۴. سورهٔ نساء
در مدینه نازل شده است. ۱۷۶ آیه است.
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ
يَا أَيُّهَا النَّاسُ اتَّقُوا رَبَّكُمُ الَّذِي خَلَقَكُمْ مِنْ نَفْسٍ وَاحِدَةٍ وَخَلَقَ مِنْهَا زَوْجَهَا وَبَثَّ مِنْهُمَا رِجَالًا كَثِيرًا وَنِسَاءً وَاتَّقُوا اللَّهَ الَّذِي تَسَاءَلُونَ بِهِ وَالْأَرْحَامَ إِنَّ اللَّهَ كَانَ عَلَيْكُمْ رَقِيبًا ﴿۱﴾
۱- ای مردم از پروردگارتان پروا کنید همان که شما(پدرتان آدم را) را از یک تن/نفس(تخمک نطفه شده) آفرید و جفتش را نیز از آن(تخمک نطفه شده)بیافرید و از آن دو تن مردان و زنان بسیاری در روی زمین منتشر ساخت و در حق خدایی که به نام او از یکدیگر درخواست می کنید و در حق خویشان/نزدیکان همخون پروا داشته باشید، بی گمان خداوند بر شما (کردار شما) مراقب است.
وَآتُوا الْيَتَامَى أَمْوَالَهُمْ وَلَا تَتَبَدَّلُوا الْخَبِيثَ بِالطَّيِّبِ وَلَا تَأْكُلُوا أَمْوَالَهُمْ إِلَى أَمْوَالِكُمْ إِنَّهُ كَانَ حُوبًا كَبِيرًا ﴿۲﴾
۲- و اموال یتیمان(رشید) را به آنان بدهید. و پلید را با پاکیزه عوض نکنید؛ و اموال آنان را (با مخلوط کردن) با اموال خود نخورید که آن گناهی/وبالی بزرگ است.
وَإِنْ خِفْتُمْ أَلَّا تُقْسِطُوا فِي الْيَتَامَى فَانْكِحُوا مَا طَابَ لَكُمْ مِنَ النِّسَاءِ مَثْنَى وَثُلَاثَ وَرُبَاعَ فَإِنْ خِفْتُمْ أَلَّا تَعْدِلُوا فَوَاحِدَةً أَوْ مَا مَلَكَتْ أَيْمَانُكُمْ ذَلِكَ أَدْنَى أَلَّا تَعُولُوا ﴿۳﴾
۳- و اگر بیم آن دارید که دربارهٔ دختران یتیم عدالت پیشه نکنید پس [با آنان ازدواج نکنید و] از زنانی که خوشایند شما هستند دو یا سه یا چهارتایی به همسری خود در آورید، و اگر بیم آن دارید که مبادا عادلانه رفتار نکنید پس یک زن یا یک زن اسیری که مالک آنید نکاح کنید، این نزدیک تر است به آن که به ستم نگرایید.
وَآتُوا النِّسَاءَ صَدُقَاتِهِنَّ نِحْلَةً فَإِنْ طِبْنَ لَكُمْ عَنْ شَيْءٍ مِنْهُ نَفْسًا فَكُلُوهُ هَنِيئًا مَرِيئًا ﴿۴﴾
۴- و مهر زنان را ارمغان وار به آنان دهید پس اگر خودشان از روی دلخوشی چیزی از آن را به شما بخشیدند آن را بخورید، نوش و گوارایتان.
وَلَا تُؤْتُوا السُّفَهَاءَ أَمْوَالَكُمُ الَّتِي جَعَلَ اللَّهُ لَكُمْ قِيَامًا وَارْزُقُوهُمْ فِيهَا وَاكْسُوهُمْ وَقُولُوا لَهُمْ قَوْلًا مَعْرُوفًا ﴿۵﴾
۵- و اموالتان/داراییهایتان را که خداوند آن را سبب قوام زندگانی شما نهاده به کم خردان ندهید و از آن خوراک و پوشاکشان کنید و با آنان به گونه ای معروف/شایسته سخن گویید.
وَابْتَلُوا الْيَتَامَى حَتَّى إِذَا بَلَغُوا النِّكَاحَ فَإِنْ آنَسْتُمْ مِنْهُمْ رُشْدًا فَادْفَعُوا إِلَيْهِمْ أَمْوَالَهُمْ وَلَا تَأْكُلُوهَا إِسْرَافًا وَبِدَارًا أَنْ يَكْبَرُوا وَمَنْ كَانَ غَنِيًّا فَلْيَسْتَعْفِفْ وَمَنْ كَانَ فَقِيرًا فَلْيَأْكُلْ بِالْمَعْرُوفِ فَإِذَا دَفَعْتُمْ إِلَيْهِمْ أَمْوَالَهُمْ فَأَشْهِدُوا عَلَيْهِمْ وَكَفَى بِاللَّهِ حَسِيبًا ﴿۶﴾
۶- و یتیمان را تا هنگامی بیازمایید که به زمان/سن زناشویی برسند پس اگر رشد/کاردانی از آنان دیدید اموالشان را به آنان دهید و آن را به اسراف و شتاب نخورید از بیم آن که مبادا بزرگ شوند (و آن را از شما بگیرند) و هر که توانگر است از برداشت از آن پرهیز کند و هر که تهیدست است مطابق عرف/معمول (به قدر زحمتی که می کشد) بخورد و چون اموالشان/دارایی هایشان را به آنان پس دادید بر آنان گواه بگیرید و همین بس که خداوند حسابرس است.
لِلرِّجَالِ نَصِيبٌ مِمَّا تَرَكَ الْوَالِدَانِ وَالْأَقْرَبُونَ وَلِلنِّسَاءِ نَصِيبٌ مِمَّا تَرَكَ الْوَالِدَانِ وَالْأَقْرَبُونَ مِمَّا قَلَّ مِنْهُ أَوْ كَثُرَ نَصِيبًا مَفْرُوضًا ﴿۷﴾
۷- مردان را از آن چه پدر و مادر و خویشان بر جا نهاده اند بهره ای است و زنان را نیز از آن چه پدر و مادر و خویشان بر جا نهاده اند بهره ای است، کم باشد یا بسیار بهره ای است فرض شده/تعیین شده.
وَإِذَا حَضَرَ الْقِسْمَةَ أُولُو الْقُرْبَى وَالْيَتَامَى وَالْمَسَاكِينُ فَارْزُقُوهُمْ مِنْهُ وَقُولُوا لَهُمْ قَوْلًا مَعْرُوفًا ﴿۸﴾
۸- و هرگاه خویشاوندان و یتیمان و بینوایان هنگام قسمت حاضر شدند /موجود بودند؛ از آن مال بهرهمندشان کنید و با آنان سخنِ شایسته گویید.
وَلْيَخْشَ الَّذِينَ لَوْ تَرَكُوا مِنْ خَلْفِهِمْ ذُرِّيَّةً ضِعَافًا خَافُوا عَلَيْهِمْ فَلْيَتَّقُوا اللَّهَ وَلْيَقُولُوا قَوْلًا سَدِيدًا ﴿۹﴾
۹- و آنانی که اگر پس از خود فرزندانی ناتوان به جا گذارند برای آیندهٔ آنان نگرانند باید [از ستم در حق یتیمان دیگران] بترسند؛ و باید از خدا/انجام اشتباه در برابر خداوند پروا کنند و سخن را سنجیده/استوار گویند.
إِنَّ الَّذِينَ يَأْكُلُونَ أَمْوَالَ الْيَتَامَى ظُلْمًا إِنَّمَا يَأْكُلُونَ فِي بُطُونِهِمْ نَارًا وَسَيَصْلَوْنَ سَعِيرًا ﴿۱۰﴾
۱۰- بی گمان کسانی که مال های یتیمان را ستمکارانه می خورند جز این نیست که شکمشان را پر از آتش می کنند و آنان به زودی به آتشی افروخته در خواهند آمد.
