سلام بر شما استاد عزیز .نظرتان در مورد حادثه غدیر و جانشینی پیامبر (ص) و کلا عقیده شیعه در رابطه باامامت را بفرمائید. ممنون از شما
(مرتضی کریمی –دانشگاه آزاد اسلامی –شهر مشهد رضوی)
وعلیکم السلام . عقیده شیعه در باره امامت را صحیح نمی دانیم، چرا که اعتقاد به امام معصوم با قرآن کریم سازگاری ندارد (مقاله در باره عصمت را مطالعه فرمایید) . نقل حادثه غدیر خم متفاوت است. ما که قرآن کریم را تنها منبع شریعت می دانیم معتقد هستیم که نباید دنبال اخبار ظنی برویم. قرآن کتابیست که هیچ شکی در آن نیست و هر کس به آن تمسک کند به ضلالت نمی افتد. طبق فرمایشات قرآن کریم هیج کس نمی تواند ضمانت بهشت را داشته باشد. بین انس و جن مقربین هستند که آنان در نیکی کردن با یک دیگر در رقابت می باشند:
وَالسَّابِقُونَ السَّابِقُونَ*أُوْلَئِکَ الْمُقَرَّبُونَ
و سبقتگیرندگان مقدمند . آنانند همان مقربان [خدا (واقعه ۱۰-۱۱)]
مثلا عیسی (ع) از مقربین محسوب می شود:
إِذْ قَالَتِ الْمَلآئِکَهُ یَا مَرْیَمُ إِنَّ اللّهَ یُبَشِّرُکِ بِکَلِمَهٍ مِّنْهُ اسْمُهُ الْمَسِیحُ عِیسَى ابْنُ مَرْیَمَ وَجِیهًا فِی الدُّنْیَا وَالآخِرَهِ وَمِنَ الْمُقَرَّبِینَ
[یاد کن] هنگامى [را] که فرشتگان گفتند اى مریم خداوند تو را به کلمهاى از جانب خود که نامش مسیح عیسىبنمریم است مژده مىدهد در حالى که [او] در دنیا و آخرت آبرومند و از مقربان [درگاه خدا] است (آل عمران ۴۵)
از طرف دیگر بین فرشتگان هم مقربین هستند:
لَنْ یَسْتَنْکِفَ الْمَسِیحُ أَنْ یَکُونَ عَبْدًا لِلَّهِ وَلَا الْمَلَائِکَهُ الْمُقَرَّبُونَ وَمَنْ یَسْتَنْکِفْ عَنْ عِبَادَتِهِ وَیَسْتَکْبِرْ فَسَیَحْشُرُهُمْ إِلَیْهِ جَمِیعًا . فَأَمَّا الَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ فَیُوَفِّیهِمْ أُجُورَهُمْ وَیَزِیدُهُمْ مِنْ فَضْلِهِ وَأَمَّا الَّذِینَ اسْتَنْکَفُوا وَاسْتَکْبَرُوا فَیُعَذِّبُهُمْ عَذَابًا أَلِیمًا وَلَا یَجِدُونَ لَهُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ وَلِیًّا وَلَا نَصِیرًا
مسیح از اینکه بنده خدا باشد هرگز ابا نمى ورزد و فرشتگان مقرب [نیز ابا ندارند] و هر کس از پرستش او امتناع ورزد و بزرگى فروشد به زودى همه آنان را به سوى خود گرد مى آورد. اما کسانى که ایمان آورده و کارهاى شایسته کرده اند پاداششان را به تمام [و کمال] خواهد داد و از فضل خود به ایشان افزونتر مى بخشد و اما کسانى که امتناع ورزیده و بزرگى فروخته اند آنان را به عذابى دردناک دچار مى سازد و در برابر خدا براى خود یار و یاورى نخواهند یافت. – نساء ۱۷۲-۱۷۳
طبق فرمایشات قرآن کریم اگر یکی از مقربین از اطاعت به خداوند سرپیچی کند، کبر داشته باشد کافر خواهد شد و مستحق جزای سنگینی می شود. شیطان هر دو را مرتکب شده بود و با این کار کافر شده بود:
وَإِذْ قُلْنَا لِلْمَلاَئِکَهِ اسْجُدُواْ لآدَمَ فَسَجَدُواْ إِلاَّ إِبْلِیسَ أَبَى وَاسْتَکْبَرَ وَکَانَ مِنَ الْکَافِرِینَ
و چون فرشتگان را فرمودیم براى آدم سجده کنید پس بجز ابلیس که سر باز زد و کبر ورزید و از کافران شد [همه] به سجده درافتادند
ابی یعنی امتناع ورزید. در آیات دیگر این مسئله واضحتر بیان شده بود:
إِذْ قَالَ رَبُّکَ لِلْمَلَائِکَهِ إِنِّی خَالِقٌ بَشَرًا مِن طِینٍ* فَإِذَا سَوَّیْتُهُ وَنَفَخْتُ فِیهِ مِن رُّوحِی فَقَعُوا لَهُ سَاجِدِینَ* فَسَجَدَ الْمَلَائِکَهُ کُلُّهُمْ أَجْمَعُونَ* إِلَّا إِبْلِیسَ اسْتَکْبَرَ وَکَانَ مِنْ الْکَافِرِینَ* قَالَ یَا إِبْلِیسُ مَا مَنَعَکَ أَن تَسْجُدَ لِمَا خَلَقْتُ بِیَدَیَّ أَسْتَکْبَرْتَ أَمْ کُنتَ مِنَ الْعَالِینَ* قَالَ أَنَا خَیْرٌ مِّنْهُ خَلَقْتَنِی مِن نَّارٍ وَخَلَقْتَهُ مِن طِینٍ* قَالَ فَاخْرُجْ مِنْهَا فَإِنَّکَ رَجِیمٌ* وَإِنَّ عَلَیْکَ لَعْنَتِی إِلَى یَوْمِ الدِّینِب
آنگاه که پروردگارت به فرشتگان گفت من بشرى را از گل خواهم آفرید . پس چون او را [کاملا] درست کردم و از روح خویش در آن دمیدم سجده کنان براى او [به خاک] بیفتید . پس همه فرشتگان یکسره سجده کردند . مگر ابلیس [که] تکبر نمود و از کافران شد . فرمود اى ابلیس چه چیز تو را مانع شد که براى چیزى که به دستان قدرت خویش خلق کردم سجده آورى آیا تکبر نمودى یا از [جمله] برترىجویانى. گفت من از او بهترم مرا از آتش آفریدهاى و او را از گل آفریدهاى . فرمود پس از آن [مقام] بیرون شو که تو راندهاى .و تا روز جزا لعنت من بر تو باد
اما مقربین امتحان سختر دارند و مجازاتشان سنگینتر است:
وَإِذْ أَخَذْنَا مِنَ النَّبِیِّینَ مِیثَاقَهُمْ وَمِنکَ وَمِن نُّوحٍ وَإِبْرَاهِیمَ وَمُوسَى وَعِیسَى ابْنِ مَرْیَمَ وَأَخَذْنَا مِنْهُم مِّیثَاقًا غَلِیظًا* لِیَسْأَلَ الصَّادِقِینَ عَن صِدْقِهِمْ وَأَعَدَّ لِلْکَافِرِینَ عَذَابًا أَلِیمًا
و [یاد کن] هنگامى را که از پیامبران پیمان گرفتیم و از تو و از نوح و ابراهیم و موسى و عیسى پسر مریم و از [همه] آنان پیمانى استوار گرفتیم تا راستان را از صدقشان باز پرسد و براى کافران عذابى دردناک آماده کرده است (احزاب ۷-۸)
وَلَقَدْ أُوحِیَ إِلَیْکَ وَإِلَى الَّذِینَ مِنْ قَبْلِکَ لَئِنْ أَشْرَکْتَ لَیَحْبَطَنَّ عَمَلُکَ وَلَتَکُونَنَّ مِنَ الْخَاسِرِینَ . بَلِ اللَّهَ فَاعْبُدْ وَکُن مِّنْ الشَّاکِرِینَ
و قطعا به تو و به کسانى که پیش از تو بودند وحى شده است اگر شرک ورزى حتما کردارت تباه و مسلما از زیانکاران خواهى شد. بلکه خدا را بپرست و از سپاسگزاران باش (زمر ۶۵)
خلاصه مطلب این است که هیچ کس نه تضمین کننده بهشت است و نه ضمانت بهشت را دارد. بهشت با اعتقاد صحیح و با اعمال شایسته به دست می آید.
