سلام علیکم استاد. یک سوالی داشتم. وقتی که سوره مبارکه عبس را می خواندم با کلمه ای “بَنِیهِ” رو به رو شدم ولی معنا یش برای من نا مفهوم بود. چون دستور زبان عربی را فرا می گیرم در هیچ جا به این وزن مواجهه نکردم. در این آیه “بَنِیه” به معنای پسرش است یا پسرانش؟ اگر امکان دارید لطف کنید مشتقات کلمه “ابن” را که در قران آمده است برای من و به خوانندگان توضیح دهید.
علیکم سلام و رحمت الله.
از آنجا که شما زبان عربی را یاد میگیرید بی شک بر شما معلوم است که واژه ابن و مشتقاتش از ریشه بنو می باشد که در قران کریم بسیار از آن استفاده شده است.
مثلاً :
الَّذِينَ آتَيْنَاهُمُ الْكِتَابَ يَعْرِفُونَهُ كَمَا يَعْرِفُونَ أَبْنَاءَهُمُ الَّذِينَ خَسِرُوا أَنْفُسَهُمْ فَهُمْ لَا يُؤْمِنُونَ
(كسانى كه كتاب [آسمانى] به آنان داده ايم همان گونه كه پسران خود را مى شناسد او [=پيامبر] را مى شناسد كسانى كه به خود زيان زده اند ايمان نمى آورند)
در این آیه کلمه “ابناء” در وزن “افعال” است که جمع مکسر کلمه “ابن” است و به معنی “پسران” است.
گذشته از این، کلمه “اِبن” غیر از ابناء جمع دیگری “جمع مذکر سالم” نیز دارد که “بنون” است و در قران کریم نیز استفاده شده است.
فَاسْتَفْتِهِمْ أَلِرَبِّكَ الْبَنَاتُ وَلَهُمُ الْبَنُونَ- پس از مشركان جويا شو آيا پروردگارت را دختران و آنان را پسران است (صافات 149)
از مشتقات واژه ابن” کلمات “بنات” ، ابنت” نیز وجود دارد که در کتاب خدا استفاده شده است. مثلا در سوره هود آیه 78 از زبان حضرت لوط می خوانیم: ” قَالَ يَا قَوْمِ هَؤُلَاءِ بَنَاتِي” یعنی ” گفت اى قوم من اينان دختران منند”. و در سوره قصص آیه 27 از زبان شعیب (ع) می خوانیم : قَالَ إِنِّي أُرِيدُ أَنْ أُنْكِحَكَ إِحْدَى ابْنَتَيَّ هَاتَيْنِ ” [شعيب] گفت من مى خواهم يكى از اين دو دختر خود را [كه مشاهده مى كنى] به نكاح تو در آورم.
اما برگردیم به سوال شما: در آیه مورد نظر” وَصَاحِبَتِهِ وَبَنِيهِ” (عبس 36) “بَنِیه” در کدام وزن است، می توانیم بگوییم که اصل کلمه “بنیه ” بنین+ه است. نون جمع سالم کلمه “بنون” بسبب مضاف حذف شده و ضمیر متصل “ه” به آن اضافه شده است. در نتیجه، طبق قوانین زبان عربی “نون” بنین باید حذف شود و ” بنیه” می ماند که معنایش “پسرانش´است.