يُوصِيكُمُ اللَّهُ فِي أَوْلَادِكُمْ لِلذَّكَرِ مِثْلُ حَظِّ الْأُنْثَيَيْنِ فَإِنْ كُنَّ نِسَاءً فَوْقَ اثْنَتَيْنِ فَلَهُنَّ ثُلُثَا مَا تَرَكَ وَإِنْ كَانَتْ وَاحِدَةً فَلَهَا النِّصْفُ وَلِأَبَوَيْهِ لِكُلِّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا السُّدُسُ مِمَّا تَرَكَ إِنْ كَانَ لَهُ وَلَدٌ فَإِنْ لَمْ يَكُنْ لَهُ وَلَدٌ وَوَرِثَهُ أَبَوَاهُ فَلِأُمِّهِ الثُّلُثُ فَإِنْ كَانَ لَهُ إِخْوَةٌ فَلِأُمِّهِ السُّدُسُ مِنْ بَعْدِ وَصِيَّةٍ يُوصِي بِهَا أَوْ دَيْنٍ آبَاؤُكُمْ وَأَبْنَاؤُكُمْ لَا تَدْرُونَ أَيُّهُمْ أَقْرَبُ لَكُمْ نَفْعًا فَرِيضَةً مِنَ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ كَانَ عَلِيمًا حَكِيمًا ﴿۱۱﴾
۱۱- خداوند به شما دربارهٔ فرزندانتان/فرزندان متوفی سفارش می کند/وظیفه می دهد؛ پسر را برابر بهرهٔ دو دختر باشد. و اگر [متوفی را پسری نباشد] وارثان دخترانی (دو تن یا) بیش از دو تن بودند دو سوم آنچه به جا گذاشته برای آنهاست و اگر تنها یک دختر است نصف میراث از آن اوست. و اگر متوفی فرزندی دارد برای هر یک از پدر و مادرش یک ششم است از آنچه به جا گذاشته و اگر فرزندی نداشت و تنها پدر و مادرش وارثش بودند یک سوم مادر اوراست و اگر برادرانی داشت برای مادرش یک ششم است؛ سهمها پس از ادای وصیتی که متوفی کرده یا دینی که (به صورت نوشته گذاشته) دارد پرداخته خواهد شد. از پدر-مادران و فرزندان تان، شما نمی دانید که کدام یک به شما از نگاه سودمند بودن نزدیکترند. (از این رو) سهمها/بهره ها، از سوی خدا با پیمانه های مشخص/قطعی تقسیم شده است که خدا همیشه دانا و با حکمت است.
وَلَكُمْ نِصْفُ مَا تَرَكَ أَزْوَاجُكُمْ إِنْ لَمْ يَكُنْ لَهُنَّ وَلَدٌ فَإِنْ كَانَ لَهُنَّ وَلَدٌ فَلَكُمُ الرُّبُعُ مِمَّا تَرَكْنَ مِنْ بَعْدِ وَصِيَّةٍ يُوصِينَ بِهَا أَوْ دَيْنٍ وَلَهُنَّ الرُّبُعُ مِمَّا تَرَكْتُمْ إِنْ لَمْ يَكُنْ لَكُمْ وَلَدٌ فَإِنْ كَانَ لَكُمْ وَلَدٌ فَلَهُنَّ الثُّمُنُ مِمَّا تَرَكْتُمْ مِنْ بَعْدِ وَصِيَّةٍ تُوصُونَ بِهَا أَوْ دَيْنٍ وَإِنْ كَانَ رَجُلٌ يُورَثُ كَلَالَةً أَوِ امْرَأَةٌ وَلَهُ أَخٌ أَوْ أُخْتٌ فَلِكُلِّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا السُّدُسُ فَإِنْ كَانُوا أَكْثَرَ مِنْ ذَلِكَ فَهُمْ شُرَكَاءُ فِي الثُّلُثِ مِنْ بَعْدِ وَصِيَّةٍ يُوصَى بِهَا أَوْ دَيْنٍ غَيْرَ مُضَارٍّ وَصِيَّةً مِنَ اللَّهِ وَاللَّهُ عَلِيمٌ حَلِيمٌ ﴿۱۲﴾
۱۲- و برای شماست نصف آنچه که زنانتان به جا گذاشته اند اگر فرزندی نداشته باشند، و اگر فرزندی دارند پس شماراست یک چهارم از آنچه به جا گذاشته اند پس از ادای وصیتی که متوفی کرده و یا دینی [که به صورت نوشته گذاشته] که دارد و آنان (همسران تان) راست یک چهارم از آنچه به جا گذاشته اید اگر فرزندی نداشته باشید و اگر فرزندی دارید پس آنان راست یک هشتم از آنچه به جا گذاشته اید، پس از ادای وصیتی که کرده اید یا دینی [که به صورت نوشته گذاشته اید] که دارید. و اگر مردی یا زنی که از او ارث برده می شود (از طرف مادر) کلاله باشد (مادر و فرزندی نداشته باشد) و (یک)برادر یا خواهری داشت هر کدام از آن دو را یک ششم است و اگر بیش از آن (یکی) بودند پس آنان در یک سوم شریکند، پس از ادای وصیتی که شده است یا دینی [که به صورت نوشته گذاشته شده] که در آن قصد زیان [به هیچ وارثی] نباشد؛ این، وصیتی/وظیفه ای از سوی خدا بر دوش شماست و خدا همیشه دانا و بردبار/نرم رفتار است.
تِلْكَ حُدُودُ اللَّهِ وَمَنْ يُطِعِ اللَّهَ وَرَسُولَهُ يُدْخِلْهُ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا وَذَلِكَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ ﴿۱۳﴾
۱۳- اینها مرزهایی است که خدا گذاشته است؛ و هر کس که از دل و جان فرمان برد خدا و رسولش را؛ خدا او را به بهشتهایی در آورَد که از زیر آنها جویبارهایی روان است که جاودانه در آن بمانند، و آن است همان دستاورد بزرگ.
وَمَنْ يَعْصِ اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَيَتَعَدَّ حُدُودَهُ يُدْخِلْهُ نَارًا خَالِدًا فِيهَا وَلَهُ عَذَابٌ مُهِينٌ ﴿۱۴﴾
۱۴- و هر که نافرمانی کند خدا و رسول او را و از مرزهایی که خدا گذاشته است تجاوز نماید خدا او را در آتش دوزخ درآورَد که جاودانه در آن بماند، و او راست عذابی خفت بار.
وَاللَّاتِي يَأْتِينَ الْفَاحِشَةَ مِنْ نِسَائِكُمْ فَاسْتَشْهِدُوا عَلَيْهِنَّ أَرْبَعَةً مِنْكُمْ فَإِنْ شَهِدُوا فَأَمْسِكُوهُنَّ فِي الْبُيُوتِ حَتَّى يَتَوَفَّاهُنَّ الْمَوْتُ أَوْ يَجْعَلَ اللَّهُ لَهُنَّ سَبِيلًا ﴿۱۵﴾
۱۵- و آن کسان از میان زنان شما که کار بسیار زشت (زنا) را انجام داد پس چهار شاهد از خودتان بر آنها بگیرید. پس اگر آنان شهادت دادند؛ آن زنان را در خانه ها نگه دارید تا مرگ آنان را فرا گیرد یا هم خداوند راهی برای رهایی آنان باز کند.
وَاللَّذَانِ يَأْتِيَانِهَا مِنْكُمْ فَآذُوهُمَا فَإِنْ تَابَا وَأَصْلَحَا فَأَعْرِضُوا عَنْهُمَا إِنَّ اللَّهَ كَانَ تَوَّابًا رَحِيمًا ﴿۱۶﴾
۱۶- و آن دو تن [زن و مردی] از شما که آن کار زشت را انجام میدهند آنها را بیازارید، پس اگر توبه کردند/از آن کردار زشت بازگشتند و به اصلاح خویش پرداختند از آنان دست بردارید. بیگمان خداوند بسیار توبه پذیر و مهربان است.
إِنَّمَا التَّوْبَةُ عَلَى اللَّهِ لِلَّذِينَ يَعْمَلُونَ السُّوءَ بِجَهَالَةٍ ثُمَّ يَتُوبُونَ مِنْ قَرِيبٍ فَأُولَئِكَ يَتُوبُ اللَّهُ عَلَيْهِمْ وَكَانَ اللَّهُ عَلِيمًا حَكِيمًا ﴿۱۷﴾
۱۷- جز این نیست که وعدهٔ پذیرش توبه بر خداوند برای آنانی است که از روی نادانی کار ناشایستی میکنند، سپس به زودی توبه می کنند. اینانند که خداوند از آنان در میگذرد و خدا همیشه دانا و با حکمت است/فرزانه است.
