ضوابط تشخيص دهندة کفر وشِرك در قرآن عبارتند از:
1-کسانی که برای الله شریک قائل شوند ، کافر و مشرک محسوب می شوند:
شریک برای خدا قرار دادن تنها این نیست که سنگ و چوب را خدای خود قرار دهم بلکه پرستش آنها شرک است !؟ پرستش بمعناي اينكه با آنها راز و نياز كنم وحاجات و نذوراتم را به آنها عرضه دارم!؟ پس آيا به كس يا چيزي غير از خدا به عنوان رفع حاجاتم (حاجاتي كه معمولاً بايد فقط ازخدا خواست) مراجعه مي كنم. نذر و نيازم را به درگاهش مي برم؟ آيا کسانی مانند پيغمبر، امامها، امامزاده ها، سيدها، پيرها ومرادها و یا انسانهاي زنده و یا چيزهائي چون قبر پيغمبر، امامها، امامزاده ها ، سقاخانه ها، درختان كهن و غيره را مقربان خدا مي دانم؟ يا تقاضا كنم كه واسطة من نزد خدا باشند؟
آگاه باشيد: قوانین خالص از آن الله است و كسانى كه به جاى او اولیائی براى خود گرفته‌اند که ،ما آنها را جز براى تقرب به الله نمى‌پرستيم، البته الله ميان آنان در باره آنچه كه بر سر آن اختلاف دارند، داورى خواهد كرد. در حقيقت، الله ، آنکه دروغ‌پرداز کافران است را هدايت نمى‌كند (39:3)
و دستوراتشان برايم مثل وحي الهي باشد و چيزهائي را كه بايد معمولاً از خدا خواست، ازآنها بخواهم؟ يا تقاضا كنم كه شفيع من نزد خدا باشند و بطور خلاصه غير از خدا آنها را هم در بد وخوب زندگيم دخيل بدانم؟
آنها غیر از الله را مي پرستند که ضرر ويا نفعي به آنان نمی‌رسانند و می گویند: «اینها شفیعان ما نزد الله هستند!» منزه و برتر است او از آن شريكاني که قرار می‌دهند (10:18)
اگر جواب مثبت است، متاَسفانه ندانسته برای الله شریک گرفته و کافر و ُمشركم و بايد هرچه زودتر خود را نجات دهم چون:
الله ، اين را كه به او شرك آورده شود، نمى‌آمرزد و فروتر از آن را بر هر كه بخواهد مى‌بخشايد. و هر كس به الله شرك ورزد، قطعاً دچار گمراهى دور و درازى شده است.(4:116)
2-کسانی که به هدایتگر و روح خداوند ایمان نداشته باشند ، کافر و مشرک محسوب می شوند:
خداوند زمانیکه آدم و همسرش از جنت اخراج شدند فرمود :
گفتيم: همه از آن فرود آييد؛ پس اگر از جانب من هدايتگري برايتان آمد، بر آنها كه از هدايتگر من پيروى كنند بيمى نخواهد بود و خود اندوهناك نمى‌شوند كسانى كه كافر شوند، و آيات ما را تکذیب کنند ، خود اهل آتشند و جاودانه در آنجا خواهند بود..* قلنا اهبطوا منها جميعا فإما يأتينكم مني هدى فمن تبع هداي فلا خوف عليهم ولا هم يحزنون(38) والذين كفروا وكذبوا بآياتنا أولئك أصحاب النار هم فيها خالدون (2:39)
خداوند متعال روحی از امر خود را دنیای ما فرستاده است که ایشان معلم بزرگ قرآن و هدایتگر بشریت به راه راست است و به نامهای روح ، نور ، رحمت ، نعمت ، امر ، روح القدس ، رسول و آیات الله در قرآن خطاب شده اند و مهمترین وظیفه ما را ايمان آوردن به ایشان دانسته که برای ما قابل دیدن هستند همانطور که بر مریم بشکل انسانی کامل نمایان شد و پیامبر هم او را در عرش دید و به او ایمان آورد اما نباید راجع به ایشان سؤالهای بیشتری کنیم تا اینکه به ایشان ایمان آوریم و توسط ایشان به ما دانش عطا شود راجع به ایشان شناخت پیدا خواهیم کرد:
و در باره روح از تو مى‌پرسند، بگو: «روح از امر صاحب اختیار من است و به شما از دانش جز اندكى داده نشده است.»(17:85)
پس در ابتدا طبق دستورات بیشمار قرآن ، میبایست به او ایمان آوریم چون در صورت انکار و کتمان ایشان ، کافر و مشرک محسوب می شویم:
و مبادا تو را از «آيات الله» بعد از آنكه بر تو نازل شده ،باز دارند و دعوت به سوى پروردگارت كن و زنهار از مشركان مباش (28:87)
پس آیا به این رسول کریم خدا ایمان داشته ام ؟ اگر جواب منفی است، متاَسفانه ندانسته کافر و ُمشركم و بايد هرچه زودتر خود را نجات دهم چون انکار و کفر ورزی به ایشان باعث میشود هرگز آمرزیده نشویم و خداوند به پیامبر می فرماید:
چه براى آنان آمرزش بخواهى يا برايشان آمرزش نخواهى اگر هفتاد بار هم برايشان طلب آمرزش كنى هرگز الله آنان را نخواهد آمرزيد، چرا كه آنان به الله و رسولش كفر ورزيدند، و الله گروه فاسقان را هدايت نمى‌كند ( التوبة 80 )
و هرگز بر هيچ مرده‌اى از آنان توجه نکن و بر سر قبرش نايست، چرا كه آنان به الله و رسولش كفر ورزیدند و در حال فسق مردند ( التوبة 84 )
3-کسانی که اعتقاد به آخرت نداشته باشند ، کافر و مشرک محسوب می شوند:
خداوندبه پيامبر مي فرمايد:«بگو:من انساني هستم همانند شما. به من وحي شده كه خدايتان خدائي است يكتا. پس بدو روي آوريد و از او آمرزش بخواهيد. واي بر مشركان، آنهائي كه زكات نمي دهند و به آخرت ايمان ندارند.» ( فصلت6 و 7)
با رجوع به ده ها آیه در قرآن ، متوجه میشویم ، آخرت به معنی دنیائی موازی با این دنیاست که برعکس این دنیا فانی نیست بلکه جاودانه هست اما موضوعی که قرآن بیشتر روی اون تاکید میکنه اینه که انسانها باید طوری عمل کنند که بلافاصله بعد از مرگشون در اون دنیای جاودانه یا جنت زنده بشن و زندگی جاودانه ای رو شروع کنند و کارشون به روز قیامت و داوری نکشه :
اين زندگى دنيا جز سرگرمى و بازيچه نيست، و زندگى حقيقى همانا سراى جاودانگی است؛ اى كاش مى‌دانستند * و ما هذه الحياة الدنيا إلا لهو و لعب و إن الدار الآخرة لهي الحيوان لو كانوا يعلمون [ العنكبوت 64 ]
مثل شهیدان که حیات این دنیا رو از دست میدن ولی بلافاصله در دنیای جاودانگی زنده میشوند و جاودانه در آنجا زندگی می کنند و در داوری هم نخواهند آمد:
پس کسانی که حیات این دنیا را به این جاودانگي فروخته‌اند، باید در راه الله پیکار کنند* فليقاتل في سبيِل الله الذين يشرون الحياة الدنيا بالآخرة (4:74)
وهرگز كسانى را كه در راه الله كشته شده‌اند، مرده مپندار، بلكه زنده‌اند كه نزد مالکشان روزى داده مى‌شوند * و لا تحسبن الذين قتلوا في سبيل الله أمواتا بل أحياء عند ربهم يرزقون [ آل عمران 169 ]
آنانی که از راه الله بازمی‌دارند، و می‌خواهند آن را کج و معوج نشان دهند و آنها به جاودانگی کافرند!الذين يصدون عن سبيل الله ويبغونها عوجا وهم بالآخرة كافرون ( الأعراف 45 )
پس آیا به جاودانگی و زندگی در دنیای جاودانگی ایمان داشته ام ؟ اگر جواب منفی است، متاَسفانه ندانسته کافر و ُمشركم و بايد هرچه زودتر خود را نجات دهم
4-كساني را که همتایانی بجز خدا ، می گیرند و آنان را مانند خدا دوست دارند کافر و مشرک محسوب می شوند
خداوند متعال ، مي فرمايد:
و برخى از مردم، بجز الله، همتایانی برمى‌گزينند، و دوستشان دارند؛ همانند دوست داشتن الله ؛ ولى كسانى كه ايمان آورده‌اند،نهايت دوست داشتنشان به الله است ، كسانى كه ستم نموده‌اند اگر مى‌دانستند هنگامى كه عذاب را مشاهده كنند تمام قدرت از آنِ الله است و الله سخت‌كيفر است(2:165)
و همچنین مي فرمايد: «وقتي نام خدا به تنهائي ذكر شود قلب آنهائي كه به آخرت ايمان ندارند ، مشمئز مي شود. و وقتي نام ديگري غير از او نيز برده شود، بشاشت به آنها دست مي دهد.» الزمر(39):
45
بنابراين من بايد به بينم آيا وقتي كه نام خدا به تنهائي برده شود، قلبم مشمئز مي شود. يعني بايد حتماً نام ديگري غير از خدا هم برده شود، تا خوشحال شوم و بشاشتي بمن دست دهد؟ مثلاً وقتي مي شنوم كسي مي گويد: اشهد ان لا اله الا الله، حتماً بايد پشت سرآن بگويد و اشهد ان علی ولی الله ؟يعني بردن اسم خداي تنها برايم كافي نيست و احساس كمبود مي كنم. حتماً بايد بدنبالش اسم كسان ديگري غير از خدا را هم ببرند تا راضي و خوشحال شوم؟ اگر جواب مثبت است، متاَسفانه ندانسته کافر و ُمشركم و بايد هرچه زودتر خود را نجات دهم
