نکاح ومهریه

نکاح ومهریه

سوال: مهریه چیست؟ آیا نکاح،  بدون مهریه صحیح است؟

جواب: دادن مهریه وظیفه هر مرد مسلمان در قبال همسرش است.

 این حقی است که از طرف خداوند به زن داده شده است.

وَآتُواْ النَّسَاء صَدُقَاتِهِنَّ نِحْلَةً فَإِن طِبْنَ لَكُمْ عَن شَيْءٍ مِّنْهُ نَفْسًا فَكُلُوهُ هَنِيئًا مَّرِيئًا [1]

و مهر زنان را (به طور كامل) به عنوان يك بدهي (يا يك عطيه) به آنها بپردازيد، و اگر آنها با رضايت خاطر چيزي از آنرا به شما ببخشند آنرا حلال و گوارا مصرف كنيد.

اگر شوهر مهریه زن را ندهد، زن با شکایت به دادگاه می تواند طلب مهریه کند. تا زمانی که مهریه اش را دریافت نکرده، از تمام حق وحقوقی که داشت می تواند استفاده کند ولی وظایفش را در قبال همسرش انجام ندهد. (عمر نسوحی بیلمن، قاموس حقوق اسلامیه، استانبول، صفحه 167)

مهریه، با توافق زن و شوهر ویا نزدیکان آنها تعیین می شود و به آن “مهر مسمی” گفته می شود. حد و مرز خاصی برای تعیین مهریه وجود ندارد. طبق توافقی که بین طرفین انجام شده باید مقداری از آن را نقدا داد و مقدار باقی مانده آن را بعدا داد. اگر کل مهریه نقدی طلب شده باشد هم باید تمام آن را به صورت نقدی داد. اگر مرد قسمت اولیه مهر که خواسته شده را ندهد، حق ندارد با زنش رابطه ای داشته باشد؛

اما اگر زنش اجازه دهد می تواند. میراث شوهر بعد از پرداخت مهریه تقسیم می شود.

مردی که از زنش طلاق گرفته نمی تواند یک ریال هم از بدهی مهریۀ زنش را کم کند. خداوند می فرماید:

وَإِنْ أَرَدتُّمُ اسْتِبْدَالَ زَوْجٍ مَّكَانَ زَوْجٍ وَآتَيْتُمْ إِحْدَاهُنَّ قِنطَارًا فَلاَ تَأْخُذُواْ مِنْهُ شَيْئًا أَتَأْخُذُونَهُ بُهْتَانًا وَإِثْمًا مُّبِينًا [2]

و اگر تصميم گرفتيد كه همسر ديگري به جاي همسر خود انتخاب كنيد و مال فراواني (به عنوان مهر) به او پرداخته‏ايد، چيزي از آن را نگيريد آيا براي باز پس گرفتن مهر زنان، متوسل به تهمت و گناه آشكار مي‏شويد؟

اگر در هنگام نکاح مهریه تعیین نشود، از آن لحظه نکاح حق مهریه بوجود می آید و عقد انجام می گیرد. حتی اگر خود زن مهریه طلب نکند هم با زهم مهریه با انجام عقد خود به خود بوجود می آید که به آن “مهر مثل” می گویند. این مهریه به این صورت تعیین می شود که، زنی با شرایط و ویژگیهای آن زن چه مقدار مهریه دریافت کرده، برای او هم آن مقدار در نظر گرفته می شود. زنی که الگو برای مهر آن زن که مهریه طلب نکرده از بستگان پدرش انتخاب شده و با توجه به سن، زیبایی، ثروت، عقل، دینداری، باکره، بیوه، علم، اخلاق خوب، وبچه دار و یا بی بچه بودنش ارزیابی می شود. (بیلمن، قاموس، جلد دوم، صفحه 119) با توجه به زن الگویی که شبیه به آن زن است، مهر مثل برای او تعیین می گردد.

قابل قبول بودن نکاح بدون تعیین مهریه را از آیه 236 سوره بقره متوجه می شویم.

لاَّ جُنَاحَ عَلَيْكُمْ إِن طَلَّقْتُمُ النِّسَاء مَا لَمْ تَمَسُّوهُنُّ أَوْ تَفْرِضُواْ لَهُنَّ فَرِيضَةً وَمَتِّعُوهُنَّ عَلَى الْمُوسِعِ قَدَرُهُ وَعَلَى الْمُقْتِرِ قَدْرُهُ مَتَاعًا بِالْمَعْرُوفِ حَقًّا عَلَى الْمُحْسِنِينَ  [3]

اگر زنان را قبل از آميزش جنسي يا تعيين مهر، (به عللي) طلاق دهيد، گناهي بر شما نيست. (و در اين موقع،) آنها را (با هديه‏اي مناسب،) بهرهمند سازيد! آن كس كه توانايي دارد، به اندازه توانايياش، و آن كس ‍ كه تنگدست است، به اندازه خودش، هديه‏اي شايسته (كه مناسب حال دهنده و گيرنده باشد) بدهد! و اين بر نيكوكاران، الزامي است.

در این آیه راجع به طلاق دادن مرد است که مهریه ای برای زنش تعیین نشده. چون بحث طلاق مطرح شده به این معناست که عقد انجام شده قابل قبول بوده است.

باید به این موضوع حتما دقت کنیم که مهریه با شیر بها متفاوت است. شیر بها و یا چیزهای مشابه آن را پدر و یا مادر ویا برادران دختر دریافت می کنند. در صورتی که مهریه تماماً متعلق به خود زن است. برای مهریه زن هیچ کس نمی تواند حقی ادعا کند. اسلام مهریه را حق و شیربها را حرام می داند.