وَلَيْسَتِ التَّوْبَةُ لِلَّذِينَ يَعْمَلُونَ السَّيِّئَاتِ حَتَّى إِذَا حَضَرَ أَحَدَهُمُ الْمَوْتُ قَالَ إِنِّي تُبْتُ الْآنَ وَلَا الَّذِينَ يَمُوتُونَ وَهُمْ كُفَّارٌ أُولَئِكَ أَعْتَدْنَا لَهُمْ عَذَابًا أَلِيمًا ﴿۱۸﴾
۱۸-و وعدهٔ پذیرش توبه برای کسانی نیست که همیشه گناه میکنند تا این که مرگ هر یکیشان فرارسد گوید: من اینک توبه کردم و نه برای کسانی که کافر میمیرند؛ برای چنین کسانی عذابی دردناک آماده کرده ایم.
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا يَحِلُّ لَكُمْ أَنْ تَرِثُوا النِّسَاءَ كَرْهًا وَلَا تَعْضُلُوهُنَّ لِتَذْهَبُوا بِبَعْضِ مَا آتَيْتُمُوهُنَّ إِلَّا أَنْ يَأْتِينَ بِفَاحِشَةٍ مُبَيِّنَةٍ وَعَاشِرُوهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ فَإِنْ كَرِهْتُمُوهُنَّ فَعَسَى أَنْ تَكْرَهُوا شَيْئًا وَيَجْعَلَ اللَّهُ فِيهِ خَيْرًا كَثِيرًا ﴿۱۹﴾
۱۹- ای کسانی که ایمان آورده اید برای شما روا نیست که زنان را به ارث ببرید/از آنان ارث ببرید در حالی که خشنود نیستند/و شما از آنان خوشتان نمیآید (تنها برای اموالشان آنان را در نکاح خود نگه دارید/نکاح کنید) و بر آنان فشار نیاورید تا بخشی از آن چه را به آنان داده اید پس بگیرید؛ مگر آن که کار زشتی آشکار آورند و با آنان مطابق به معروف/گونه ای پسندیده معاشرت کنید. و اگر از آنان بدتان میآید/ پس چه بسا چيزى را که ناخوش میداريد و خداوند در آن خیر بسیاری نهاده باشد.
وَإِنْ أَرَدْتُمُ اسْتِبْدَالَ زَوْجٍ مَكَانَ زَوْجٍ وَآتَيْتُمْ إِحْدَاهُنَّ قِنْطَارًا فَلَا تَأْخُذُوا مِنْهُ شَيْئًا أَتَأْخُذُونَهُ بُهْتَانًا وَإِثْمًا مُبِينًا ﴿۲۰﴾
۲۰- و اگر خواستید همسری دیگر به جای همسر [پيشين خود که او را ترک کرده اید] خود برگزینید و به یکی از آنها (همسر پیشین) مال هنگفتی داده بودید چیزی از آن را پس نستانید، آیا آن را با بهتان و گناهی آشکار پس می ستانید؟
وَكَيْفَ تَأْخُذُونَهُ وَقَدْ أَفْضَى بَعْضُكُمْ إِلَى بَعْضٍ وَأَخَذْنَ مِنْكُمْ مِيثَاقًا غَلِيظًا ﴿۲۱﴾
۲۱- و چگونه آن را باز ستانیده میتوانید با آن که شما با یکدیگر خلوت کردید و آمیزش داشته اید و آنان از شما [با نکاح] پیمانی استوار گرفته اند؟!
وَلَا تَنْكِحُوا مَا نَكَحَ آبَاؤُكُمْ مِنَ النِّسَاءِ إِلَّا مَا قَدْ سَلَفَ إِنَّهُ كَانَ فَاحِشَةً وَمَقْتًا وَسَاءَ سَبِيلًا ﴿۲۲﴾
۲۲- و با زنانی که پدرانتان با آنان نکاح کرده اند نکاح نکنید، مگر آن چه که در گذشته انجام شده؛ که این کاری بسیار زشت و نفرت برانگیز و بد راه و روشی است.
حُرِّمَتْ عَلَيْكُمْ أُمَّهَاتُكُمْ وَبَنَاتُكُمْ وَأَخَوَاتُكُمْ وَعَمَّاتُكُمْ وَخَالَاتُكُمْ وَبَنَاتُ الْأَخِ وَبَنَاتُ الْأُخْتِ وَأُمَّهَاتُكُمُ اللَّاتِي أَرْضَعْنَكُمْ وَأَخَوَاتُكُمْ مِنَ الرَّضَاعَةِ وَأُمَّهَاتُ نِسَائِكُمْ وَرَبَائِبُكُمُ اللَّاتِي فِي حُجُورِكُمْ مِنْ نِسَائِكُمُ اللَّاتِي دَخَلْتُمْ بِهِنَّ فَإِنْ لَمْ تَكُونُوا دَخَلْتُمْ بِهِنَّ فَلَا جُنَاحَ عَلَيْكُمْ وَحَلَائِلُ أَبْنَائِكُمُ الَّذِينَ مِنْ أَصْلَابِكُمْ وَأَنْ تَجْمَعُوا بَيْنَ الْأُخْتَيْنِ إِلَّا مَا قَدْ سَلَفَ إِنَّ اللَّهَ كَانَ غَفُورًا رَحِيمًا ﴿۲۳﴾
۲۳- بر شما حرام گردیده است (ازدواج با اینان) مادرانتان و دخترانتان و خواهرانتان و عمه هایتان و خاله هایتان و دختران برادر و دختران خواهر و مادران (دایگان) شما که شما را شیر داده اند و خواهران شیری تان و مادران زنانتان و دختران اندرتان [از زنان تان از ازدواج پیشین شان] که کنون بخشی از خانوادهٔ شمایند از آن زنانی که با آنان آمیزش کرده اید و اگر با آنان آمیزش نکرده از آنان جدا شدید گناهی در ازدواج با دخترانشان بر شما نیست و نیز(ازدواجتان حرام است با) همسران پسرانتان که از صلب/پشت شما هستند و این که میان دو خواهر جمع کنید به همسری مگر آن چه که در گذشته انجام شده؛ بیگمان خداوند همیشه بسیار آمرزنده و مهربان است.
وَالْمُحْصَنَاتُ مِنَ النِّسَاءِ إِلَّا مَا مَلَكَتْ أَيْمَانُكُمْ كِتَابَ اللَّهِ عَلَيْكُمْ وَأُحِلَّ لَكُمْ مَا وَرَاءَ ذَلِكُمْ أَنْ تَبْتَغُوا بِأَمْوَالِكُمْ مُحْصِنِينَ غَيْرَ مُسَافِحِينَ فَمَا اسْتَمْتَعْتُمْ بِهِ مِنْهُنَّ فَآتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ فَرِيضَةً وَلَا جُنَاحَ عَلَيْكُمْ فِيمَا تَرَاضَيْتُمْ بِهِ مِنْ بَعْدِ الْفَرِيضَةِ إِنَّ اللَّهَ كَانَ عَلِيمًا حَكِيمًا ﴿۲۴﴾
۲۴- و [همچنين ازدواج تان حرام است با] زنان شوهردار، مگر کنیزانی [كنيز اسیر شده در جنگ] که مالک شان هستید، اينها احکام نوشته شدهٔ خداوند است بر شما، و فراتر از اينان (این زنان) بر شما روا گردیده است كه با دارایی خويش آن را بجویيد، پاكدامنانه و نه با روابط نامشروع، پس زنانی كه با عقد نکاح از آنان کام گرفتید، مهرهايشان را به اندازه ای كه بر عهدهٔ شماست بپردازيد، و گناهى بر شما نيست در آنچه (مقدار دیگری) پس از تعيين/ادای حق واجب به توافق برسيد، كه خداوند همیشه دانا و با حکمت است/فرزانه است.
