در حالی که در قرآن برای جرائمی مانند قتل، زنا و سرقت مجازات وجود دارد، چرا برای ترک نماز، روزه و حج مجازات تعیین نشده است؟
پاسخ:
عباداتی مانند نماز و روزه و حج توسط بنده با رعایت دستور خداوند متعال و با هدف تقرب به خدا، رابطۀ خاص بین بنده و پروردگارش است که نیازمند اخلاص و صمیمیت است:
﴿وَمَا أُمِرُوا إِلَّا لِيَعْبُدُوا اللَّهَ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ حُنَفَاءَ وَيُقِيمُوا الصَّلَاةَ وَيُؤْتُوا الزَّكَاةَ وَذَلِكَ دِينُ الْقَيِّمَةِ﴾ [البينة: 5]
ترجمه: “و فرمان نيافته بودند جز اينكه خدا را بپرستند و در حالى كه به توحيد گراييده اند دين [خود] را براى او خالص گردانند و نماز برپا دارند و زكات بدهند و دين [ثابت و] پايدار همين است”.
پس در دین اجباری نیست، زیرا خداوند متعال از بنده تبعیت خالصانه می خواهد و عبادتی نمی خوهد که انجام دهندۀ آن به زور مجبور شود یا از ترس عذاب آن را انجام دهد.
﴿لَا إِكْرَاهَ فِي الدِّينِ قَدْ تَبَيَّنَ الرُّشْدُ مِنَ الْغَيِّ﴾ [البقرة: 256]
ترجمه: “در دين هيچ اجبارى نيست و راه از بيراهه بخوبى آشكار شده است”.
اگر انسان در عبادت کوتاهی کند یا آن را ترک کند، خدای متعال را نافرمانی کرده و خود را در خجالت معصیت و پریشانی قرار داده است. اما خداوند متعال با بردباری و مهربانی خود این توانایی را به بنده داد که تا زمانی که زنده است، خطای خود را اصلاح کند و از غفلت او در حق خود دوری نماید. اگر توبه کند خداوند متعال او را می آمرزد و اگر بدون توبه بمیرد، کیفر گناهانش در دنیا و آخرت را می گیرد.
﴿قُلْ يَاعِبَادِيَ الَّذِينَ أَسْرَفُوا عَلَى أَنْفُسِهِمْ لَا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ، إِنَّ اللَّهَ يَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِيعًا، إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِيمُ. وَأَنِيبُوا إِلَى رَبِّكُمْ وَأَسْلِمُوا لَهُ مِنْ قَبْلِ أَنْ يَأْتِيَكُمُ الْعَذَابُ ثُمَّ لَا تُنْصَرُونَ﴾ [الزمر: 53-54]
ترجمه: “بگو: اي بندگان من كه بر خود اسراف و ستم كرده ايد! از رحمت خداوند نوميد نشويد كه خدا همه گناهان را مي آمرزد. و به درگاه پروردگارتان بازگرديد، و در برابر او تسليم شويد، پيش از آنكه عذاب به سراغ شما آيد سپس از سوي هيچكس ياري نشويد”.
مجازات کسی که عبادات را ترک می کند، با دلیلی که برای آن مقرر شده، منافات دارد. همچنین ممکن است مجازات در صورت رسیدن به مرگ درِ توبه را بر گناهکار ببندد، چنانکه برخی از فقها مقرر می دارند که تارک عمدی عبادت باید توبه کند، در غیر این صورت کشته می شود، اما این حکم آنان بر خلاف قوانین نصوص صریح قرآن کریم است.
حالتی که درِ توبه بسته می شود این است که انسان فرشتگان مرگ را ببیند و در حالت مردن است، پس توبه قبول نمی شود. ﴿حَتَّى إِذَا جَاءَ أَحَدَهُمُ الْمَوْتُ قَالَ رَبِّ ارْجِعُونِ. لَعَلِّي أَعْمَلُ صَالِحًا فِيمَا تَرَكْتُ كَلَّا إِنَّهَا كَلِمَةٌ هُوَ قَائِلُهَا وَمِنْ وَرَائِهِمْ بَرْزَخٌ إِلَى يَوْمِ يُبْعَثُونَ﴾ [المؤمنون: 99-100]
ترجمه: “تا آن گاه که وقت مرگ هر یک از آنها فرا رسد، در آن حال گوید: بار الها، مرا به دنیا بازگردان. باشد كه در آنچه فروگذار كرده ام، كارى شايسته پيش گيرم، حاشا، اين سخنى است كه او [ظاهرا] گوينده آن است، و پيشاپيش آنان [زندگى] برزخى است تا روزى كه برانگيخته شوند”
در مورد جنایاتی که نسبت به دیگران مرتکب شده است، خداوند متعال این امکان را برای شخص مظلوم قرار داده است که حق خود را از شخص متجاوز مطالبه کند تا عدالت برقرار گردد و کسی به حقوق کسی تجاوز نکند.
