سورة المسد
.سوره مسد111
بسم الله الرحمن الرحيم
به نام خدا که نیکی اش بی‌اندازه و مهربانی‌اش فراوان
تَبَّتْ يَدَا أَبِي لَهَبٍ وَتَبَّ {1} خشک گردد دستان ابو لهب ([1]) وخود او نیز خشک گردید.[2])
مَا أَغْنَى عَنْهُ مَالُهُ وَمَا كَسَبَ {2} نه ثروتش ونه دستاوردش به درد او خورد
سَيَصْلَى نَارًا ذَاتَ لَهَبٍ {3} او در یک آتش شعله ور بریان خواهد شد
وَامْرَأَتُهُ حَمَّالَةَ الْحَطَبِ {4} همسرش باركش هيزم خواهد بود.
فِي جِيدِهَا حَبْلٌ مِّن مَّسَدٍ {5} در گریبانش یک طنابی تابیده از لیف موجود خواهد بود.
[1] ابو لهب عموی حضرت محمد (ص) بود. دخترانش رقیه و ام کلثوم با پسرانش عتبه و عتیبه ازدواج کرده بودند. بعد از شروع فراخوانی به قرآن میانه
شان بهم خورد و پسرانش به همسرانش طلاق دادند. سوره نشان می دهد که ابو لهب و زنش دردسرهای بزرگی برای پیامبر ایجاد کرده اند. گرچه درد سرهای آنها بزرگ بود، باب توبه تا زمان مرگ باز است. پیامبر فرموده است: “خداوند توبه بنده خود را تا زمانی كه جان به گلو نرسد قبول می كند.” (ترمیزی، دعوت 98، ابن ماجه، زهد 30، احمد بن هنبل، 2/132،153) آیات مربوط به توبه چنین است:
“بازگشتی (توبه ) که خداوند وعده قبول داده تنها براى كسانى است كه از روى نادانى كار بدی می کنند و سپس به زودی توبه می كنند. توبه اي توبه کنندگان است. خدا بازگشت (توبه) آنان را می پذیرد، خدا داناست و تصمیمات درست می گیرد.
و توبه کسانی که پیوسته به کارهای بد مرتکب می شوند، تا آن‌گاه که مرگ فرارسد گویند “الان توبه كردم” توبه نیست. و نيز توبه كسانى كه در حال كفر مى ميرند. و برای آنها عذابی دردناک آماده کردیم. (نساء 2/17-18)
رفتار ابو لهب و زنش نسبت به پیامبر (ع) هرگز در حد رفتارهای فرعون و خانواده اش به موسی (ع) و بنی اسرائیل نبود. آنان نیز می توانستند قبل از فرارسیدن مرگ توبه کنند ولی نکردند. در باره فرعون خدای متعال چنین فرمود:
“بني اسرائيل را از دريا عبور داديم. فرعون و سپاهيانش برای دستگیری و تجاوز کردن بلافاصله بدنبال آنها رفتند. تا هنگامی که غرق او فرا رسید فرعون گفت: من ایمان آوردم که جز آن خدایی که بنی اسرائیل به او ایمان آورده و اعتماد کرده اند خدایی نیست. و من هم از تسليم شدگان هستم.