وَمَنْ لَمْ يَسْتَطِعْ مِنْكُمْ طَوْلًا أَنْ يَنْكِحَ الْمُحْصَنَاتِ الْمُؤْمِنَاتِ فَمِنْ مَا مَلَكَتْ أَيْمَانُكُمْ مِنْ فَتَيَاتِكُمُ الْمُؤْمِنَاتِ وَاللَّهُ أَعْلَمُ بِإِيمَانِكُمْ بَعْضُكُمْ مِنْ بَعْضٍ فَانْكِحُوهُنَّ بِإِذْنِ أَهْلِهِنَّ وَآتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ مُحْصَنَاتٍ غَيْرَ مُسَافِحَاتٍ وَلَا مُتَّخِذَاتِ أَخْدَانٍ فَإِذَا أُحْصِنَّ فَإِنْ أَتَيْنَ بِفَاحِشَةٍ فَعَلَيْهِنَّ نِصْفُ مَا عَلَى الْمُحْصَنَاتِ مِنَ الْعَذَابِ ذَلِكَ لِمَنْ خَشِيَ الْعَنَتَ مِنْكُمْ وَأَنْ تَصْبِرُوا خَيْرٌ لَكُمْ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَحِيمٌ ﴿۲۵﴾
۲۵- و هر کس از شما که از نگاه توان مالی نتوانست با زنان مؤمن با عفت آزاده ازدواج کند از کنیزان مؤمنی که در ملک شما مسلمانان هستند اختیار کند و خداوند به ایمان شما داناتر است، شما از یکدیگرید/همشأن یکدیگرید. پس با اجازهٔ صاحبانشان(خانواده ای که با آن به سر میبرند) با آنان(زنان اسیر/کنیزان) در صورت با عفت/پاکدامن بودن، بدکاره نبودن و رفیق باز نبودن ازدواج کنید و مهرشان را مطابق معروف(مقیاس های قرآن) به خودشان بدهید، پس هرگاه ازدواج کردند و به کار زشت [زنا] دست زدند نصف مجازات زنان ازدواج کردهٔ آزاده بر آنان است. این برای کسانی از شماست که بیم افتادن در رنج و زحمت (در صورت نبود امکان ازدواج و بیم آلوده شدن به گناه) دارد، و صبر کردن/پایداری برای شما بهتر است و خدا بسیار آمرزنده و مهربان است.
يُرِيدُ اللَّهُ لِيُبَيِّنَ لَكُمْ وَيَهْدِيَكُمْ سُنَنَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِكُمْ وَيَتُوبَ عَلَيْكُمْ وَاللَّهُ عَلِيمٌ حَكِيمٌ ﴿۲۶﴾
۲۶- خدا می خواهد که (همه چیز را) برای شما روشن سازد و شما را به راهها/روشهای درست کسانی که پیش از شما بودند راه نماید و توبهٔ شما پذیرد و خدا همیشه دانا و با حکمت است.
وَاللَّهُ يُرِيدُ أَنْ يَتُوبَ عَلَيْكُمْ وَيُرِيدُ الَّذِينَ يَتَّبِعُونَ الشَّهَوَاتِ أَنْ تَمِيلُوا مَيْلًا عَظِيمًا ﴿۲۷﴾
۲۷- و خدا می خواهد از شما درگذرد/توبهٔ شما را بپذیرد، و کسانی که پیروی هوا و هوس ها(ی دنیا) کنند میخواهند که شما (به خود آنان) میلی بزرگ پیدا کنید.
يُرِيدُ اللَّهُ أَنْ يُخَفِّفَ عَنْكُمْ وَخُلِقَ الْإِنْسَانُ ضَعِيفًا ﴿۲۸﴾
۲۸- خداوند می خواهد بر شما سبک/آسان بگیرد، و (چون که) انسان ضعیف/ناتوان آفریده شده است.
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَأْكُلُوا أَمْوَالَكُمْ بَيْنَكُمْ بِالْبَاطِلِ إِلَّا أَنْ تَكُونَ تِجَارَةً عَنْ تَرَاضٍ مِنْكُمْ وَلَا تَقْتُلُوا أَنْفُسَكُمْ إِنَّ اللَّهَ كَانَ بِكُمْ رَحِيمًا ﴿۲۹﴾
۲۹- ای کسانی که ایمان آورده اید مال های یکدیگر را در میان خود به ناروا/مخالف رهنمودهای قرآن مخورید مگر اینکه داد و ستدی به رضایت دو سویهٔ خودتان باشد. و (با مخالفت در برابر این دستور) خودکشی نکنید/به زندگی تجاری تان پایان ندهید. بیگمان خداوند به شما بسیار مهربان است.
وَمَنْ يَفْعَلْ ذَلِكَ عُدْوَانًا وَظُلْمًا فَسَوْفَ نُصْلِيهِ نَارًا وَكَانَ ذَلِكَ عَلَى اللَّهِ يَسِيرًا ﴿۳۰﴾
۳۰- و هر کس از روی سرکشی و ستم چنین کند، او را در آتشی در خواهیم آورد و انجام این کار بر خدا آسان است.
إِنْ تَجْتَنِبُوا كَبَائِرَ مَا تُنْهَوْنَ عَنْهُ نُكَفِّرْ عَنْكُمْ سَيِّئَاتِكُمْ وَنُدْخِلْكُمْ مُدْخَلًا كَرِيمًا ﴿۳۱﴾
۳۱- اگر از گناهان بزرگی که از آنها نهی شده اید بپرهیزید، بدیهای دیگرتان را می پوشیم و شما را به جایگاهی ارجمند در میآوریم.
وَلَا تَتَمَنَّوْا مَا فَضَّلَ اللَّهُ بِهِ بَعْضَكُمْ عَلَى بَعْضٍ لِلرِّجَالِ نَصِيبٌ مِمَّا اكْتَسَبُوا وَلِلنِّسَاءِ نَصِيبٌ مِمَّا اكْتَسَبْنَ وَاسْأَلُوا اللَّهَ مِنْ فَضْلِهِ إِنَّ اللَّهَ كَانَ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمًا ﴿۳۲﴾
۳۲- و آرزو نکنید چیزی را که خدا با آن برخی از شما را بر برخی دیگر تفاوت/برتری داده؛ مردان را بهره ای است از آنچه به دست آورده اند و زنان را بهره ای است از آنچه به دست آورده اند و شما خدا را از فضل او بخواهید؛ بیگمان خدا به همه چیز داناست.
وَلِكُلٍّ جَعَلْنَا مَوَالِيَ مِمَّا تَرَكَ الْوَالِدَانِ وَالْأَقْرَبُونَ وَالَّذِينَ عَقَدَتْ أَيْمَانُكُمْ فَآتُوهُمْ نَصِيبَهُمْ إِنَّ اللَّهَ كَانَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ شَهِيدًا ﴿۳۳﴾
۳۳- و برای همه، حق ارث نهادیم از آنچه پدر و مادر و خویشان نزدیک به جا گذاشته اند و همچنین کسانی (همسرانی) که با آنان پیمان/ پیمان نکاح بسته اید، پس بهرهٔ همه را بدهید؛ همانا خداوند بر همه چیز گواه است.
الرِّجَالُ قَوَّامُونَ عَلَى النِّسَاءِ بِمَا فَضَّلَ اللَّهُ بَعْضَهُمْ عَلَى بَعْضٍ وَبِمَا أَنْفَقُوا مِنْ أَمْوَالِهِمْ فَالصَّالِحَاتُ قَانِتَاتٌ حَافِظَاتٌ لِلْغَيْبِ بِمَا حَفِظَ اللَّهُ وَاللَّاتِي تَخَافُونَ نُشُوزَهُنَّ فَعِظُوهُنَّ وَاهْجُرُوهُنَّ فِي الْمَضَاجِعِ وَاضْرِبُوهُنَّ فَإِنْ أَطَعْنَكُمْ فَلَا تَبْغُوا عَلَيْهِنَّ سَبِيلًا إِنَّ اللَّهَ كَانَ عَلِيًّا كَبِيرًا ﴿۳۴﴾
۳۴- مردان بر زنان سرپرست اند از آن رو که خدا برخی از آنان را بر برخی دیگر برتری/تفاوت(در نیرومندی و ویژگیهایی که در دیگری نیست) داده و از آن رو که از اموال خود برای (همسران خود) هزینه میکنند. پس زنان شایسته، فرمانبردار خدایند و به پاس آن که خداوند آنان را حفظ کرده آنان در غیاب نیز از خود (عرض و آبروی خود) حفاظت میکنند. و زنانی که از سرکشی/جداشدن آنها بیم دارید پندشان دهید/برای شان سخنان دلپذیر بگویید و [سپس] در بسترهای خواب از آنان دوری کنید و [سپس اگر نیاز شد] بزنیدشان/راحت بگذاریدشان. پس اگر از شما فرمان بردند/ شما را پذیرفتند پس راه دیگر و بهانه ای بر آنان نجویید/زیاده روی نکنید. بیگمان که خداوند والامرتبه و بزرگ است.
