رابطه با غیر مسلمان از نگاه قران کریم

رابطه با غیر مسلمان از نگاه قران کریم

خداوند متعال چنین می فرمایند:

لَا یَنْهَاکُمُ اللَّهُ عَنِ الَّذِینَ لَمْ یُقَاتِلُوکُمْ فِی الدِّینِ وَلَمْ یُخْرِجُوکُم مِّن دِیَارِکُمْ أَن تَبَرُّوهُمْ وَتُقْسِطُوا إِلَیْهِمْ إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الْمُقْسِطِینَ* إِنَّمَا یَنْهَاکُمُ اللَّهُ عَنِ الَّذِینَ قَاتَلُوکُمْ فِی الدِّینِ وَأَخْرَجُوکُم مِّن دِیَارِکُمْ وَظَاهَرُوا عَلَى إِخْرَاجِکُمْ أَن تَوَلَّوْهُمْ وَمَن یَتَوَلَّهُمْ فَأُوْلَئِکَ هُمُ الظَّالِمُونَ

[اما] خدا شما را از کسانى که در [کار] دین با شما نجنگیده و شما را از دیارتان بیرون نکرده ‏اند باز نمى ‏دارد که با آنان نیکى کنید و با ایشان عدالت ورزید زیرا خدا دادگران را دوست مى‏ دارد* فقط خدا شما را از دوستى با کسانى باز مى‏ دارد که در [کار] دین با شما جنگ کرده و شما را از خانه ‏هایتان بیرون رانده و در بیرون‏راندنتان با یکدیگر همپشتى کرده ‏اند و هر کس آنان را به دوستى گیرد آنان همان ستمگرانند.

(سوره ممتحنه ۶۰/۸-۹)

طبق آیات قرآن، در رابطه با غیر مسلمان سه خط قرمز وجود دارد:

کسانی که به خاطر دین مان با ما بجنگند.

کسانی که ما را از سرزمین مان بیرون کنند.

کسانی که آنها (غیر مسلم) را در بیرون راندن از سرزمین مان یاری می کنند.

با کسانی که از این خط عبور کنند نمی توان دوستی کرد.

فَإِذَا انسَلَخَ الأَشْهُرُ الْحُرُمُ فَاقْتُلُواْ الْمُشْرِکِینَ حَیْثُ وَجَدتُّمُوهُمْ وَخُذُوهُمْ وَاحْصُرُوهُمْ وَاقْعُدُواْ لَهُمْ کُلَّ مَرْصَدٍ فَإِن تَابُواْ وَأَقَامُواْ الصَّلاَةَ وَآتَوُاْ الزَّکَاةَ فَخَلُّواْ سَبِیلَهُمْ إِنَّ اللّهَ غَفُورٌ رَّحِیمٌ

پس چون ماه‏هاى حرام سپرى شد مشرکان را هر کجا یافتید بکشید و آنان را دستگیر کنید و به محاصره درآورید و در هر کمینگاهى به کمین آنان بنشینید پس اگر توبه کردند و نماز برپا داشتند و زکات دادند راه برایشان گشاده گردانید زیرا خدا آمرزنده مهربان است (سوره توبه۹/۵)

اصولا این آیه را ملاک رابطه مسلمان با غیر مسلمان می دانند.

 همان طور که در این آیه بیان شده، تمام خطوط قرمز زیر پا گذاشته شده است. چون این آخرین هشدار به مشرکین مکه بود،پس از فتح مکه آنها صلح حدیبیه را زیر پاگذاشته و علاوه بر فرصت یک ساله که به آنها داده شده بود، چهار ماه هم اضافه شده بود ولی علی رغم این مشرکین به پیمان صلح وفا نکرده و این آیه آخرین هشداری بود که به آنها داده شده است. اگر موضوع مشابه وجود نداشته با شد این حکم انجام نمی گیرد. به طور کلی تغییر مفهوم آیه درست نیست.