(خدا گفت)” آیا الان؟ در حالی که از این پیش عصیان می کردی و از مفسدان بودی. امروز بدنت را حفظ خواهیم کرد که تا برای آیندگانت عبرتی باشد. زیرا بسیاری از مردم به آیات ما توجه کافی نشان نمی دهند. (یونس10/90-92)
شکی نیست که این احکام متعلق به ابو لهب و زنش نیز داشته باشد. اما روایتی که ادعا می شود از ابن عباس وارد شده است در مقابل آیه گذاشته و پذیرفته شده است که در حالی که ابو لهب و همسرش در قید حیات بودند سوره تبت نازل شده است. روایت مذکور این است:
وقتی که آیه ” وَأَنْذِرْ عَشِيرَتَكَ الْأَقْرَبِينَ “= نزدیکانت(خویشاوندانت ) را هشدار ده” (الشعراء26/214) نازل شد رسول خدا (علیه السلام) بر بالاى صفا رفت و با بلندترين صوتش “ای فرزندان فهر…” و “ای فرزندان عدی…” فرياد زد تا همه قبایل قریش در آنجا حاضر شدند. و کسی که نتوانست برود به جای خودش شخصی را فرستاد تا بفهمد چه اتفاقی افتاده است. هنگامی که ابو لهب و تمام قریش آمدند رسول خدا سؤال کرد: به نظر شما اگر به شما خبرى بدهم كه در این دره سواره نظام دشمن بر سرشما مى تازد از من مى پذيريد يا نه؟ جواب دادند: بلی. چون تاکنون چیزی جز حقیقت از تو نشنیده ایم.” بعد از این فرمود: ” شما را انذار و هشدار مى دهم از عذابى سخت كه در انتظار شما است”. در روزهای بعدی ابو لهب: دستت بریده باد. براى اين همه ما را اينجا جمع كردى ؟ در پاسخ او سوره تبت نازل شد.(بخاری، تفسیر 111)
این واقعه دروغ جعلی است. آن ابن عباس که ادعا می کنند تنها شاهد عینی این واقعه می باشد حدود ده سال پس از واقعه چشم به دنیا گشوده است. اگر اين حادثه رخ داده بود ، شاهدان زیادی وجود داشت.
اشتباه دوم این است: ” وَأَنْذِرْ عَشِيرَتَكَ الْأَقْرَبِينَ “= نزدیکانت (خویشاوندانت) را هشدار ده” (الشعراء26/214) در مکه نازل شده است. و در آنجا نزدیکان پیامبر قبیله قریش نبود بلکه فرزندان عبدالمطلب که از بنی هاشم طایفه قریش بودند. اگر صدا می کرد ، فقط آنها را صدا می کرد.
در روایت گفته می شود “کسی که نتوانست برود به جای خودش شخصی را فرستاد.” در مکه کسی غیر از قبیله قریش وجود نداشت که کسی که نتوانست خودش برود به جای خو شخصی را از قبیله دیگر بفرستد. علاوه بر این اگر حرف “دستت بریده باد” را خود ابو لهب گفته بود، پس گناه زن او چیست که در همان سوره قرار می گیرد. پس از چنین دعوتی سوره ای مانند سوره تبت نمی تواند نازل شود، زیرا خداوند به هر انسانی برای اندیشیدن و بیدارشدن از غفلت فرصت کافی می دهد. یکی از آیات مربوطه زیر است:
“و اگر خدا جزای عمل زشت مردم را به همان شتاب كه مکافات اعمال خیرشان را می دهد تعجیل می‌فرمود حیاتشان پایان می یافت. پس او کسانی که دیدار او را امید ندارند، در طغيانشان رها مى كند تا سرگردان بمانند. (یونس 10/11. همچنین نگاه کنید: نحل 16/61، فاطر 35/45)
براساس روایتی ادعا شده توسط ابو رافع که عکرمه او را ندیده و بیشترین حدیث را از ابن عباس نقل کرده است، گفته میشود ابو لهب بعد از نبرد بدر در مکه مرده است. (احمد بن حنبل، مسند ج. . VI، ص.9)
همه اینها مستلزم آن است که سوره تبت قبل از مرگ ابو لهب نازل شده است.حال آنکه نزول این سوره قبل از مرگ ابو لهب و زنش مخالف بر متن سوره و تعداد زیاد آیات قرانی است.
شاید این همه دروغها ساخته شده باشد تا عقیده قدر (سرنوشت) که در قران وجود ندارد به مسلمانان تحمیل شود.”
[2] دانشمند زبان عربی و مفسر الفراع (207/822) جمله “تَبَّتْ يَدَا أَبِي لَهَبٍ”= خشک گردد دو دست ابو لهب!” را بعنوان لعنت و” وَتَبَّ =و بریده شد” را بعنوان “قد تب” جمله ای خبری شناخته است. (اعجاز البیان عن معانی القران) جمله دوم که جمله خبری است همچنین دلیلی بر نزول سوره پس از مرگ ابو لهب می باشد. برای اینکه باب توبه تا مرگ فردی بازاست (نساء4/ 17-18) این سوره نمی تواند قبل از مرگش نازل شود.