وَإِنْ خِفْتُمْ شِقَاقَ بَيْنِهِمَا فَابْعَثُوا حَكَمًا مِنْ أَهْلِهِ وَحَكَمًا مِنْ أَهْلِهَا إِنْ يُرِيدَا إِصْلَاحًا يُوَفِّقِ اللَّهُ بَيْنَهُمَا إِنَّ اللَّهَ كَانَ عَلِيمًا خَبِيرًا ﴿۳۵﴾
۳۵- و اگر شما (ای مؤمنان!) از جدا شدن و ستیز میان آنها بیم داشتید داوری از خانوادهٔ مرد و داوری از خانوادهٔ زن بفرستید که اگر هردو (همسران) سازش/اصلاح میان خویش خواهند، خداوند میان آنان سازش میدهد؛ بیگمان خداوند همیشه دانا و آگاه است.
وَاعْبُدُوا اللَّهَ وَلَا تُشْرِكُوا بِهِ شَيْئًا وَبِالْوَالِدَيْنِ إِحْسَانًا وَبِذِي الْقُرْبَى وَالْيَتَامَى وَالْمَسَاكِينِ وَالْجَارِ ذِي الْقُرْبَى وَالْجَارِ الْجُنُبِ وَالصَّاحِبِ بِالْجَنْبِ وَابْنِ السَّبِيلِ وَمَا مَلَكَتْ أَيْمَانُكُمْ إِنَّ اللَّهَ لَا يُحِبُّ مَنْ كَانَ مُخْتَالًا فَخُورًا ﴿۳۶﴾
۳۶- و خدای را بپرستید و چیزی شریک او نکنید و با پدر و مادر به نیکی رفتار کنید و با خویشاوند و یتیمان و بیچارگان/بینوایان و همسایهٔ نزدیک و همسایهٔ دور و دوست همنشین/همسفر و مسافر/در راه مانده و کسانی که در حاکمیت/مالکیت تان هستند نیز به نیکی رفتار کنید، که خداوند دوست ندارد کسی را که خود پسند و فخر فروش باشد.
الَّذِينَ يَبْخَلُونَ وَيَأْمُرُونَ النَّاسَ بِالْبُخْلِ وَيَكْتُمُونَ مَا آتَاهُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ وَأَعْتَدْنَا لِلْكَافِرِينَ عَذَابًا مُهِينًا ﴿۳۷﴾
۳۷- آنان، کسانی اند که بخل میورزند و مردم را نیز به بخل فرا میخوانند و آنچه را که خدا از فضل خویش آنان را داده است پنهان میکنند؛ و ما برای کافران عذابی خوار کننده آماده کرده ایم.
وَالَّذِينَ يُنْفِقُونَ أَمْوَالَهُمْ رِئَاءَ النَّاسِ وَلَا يُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَلَا بِالْيَوْمِ الْآخِرِ وَمَنْ يَكُنِ الشَّيْطَانُ لَهُ قَرِينًا فَسَاءَ قَرِينًا ﴿۳۸﴾
۳۸- و آنانی که مالهای خود را برای نمایش به مردم انفاق میکنند و به خداوند و روز بازپسین باور ندارند و هر کس که شیطان همنشینش باشد پس او چه بد همنشینی است.
وَمَاذَا عَلَيْهِمْ لَوْ آمَنُوا بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ وَأَنْفَقُوا مِمَّا رَزَقَهُمُ اللَّهُ وَكَانَ اللَّهُ بِهِمْ عَلِيمًا ﴿۳۹﴾
۳۹- و چه زیانی بر آنان میبود/و چه از دست میدادند اگر به خداوند و روز بازپسین ایمان میآوردند و (به عنوان یک مؤمن) از آن چه خداوند روزی شان داده بود انفاق میکردند/میبخشیدند؟! و خداوند به [حال] آنان داناست.
إِنَّ اللَّهَ لَا يَظْلِمُ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ وَإِنْ تَكُ حَسَنَةً يُضَاعِفْهَا وَيُؤْتِ مِنْ لَدُنْهُ أَجْرًا عَظِيمًا ﴿۴۰﴾
۴۰- همانا خداوند به اندازهٔ ذره ای نیز ستم روا نمیدارد. و اگر همان اندازهٔ ذره حسنه ای/کار نیکی باشد آن را چند چندان میکند و از پیشگاه خویش پاداشی بزرگی نیز میدهد.
فَكَيْفَ إِذَا جِئْنَا مِنْ كُلِّ أُمَّةٍ بِشَهِيدٍ وَجِئْنَا بِكَ عَلَى هَؤُلَاءِ شَهِيدًا ﴿۴۱﴾
۴۱- پس چگونه باشد حال کافران آنگاه که از هر امتی شاهدی/گواهی بیاوریم و تو را شاهد/گواه بر اینان آوریم.
يَوْمَئِذٍ يَوَدُّ الَّذِينَ كَفَرُوا وَعَصَوُا الرَّسُولَ لَوْ تُسَوَّى بِهِمُ الْأَرْضُ وَلَا يَكْتُمُونَ اللَّهَ حَدِيثًا ﴿۴۲﴾
۴۲- در آن روز کسانی که کفر ورزیدند و رسول/پیامبر را نافرمانی کردند آرزو کنند که کاش زمین بر آنان هموار گردد و هیچ سخنی را از خدا پنهان نمیتوانند داشت.
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَقْرَبُوا الصَّلَاةَ وَأَنْتُمْ سُكَارَى حَتَّى تَعْلَمُوا مَا تَقُولُونَ وَلَا جُنُبًا إِلَّا عَابِرِي سَبِيلٍ حَتَّى تَغْتَسِلُوا وَإِنْ كُنْتُمْ مَرْضَى أَوْ عَلَى سَفَرٍ أَوْ جَاءَ أَحَدٌ مِنْكُمْ مِنَ الْغَائِطِ أَوْ لَامَسْتُمُ النِّسَاءَ فَلَمْ تَجِدُوا مَاءً فَتَيَمَّمُوا صَعِيدًا طَيِّبًا فَامْسَحُوا بِوُجُوهِكُمْ وَأَيْدِيكُمْ إِنَّ اللَّهَ كَانَ عَفُوًّا غَفُورًا ﴿۴۳﴾
۴۳- ای آنانی که ایمان آورده اید! نزدیک نماز نشوید در حالی که مست هستید تا آنگاه که بدانید چه می گویید و نه در حالی که جنب هستید مگر آن که رهگذر باشید تا آنگاه که غسل کنید و اگر بیمار بودید یا در سفر بودید یا هر کدام شما از جای قضای حاجت آمدید یا با زنان آمیزش کردید، آنگاه آبی نیافتید (امکان استفاده از آب نداشتید/یا استعمال آب برایتان زیان داشت) پس آهنگ زمینی/سطحی پاک کنید/تیمم کنید و از آن به چهره ها و دستهایتان مسح کنید/بکشید (تیمم کنید) که خدا همیشه با گذشت و آمرزنده است.
أَلَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ أُوتُوا نَصِيبًا مِنَ الْكِتَابِ يَشْتَرُونَ الضَّلَالَةَ وَيُرِيدُونَ أَنْ تَضِلُّوا السَّبِيلَ ﴿۴۴﴾
۴۴- آیا ننگریستی به کسانی که بهره ای (دانشی) از کتاب داده شده اند که (کتاب را رها کردند و) گمراهی میخرند و می خواهند که شما نیز راه خود را گم کنید.