حرکت غیر مسلمانان:

خداند متعال چنین می فرماید:

لَتُبْلَوُنَّ فِی أَمْوَالِکُمْ وَأَنفُسِکُمْ وَلَتَسْمَعُنَّ مِنَ الَّذِینَ أُوتُواْ الْکِتَابَ مِن قَبْلِکُمْ وَمِنَ الَّذِینَ أَشْرَکُواْ أَذًى کَثِیرًا وَإِن تَصْبِرُواْ وَتَتَّقُواْ فَإِنَّ ذَلِکَ مِنْ عَزْمِ الأُمُورِ

قطعا در مالها و جانهایتان آزموده خواهید شد و از کسانى که پیش از شما به آنان کتاب داده شده و [نیز] از کسانى که به شرک گراییده‏ اند [سخنان دل]آزار بسیارى خواهید شنید و[لى] اگر صبر کنید و پرهیزگارى نمایید این [ایستادگى] حاکى از عزم استوار [شما] در کارهاست  (آل عمران ۳/۱۸۶)

چون سخن و حرکت ناراحت کننده جزء سه خط قرمز که گفته بودیم محسوب نمی شود، پس در مقابل این رفتارها باید صبور، با تدبیر و مصمم بود. غیر از این راه دیگری پیش پای مان گذاشته نشده است.

پیامبرصلی الله علیه و سلم از افراد دو رویی که مسلمان بوده و بعد از دین خارج شده و سبب بروز مشکلات فراوانی شده اند زیاد رنج برده اند، اما با آنها کار خاصی انجام نداده اند. سوره منافقون در این باره بسیار حائز اهمیت است.

إِذَا جَاءکَ الْمُنَافِقُونَ قَالُوا نَشْهَدُ إِنَّکَ لَرَسُولُ اللَّهِ وَاللَّهُ یَعْلَمُ إِنَّکَ لَرَسُولُهُ وَاللَّهُ یَشْهَدُ إِنَّ الْمُنَافِقِینَ لَکَاذِبُونَ* اتَّخَذُوا أَیْمَانَهُمْ جُنَّةً فَصَدُّوا عَن سَبِیلِ اللَّهِ إِنَّهُمْ سَاء مَا کَانُوا یَعْمَلُونَ* ذَلِکَ بِأَنَّهُمْ آمَنُوا ثُمَّ کَفَرُوا فَطُبِعَ عَلَى قُلُوبِهِمْ فَهُمْ لَا یَفْقَهُونَ* وَإِذَا رَأَیْتَهُمْ تُعْجِبُکَ أَجْسَامُهُمْ وَإِن یَقُولُوا تَسْمَعْ لِقَوْلِهِمْ کَأَنَّهُمْ خُشُبٌ مُّسَنَّدَةٌ یَحْسَبُونَ کُلَّ صَیْحَةٍ عَلَیْهِمْ هُمُ الْعَدُوُّ فَاحْذَرْهُمْ قَاتَلَهُمُ اللَّهُ أَنَّى یُؤْفَکُونَ* وَإِذَا قِیلَ لَهُمْ تَعَالَوْا یَسْتَغْفِرْ لَکُمْ رَسُولُ اللَّهِ لَوَّوْا رُؤُوسَهُمْ وَرَأَیْتَهُمْ یَصُدُّونَ وَهُم مُّسْتَکْبِرُونَ* سَوَاء عَلَیْهِمْ أَسْتَغْفَرْتَ لَهُمْ أَمْ لَمْ تَسْتَغْفِرْ لَهُمْ لَن یَغْفِرَ اللَّهُ لَهُمْ إِنَّ اللَّهَ لَا یَهْدِی الْقَوْمَ الْفَاسِقِینَ * هُمُ الَّذِینَ یَقُولُونَ لَا تُنفِقُوا عَلَى مَنْ عِندَ رَسُولِ اللَّهِ حَتَّى یَنفَضُّوا وَلِلَّهِ خَزَائِنُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَلَکِنَّ الْمُنَافِقِینَ لَا یَفْقَهُونَ* یَقُولُونَ لَئِن رَّجَعْنَا إِلَى الْمَدِینَةِ لَیُخْرِجَنَّ الْأَعَزُّ مِنْهَا الْأَذَلَّ وَلِلَّهِ الْعِزَّةُ وَلِرَسُولِهِ وَلِلْمُؤْمِنِینَ وَلَکِنَّ الْمُنَافِقِینَ لَا یَعْلَمُونَ*

