وَلاَ يَنظُرُ إِلَيْهِمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَلاَ يُزَكِّيهِمْ وَلَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ [7]

كسانى كه پيمان خدا و سوگندهاى خود را به بهاى ناچيزى مى فروشند آنان را در آخرت بهره‏اى نيست و خدا روز قيامت با آنان سخن نمى‏ گويد و به ايشان نمى‏ نگرد و پاكشان نمى‏ گرداند و عذابى دردناك خواهند داشت.

• ·      وَمَن يُشَاقِقِ الرَّسُولَ مِن بَعْدِ مَا تَبَيَّنَ لَهُ الْهُدَى وَيَتَّبِعْ غَيْرَ سَبِيلِ الْمُؤْمِنِينَ نُوَلِّهِ مَا تَوَلَّى وَنُصْلِهِ جَهَنَّمَ وَسَاءتْ مَصِيرًا [8]

و هر كس پس از آن كه راه هدايت براى او آشكار شد با پيامبر به مخالفت برخيزد و [راهى] غير راه مؤمنان در پيش گيرد وى را بدانچه روى خود را بدان سو كرده واگذاريم و به دوزخش كشانيم و چه بازگشتگاه بدى است.

• ·      إِنَّ الَّذِينَ آمَنُواْ ثُمَّ كَفَرُواْ ثُمَّ آمَنُواْ ثُمَّ كَفَرُواْ ثُمَّ ازْدَادُواْ كُفْرًا لَّمْ يَكُنِ اللّهُ لِيَغْفِرَ لَهُمْ وَلاَ لِيَهْدِيَهُمْ سَبِيلًا [9]

كسانى كه ايمان آوردند سپس كافر شدند و باز ايمان آوردند سپس كافر شدند آنگاه به كفر خود افزودند قطعا خدا آنان را نخواهد بخشيد و راهى به ايشان نخواهد نمود.

• ·      لاَ إِكْرَاهَ فِي الدِّينِ قَد تَّبَيَّنَ الرُّشْدُ مِنَ الْغَيِّ فَمَنْ يَكْفُرْ بِالطَّاغُوتِ وَيُؤْمِن بِاللّهِ فَقَدِ اسْتَمْسَكَ بِالْعُرْوَةِ الْوُثْقَىَ لاَ انفِصَامَ لَهَا وَاللّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ

در دين هيچ اجبارى نيست و راه از بيراهه بخوبى آشكار شده است پس هر كس به طاغوت كفر ورزد و به خدا ايمان آورد به يقين به دستاويزى استوار كه آن را گسستن نيست چنگ زده است و خداوند شنواى داناست.

 از آیه “لا اکراه فی الدین”  اجباری نبودن دین بیان می شود، و فرقی هم نمی کند چه قبل از پذیرفتن آن باشد و چه بعد از آن.

با آیاتی که ذکر کردیم روشن می شود که حکم قتل مرتد از حد های الهی نمی باشد و تفسیرو اجتهاد ناصحیح است.