وَاللَّهُ أَعْلَمُ بِأَعْدَائِكُمْ وَكَفَى بِاللَّهِ وَلِيًّا وَكَفَى بِاللَّهِ نَصِيرًا ﴿۴۵﴾
۴۵- و خداوند داناتر است به دشمنان شما و همین بس که خداوند یار/سرپرست شماست و همین بس که خداوند یاور شماست.
مِنَ الَّذِينَ هَادُوا يُحَرِّفُونَ الْكَلِمَ عَنْ مَوَاضِعِهِ وَيَقُولُونَ سَمِعْنَا وَعَصَيْنَا وَاسْمَعْ غَيْرَ مُسْمَعٍ وَرَاعِنَا لَيًّا بِأَلْسِنَتِهِمْ وَطَعْنًا فِي الدِّينِ وَلَوْ أَنَّهُمْ قَالُوا سَمِعْنَا وَأَطَعْنَا وَاسْمَعْ وَانْظُرْنَا لَكَانَ خَيْرًا لَهُمْ وَأَقْوَمَ وَلَكِنْ لَعَنَهُمُ اللَّهُ بِكُفْرِهِمْ فَلَا يُؤْمِنُونَ إِلَّا قَلِيلًا ﴿۴۶﴾
۴۶- از یهودیان کسانی هستند که معنای کلمات را از جای خود تحریف میکنند و با زبان بازی/زبان گردانی و طعنه زدن در دین شما به زبان گویند: شنیدیم اما در دل گویند نافرمانی کردیم و بشنو چنان شنواننده نشدی/ نشنیده بگیر؛ و ما را رعایت کن و اگر میگفتند: شنیدیم و فرمان بردیم/اطاعت کردیم و بشنو و ما را مهلت ده/در کار ما بنگر، آنان را بهتر و استوار تر بود، ولی خداوند آنان را از روی کفرشان لعنت کرده است. پس جز اندکی شان ایمان نمیآورند.
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ آمِنُوا بِمَا نَزَّلْنَا مُصَدِّقًا لِمَا مَعَكُمْ مِنْ قَبْلِ أَنْ نَطْمِسَ وُجُوهًا فَنَرُدَّهَا عَلَى أَدْبَارِهَا أَوْ نَلْعَنَهُمْ كَمَا لَعَنَّا أَصْحَابَ السَّبْتِ وَكَانَ أَمْرُ اللَّهِ مَفْعُولًا ﴿۴۷﴾
۴۷- ای کسانی که کتاب داده شده اید، به آنچه فرو فرستاده ایم (این کتاب) که تصدیق کنندهٔ/همخوان چیزی است که با شماست (تورات/انجیل) ایمان آورید پیش از آن که چهره هایی را مسخ/محو کنیم (بی اعتبار کنیم) و آنها را به پشت برگردانیم یا ایشان را چنان لعنت کنیم که اهل شنبه (حرمت شکنان حکم روز شنبه) را لعنت کردیم؛ و امر/فرمان خداوند همیشه انجام پذیر است.
إِنَّ اللَّهَ لَا يَغْفِرُ أَنْ يُشْرَكَ بِهِ وَيَغْفِرُ مَا دُونَ ذَلِكَ لِمَنْ يَشَاءُ وَمَنْ يُشْرِكْ بِاللَّهِ فَقَدِ افْتَرَى إِثْمًا عَظِيمًا ﴿۴۸﴾
۴۸- همانا خداوند نمیبخشد این [گناه] را که به او شرک ورزیده شود. و غیر آن/پایین تر از آن را برای هر که بخواهد/لوازمش را به جا بیاورد می آمرزد و هر کس که به خدا شرک ورزد بیگمان گناهی بزرگ بر ساخته است.
أَلَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ يُزَكُّونَ أَنْفُسَهُمْ بَلِ اللَّهُ يُزَكِّي مَنْ يَشَاءُ وَلَا يُظْلَمُونَ فَتِيلًا ﴿۴۹﴾
۴۹- آیا ننگریستی به آنانی که (این گونه) خود را به نیکی و پاکی می ستایند؟ چنین نیست، بلکه خداوند نیک و پاک می دارد کسی را که بخواهد/لوازمش را به جا بیاورد. و به اندازهٔ ناچیزی نیز بر آنان ستمی نخواهد شد.
انْظُرْ كَيْفَ يَفْتَرُونَ عَلَى اللَّهِ الْكَذِبَ وَكَفَى بِهِ إِثْمًا مُبِينًا ﴿۵۰﴾
۵۰- بنگر که چه سان بر خدا آن دروغ/شرک را می بندند و همین بس است آنان را به عنوان گناهی آشکار.
أَلَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ أُوتُوا نَصِيبًا مِنَ الْكِتَابِ يُؤْمِنُونَ بِالْجِبْتِ وَالطَّاغُوتِ وَيَقُولُونَ لِلَّذِينَ كَفَرُوا هَؤُلَاءِ أَهْدَى مِنَ الَّذِينَ آمَنُوا سَبِيلًا ﴿۵۱﴾
۵۱- آیا ننگریستی به آنانی که بهره ای از کتاب داده شده اند (دانش داده شده اند) که به جبت(بدیها) و طاغوت ایمان می آورند و دربارهٔ کافران می گویند که اینان رهیافته ترند از کسانی که ایمان آورده اند؟!
أُولَئِكَ الَّذِينَ لَعَنَهُمُ اللَّهُ وَمَنْ يَلْعَنِ اللَّهُ فَلَنْ تَجِدَ لَهُ نَصِيرًا ﴿۵۲﴾
۵۲- آنان همان کسانی اند که خدا لعنتشان کرده/آنان را رانده و هر که را خدا لعنت کند/براند پس یاوری برای او نخواهی یافت.
أَمْ لَهُمْ نَصِيبٌ مِنَ الْمُلْكِ فَإِذًا لَا يُؤْتُونَ النَّاسَ نَقِيرًا ﴿۵۳﴾
۵۳- مگر آنان را بهره ای است از فرمانروایی؟ که باز به مردم کمترین حقی ندهند.
أَمْ يَحْسُدُونَ النَّاسَ عَلَى مَا آتَاهُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ فَقَدْ آتَيْنَا آلَ إِبْرَاهِيمَ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَآتَيْنَاهُمْ مُلْكًا عَظِيمًا ﴿۵۴﴾
۵۴- یا مگر رشک/حسد می برند به مردم بر آنچه که خداوند از فضل خود آنان را داده است؟ که به راستی ما خاندان ابراهیم را کتاب و حکمت دادیم و ملک/فرمانروایی بزرگی نیز آنان را بخشیدیم.
فَمِنْهُمْ مَنْ آمَنَ بِهِ وَمِنْهُمْ مَنْ صَدَّ عَنْهُ وَكَفَى بِجَهَنَّمَ سَعِيرًا ﴿۵۵﴾
۵۵- پس برخى شان به آن ايمان آوردند، و برخی شان از آن روی گرداندند و [اينان را] آتش افروختهٔ جهنم بس است.
إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا بِآيَاتِنَا سَوْفَ نُصْلِيهِمْ نَارًا كُلَّمَا نَضِجَتْ جُلُودُهُمْ بَدَّلْنَاهُمْ جُلُودًا غَيْرَهَا لِيَذُوقُوا الْعَذَابَ إِنَّ اللَّهَ كَانَ عَزِيزًا حَكِيمًا ﴿۵۶﴾
۵۶- بی گمان کسانی را که به آیات ما کفر ورزیدند به آتشی/جهنمی در خواهیم آورد که هر چه پوست هایشان بپزد/بسوزد به جای آن پوستهای دیگری آوریم تا هرچه بیشتر آن عذاب را بچشند. بی گمان خداوند همیشه توانا و با حکمت است.
وَالَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ سَنُدْخِلُهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا أَبَدًا لَهُمْ فِيهَا أَزْوَاجٌ مُطَهَّرَةٌ وَنُدْخِلُهُمْ ظِلًّا ظَلِيلًا ﴿۵۷﴾
۵۷- و آنان که ایمان آوردند و کارهای شایسته کردند به زودی آنان را به بهشتهایی/باغهايى در آوریم که همیشه در آنها رودها روان است در آنجا جاودانه اند، در آن بهشتها آنان را همسرانى پاكيزه باشد؛ و آنان را به سایه ساری سایه گستر در آوریم.
إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُكُمْ أَنْ تُؤَدُّوا الْأَمَانَاتِ إِلَى أَهْلِهَا وَإِذَا حَكَمْتُمْ بَيْنَ النَّاسِ أَنْ تَحْكُمُوا بِالْعَدْلِ إِنَّ اللَّهَ نِعِمَّا يَعِظُكُمْ بِهِ إِنَّ اللَّهَ كَانَ سَمِيعًا بَصِيرًا ﴿۵۸﴾
۵۸- خداوند شما را دستور میدهد که امانتها را به اهلش/صاحبانش بسپارید و چون میان مردم حکومت/داوری کردید به عدالت/دادگرانه حکومت/داوری کنید. خداوند شما را به خوب کاری پند می دهد، که خداوند همیشه شنوا و بیناست.
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ وَأُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ فَإِنْ تَنَازَعْتُمْ فِي شَيْءٍ فَرُدُّوهُ إِلَى اللَّهِ وَالرَّسُولِ إِنْ كُنْتُمْ تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ ذَلِكَ خَيْرٌ وَأَحْسَنُ تَأْوِيلًا ﴿۵۹﴾
۵۹- ای کسانی که ایمان آورده اید، خدا را فرمان برید و رسولش را/آوردهٔ رسول را فرمان برید و صاحبان صلاحیت را که از میان خودتان هستند؛ پس هرگاه [با اولواالامر/صاحبان صلاحیت] در امری [دينى] کشمکش پیدا کردید آن را به خدا و رسول بازگردانید (فیصلهٔ آن را از آنان بخواهید) اگر به خداوند و روز بازپسین ایمان دارید که آن بهتر و نیک فرجامتر است.
أَلَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ يَزْعُمُونَ أَنَّهُمْ آمَنُوا بِمَا أُنْزِلَ إِلَيْكَ وَمَا أُنْزِلَ مِنْ قَبْلِكَ يُرِيدُونَ أَنْ يَتَحَاكَمُوا إِلَى الطَّاغُوتِ وَقَدْ أُمِرُوا أَنْ يَكْفُرُوا بِهِ وَيُرِيدُ الشَّيْطَانُ أَنْ يُضِلَّهُمْ ضَلَالًا بَعِيدًا ﴿۶۰﴾
۶۰- آیا ننگریستی به آنان که گمان می برند/ادعا دارند که ایمان دارند به آنچه به تو نازل شده و آن چه پیش از تو نازل شده که میخواهند داوری به پیش طاغوت برند با آن که دستود داده شده اند که به آن کفر ورزند/به نشناختن آن؟ و شیطان می خواهد آنان را به گمراهی دور و درازی بکشاند.
وَإِذَا قِيلَ لَهُمْ تَعَالَوْا إِلَى مَا أَنْزَلَ اللَّهُ وَإِلَى الرَّسُولِ رَأَيْتَ الْمُنَافِقِينَ يَصُدُّونَ عَنْكَ صُدُودًا ﴿۶۱﴾
۶۱- و چون به آنان گفته شود که [برای داوری] به سوی آن چه خداوند فرو فرستاده بیایید و به سوی رسولش/پیامبرش، خواهی دید منافقان را که از تو به کلی روی می گردانند.
فَكَيْفَ إِذَا أَصَابَتْهُمْ مُصِيبَةٌ بِمَا قَدَّمَتْ أَيْدِيهِمْ ثُمَّ جَاءُوكَ يَحْلِفُونَ بِاللَّهِ إِنْ أَرَدْنَا إِلَّا إِحْسَانًا وَتَوْفِيقًا ﴿۶۲﴾
۶۲- پس چگونه باشد آنگاه که به کیفر کردارهایی که دستهایشان پیش فرستاده مصیبتی آنان را رسد نزد تو آمده به خدا سوگند می خورند که ما چیزی جز نیکی کردن و سازش دادن/همراهی کردن، نمی خواستیم؟!
أُولَئِكَ الَّذِينَ يَعْلَمُ اللَّهُ مَا فِي قُلُوبِهِمْ فَأَعْرِضْ عَنْهُمْ وَعِظْهُمْ وَقُلْ لَهُمْ فِي أَنْفُسِهِمْ قَوْلًا بَلِيغًا ﴿۶۳﴾
۶۳- آنان کسانی اند که خداوند می داند چه در دل دارند. پس روی بگردان از آنان و [باز هم] پندشان ده و آنان را سخنی رسا بگو که در جانشان نشیند.
وَمَا أَرْسَلْنَا مِنْ رَسُولٍ إِلَّا لِيُطَاعَ بِإِذْنِ اللَّهِ وَلَوْ أَنَّهُمْ إِذْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ جَاءُوكَ فَاسْتَغْفَرُوا اللَّهَ وَاسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُوا اللَّهَ تَوَّابًا رَحِيمًا ﴿۶۴﴾
۶۴- و ما هیچ رسولی نفرستادیم مگر برای آن که به اذن/توفیق خداوند فرمان برده شود، و اگر آنان هنگامی که به خود ستم کردند نزد تو میآمدند و از خداوند آمرزش میخواستند و رسول نیز برای آنان آمرزش می خواست/و تو نیز به عنوان فرستاده برای آنان آمرزش می خواستی؛ بی گمان خداوند را توبه پذیر و مهربان می یافتند.
فَلَا وَرَبِّكَ لَا يُؤْمِنُونَ حَتَّى يُحَكِّمُوكَ فِيمَا شَجَرَ بَيْنَهُمْ ثُمَّ لَا يَجِدُوا فِي أَنْفُسِهِمْ حَرَجًا مِمَّا قَضَيْتَ وَيُسَلِّمُوا تَسْلِيمًا ﴿۶۵﴾
۶۵- نه به پروردگارت سوگند که آنان ایمان نخواهند آورد/ایمان آورده به شمار نمی روند تا آن که تو را داور گردانند در آن چه که میان شان کشمکش دارند؛ سپس از آن چه که داوری کردی کوچکترین دلتنگی درون خود نیابند و در بست تسلیم داوری تو شوند.
وَلَوْ أَنَّا كَتَبْنَا عَلَيْهِمْ أَنِ اقْتُلُوا أَنْفُسَكُمْ أَوِ اخْرُجُوا مِنْ دِيَارِكُمْ مَا فَعَلُوهُ إِلَّا قَلِيلٌ مِنْهُمْ وَلَوْ أَنَّهُمْ فَعَلُوا مَا يُوعَظُونَ بِهِ لَكَانَ خَيْرًا لَهُمْ وَأَشَدَّ تَثْبِيتًا ﴿۶۶﴾
۶۶- و اگر ما بر آنان می نوشتیم/دستورشان می دادیم که نفس خود را/خودرا بکشید/به کشتن تن دهید یا از سرزمین خود/خان و مان به در روید چنین نمی کردند جز اندکی از آنان. و اگر آنان می کردند آنچه را که به آن پند داده می شوند به راستی که این برای شان بهتر است و در تثبیت شان کارسازتر است.
وَإِذًا لَآتَيْنَاهُمْ مِنْ لَدُنَّا أَجْرًا عَظِيمًا ﴿۶۷﴾
۶۷- و آن گاه ما هم به راستی از نزد خود آنان را پاداشی بزرگ می دادیم.
وَلَهَدَيْنَاهُمْ صِرَاطًا مُسْتَقِيمًا ﴿۶۸﴾
۶۸- و به راستی آنان را به راهی درست/راست ره می نمودیم.
وَمَنْ يُطِعِ اللَّهَ وَالرَّسُولَ فَأُولَئِكَ مَعَ الَّذِينَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ مِنَ النَّبِيِّينَ وَالصِّدِّيقِينَ وَالشُّهَدَاءِ وَالصَّالِحِينَ وَحَسُنَ أُولَئِكَ رَفِيقًا ﴿۶۹﴾
۶۹- و هر که فرمان برد خداوند و رسول را، آنان با کسانی خواهند بود که خداوند بر آنان نعمت بخشیده از پیامبران، راستی پیشگان/راستان، شهیدان/شاهدان و صالحان و چه نیکو همدمانی/همرهانی اند آنان.