چون منافقان نزد تو آیند گویند گواهى مى‏ دهیم که تو واقعا پیامبر خدایى و خدا [هم] مى‏ داند که تو واقعا پیامبر او هستى و خدا گواهى مى ‏دهد که مردم دوچهره سخت دروغگویند* سوگندهاى خود را [چون] سپرى بر خود گرفته و [مردم را] از راه خدا بازداشته‏ اند راستى که آنان چه بد مى‏ کنند* این بدان سبب است که آنان ایمان آورده سپس به انکار پرداخته‏ اند و در نتیجه بر دلهایشان مهر زده شده و [دیگر] نمى‏ فهمند* و چون آنان را ببینى هیکلهایشان تو را به تعجب وا مى‏ دارد و چون سخن گویند به گفتارشان گوش فرا مى‏ دهى گویى آنان شمعک‏هایى پشت بر دیوارند [که پوک شده و درخور اعتماد نیستند] هر فریادى را به زیان خویش مى‏ پندارند خودشان دشمنند از آنان بپرهیز خدا بکشدشان تا کجا [از حقیقت] انحراف یافته‏ اند* و چون بدیشان گفته شود بیایید تا پیامبر خدا براى شما آمرزش بخواهد سرهاى خود را بر مى‏ گردانند و آنان را مى‏ بینى که تکبرکنان روى برمى‏ تابند* براى آنان یکسان است چه برایشان آمرزش بخواهى یا برایشان آمرزش نخواهى خدا هرگز بر ایشان نخواهد بخشود خدا فاسقان را راهنمایى نمى‏ کند* آنان کسانى‏ اند که مى‏ گویند به کسانى که نزد پیامبر خدایند انفاق مکنید تا پراکنده شوند و حال آنکه گنجینه ‏هاى آسمانها و زمین از آن خداست ولى منافقان درنمى ‏یابند * مى‏ گویند اگر به مدینه برگردیم قطعا آنکه عزتمندتر است آن زبون‏تر را از آنجا بیرون خواهد کرد و[لى] عزت از آن خدا و از آن پیامبر او و از آن مؤمنان است لیکن این دورویان نمى ‏دانند (سوره منافقون ۶۳/۱-۸).

زید ابن ارقم در مورد این آیه چنین روایت می کند: با پیامبرصلی الله علیه و سلم به جنگ رفته بودیم. سپاه دچار مشکل شده بود. عبدالله ابن اُبی به دوستان خود چنین گفت: “به کسانی که با پیامبر خدا هستند- نفقه ندهیم تا از هم بپاشند. به مدینه باز گردیم، کسی که قدرتمند است ضعیف را از آنجا بیرون خواهد راند”. بلافاصله این خبر را به پیامبرصلی الله علیه و سلم رساندم. ایشان عبدالله ابن اُبی را نزد خویش خواندند و او را بازجویی کردند. و او قسم خورد که چنین نگفته است و گفت که زید دروغ می گوید و این برای من خیلی سنگین بود. بعد از آن خداوند سوره منافقون را نازل کرد. (بخاری، تفسیر منافقون)

کار عبداالله هر قدر هم که اشتباه بود ولی از سه خط قرمز چون یکی را زیر پا گذاشته بود به خاطر آیه بالا پیامبر با او نرم رفتار کرده بود. گفتن حقیقت اینگونه افراد را بیش از هر چیز ناراحت می کند. همان گونه که در آیات بیان شده وقتی متوجه خلاف کسی شدیم باید با رای عمومی مجازات شده و با او خوب رفتار کرد، با این کار آنها را به تنهایی سوق داده و حتی هوادارانش او را ترک می کنند. چه بسا رفتار خوب پیامبرصلی الله علیه و سلم اطرافیان عبدالله را به اسلام سوق داد.

کشتن کسی که از دین خارج شده و به پیامبر توهین می کند:

همان طور که درآشکارا در آیات بالا گفته شد، کسانی که ایمان آورده و بعد کافر شوند مرتد محسوب می شوند. با وجود این آیه و آیات متشابه آن، علمای مذاهب مختلف در مورد قتل مرتد اتفاق نظر دارند.

در آیات بیان شده : پس دشمن آنها هستند. در مقابل آنها احتیاط کن… و غیر از این چیزی بیان نشده اما علمای مذاهب کسانی را که به پیامبر صلی الله علیه و سلم توهین می کنند را هم محکوم به قتل می خوانند و در این مورد اتفاق نظر دارند. (الفقه الاسلامی و ادلته)

بزگترین مشکل امروزی مسلمانان سوق دادن آنها به سمت حقایق قرآن است.

پروفسور دکتر عبدالعزیز بایندر