ذَلِكَ الْفَضْلُ مِنَ اللَّهِ وَكَفَى بِاللَّهِ عَلِيمًا ﴿۷۰﴾
۷۰- آن فضل/بخشش از سوی خداوند است و همین بس که خدا داناست.
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا خُذُوا حِذْرَكُمْ فَانْفِرُوا ثُبَاتٍ أَوِ انْفِرُوا جَمِيعًا ﴿۷۱﴾
۷۱- ای آنانی که ایمان آورده اید، آمادگی خود را بگیرید، سپس [اگر نیاز بود] به گونهٔ گروه گروه یا دسته جمعی، رهسپار [رزم] شوید.
وَإِنَّ مِنْكُمْ لَمَنْ لَيُبَطِّئَنَّ فَإِنْ أَصَابَتْكُمْ مُصِيبَةٌ قَالَ قَدْ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَيَّ إِذْ لَمْ أَكُنْ مَعَهُمْ شَهِيدًا ﴿۷۲﴾
۷۲- و همانا از شما کسی هست که کندی می کند پس اگر در جنگ آسیبی/مصیبتی شما را رسد گوید: به راستی که خدا بر من نعمت بخشید که با آنان یکجا نبودم.
وَلَئِنْ أَصَابَكُمْ فَضْلٌ مِنَ اللَّهِ لَيَقُولَنَّ كَأَنْ لَمْ تَكُنْ بَيْنَكُمْ وَبَيْنَهُ مَوَدَّةٌ يَا لَيْتَنِي كُنْتُ مَعَهُمْ فَأَفُوزَ فَوْزًا عَظِيمًا ﴿۷۳﴾
۷۳- و اگر فضلی از خداوند (پیروزی و دستاوردی) شما را رسد به گونه ای که گویی هیچ پیوند/پیشینهٔ دوستی میان شما و او نبوده گوید: ای کاش من نیز همراه آنان می بودم تا به دستاوردی بزرگ می رسیدم.
فَلْيُقَاتِلْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ الَّذِينَ يَشْرُونَ الْحَيَاةَ الدُّنْيَا بِالْآخِرَةِ وَمَنْ يُقَاتِلْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَيُقْتَلْ أَوْ يَغْلِبْ فَسَوْفَ نُؤْتِيهِ أَجْرًا عَظِيمًا ﴿۷۴﴾
۷۴- پس آنانی که زندگانی دنیا را به آخرت می فروشند باید در راه خدا برزمند/بجنگند و هر که در راه خدا برزمد/بجنگد و کشته یا پیروز شود به زودی او را پاداشی بزرگ خواهیم داد.
وَمَا لَكُمْ لَا تُقَاتِلُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَالْمُسْتَضْعَفِينَ مِنَ الرِّجَالِ وَالنِّسَاءِ وَالْوِلْدَانِ الَّذِينَ يَقُولُونَ رَبَّنَا أَخْرِجْنَا مِنْ هَذِهِ الْقَرْيَةِ الظَّالِمِ أَهْلُهَا وَاجْعَلْ لَنَا مِنْ لَدُنْكَ وَلِيًّا وَاجْعَلْ لَنَا مِنْ لَدُنْكَ نَصِيرًا ﴿۷۵﴾
۷۵- و چیست شما را که در راه خدا و رهاسازی مردان و زنان و کودکان مستضعف/پایمال شده نمی جنگید/نمی رزمید؟ همانانی که می گویند: پروردگارا! بیرون ببر ما را از این شهری که مردمش ستمگرند، و از نزد خود برای ما صاحبی/سرپرستی بگمار و از نزد خود برای ما یاوری بگمار.
الَّذِينَ آمَنُوا يُقَاتِلُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَالَّذِينَ كَفَرُوا يُقَاتِلُونَ فِي سَبِيلِ الطَّاغُوتِ فَقَاتِلُوا أَوْلِيَاءَ الشَّيْطَانِ إِنَّ كَيْدَ الشَّيْطَانِ كَانَ ضَعِيفًا ﴿۷۶﴾
۷۶- آنان که ایمان آورده اند در راه خدا می رزمند و آنان که کفر ورزیدند در راه طاغوت می رزمند؛ پس با دوستان/یاران شیطان برزمید. (بدانید) که بیگمان ترفند شیطان ضعیف/سست است.
أَلَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ قِيلَ لَهُمْ كُفُّوا أَيْدِيَكُمْ وَأَقِيمُوا الصَّلَاةَ وَآتُوا الزَّكَاةَ فَلَمَّا كُتِبَ عَلَيْهِمُ الْقِتَالُ إِذَا فَرِيقٌ مِنْهُمْ يَخْشَوْنَ النَّاسَ كَخَشْيَةِ اللَّهِ أَوْ أَشَدَّ خَشْيَةً وَقَالُوا رَبَّنَا لِمَ كَتَبْتَ عَلَيْنَا الْقِتَالَ لَوْلَا أَخَّرْتَنَا إِلَى أَجَلٍ قَرِيبٍ قُلْ مَتَاعُ الدُّنْيَا قَلِيلٌ وَالْآخِرَةُ خَيْرٌ لِمَنِ اتَّقَى وَلَا تُظْلَمُونَ فَتِيلًا ﴿۷۷﴾
۷۷- آیا ننگریستی به کسانی که به آنان (در وضعیت ضعف و بیچارگی) گفته شد: دست (از کارزار) بدارید و نماز را پیوسته برپا دارید و زکات بدهید اما همین که کارزار بر آنان نوشته شد ناگاه گروهی از آنان از مردم چنان می ترسیدند که باید از خدا ترسید یا ترسی بیشتر از آن؟! و گفتند: پروردگارا، چرا بر ما کارزار نوشتی؟ آیا نمی شد ما را تا مدتی نزدیک واپس می داشتی؟ بگو: برخورداری/بهره مندی دنیا اندک است و سرای پسین بهتر است برای کسی که پروا پیشه کند و به اندازهٔ نخ هستهٔ خرمايى ستم نخواهید دید.
أَيْنَمَا تَكُونُوا يُدْرِكْكُمُ الْمَوْتُ وَلَوْ كُنْتُمْ فِي بُرُوجٍ مُشَيَّدَةٍ وَإِنْ تُصِبْهُمْ حَسَنَةٌ يَقُولُوا هَذِهِ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ وَإِنْ تُصِبْهُمْ سَيِّئَةٌ يَقُولُوا هَذِهِ مِنْ عِنْدِكَ قُلْ كُلٌّ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ فَمَالِ هَؤُلَاءِ الْقَوْمِ لَا يَكَادُونَ يَفْقَهُونَ حَدِيثًا ﴿۷۸﴾
۷۸- هر کجا که باشید شما را مرگ در می یابد هرچند که در برجهای بلند و استوار باشید. اگر یک نیکی/خوبی آنان را رسد گویند این از نزد خداوند است، و اگر آنان را بدی/آسیبی رسد گویند: این از نزد توست. بگو که همه از نزد خداوند است/به اجازهٔ خداوند است. این گروه/قوم را چه شده که هیچ سخنی را به درستی در نخواهند یافت؟!
مَا أَصَابَكَ مِنْ حَسَنَةٍ فَمِنَ اللَّهِ وَمَا أَصَابَكَ مِنْ سَيِّئَةٍ فَمِنْ نَفْسِكَ وَأَرْسَلْنَاكَ لِلنَّاسِ رَسُولًا وَكَفَى بِاللَّهِ شَهِيدًا ﴿۷۹﴾
۷۹- هر چه از نیکی/خوشی به تو رسد از سوی خداست و هر بدی/آسیبی به تو رسد از سوی خود توست. و ما تو را به عنوان رسول برای مردم فرستادیم و گواه بودن خداوند بس است.
مَنْ يُطِعِ الرَّسُولَ فَقَدْ أَطَاعَ اللَّهَ و َمَنْ تَوَلَّى فَمَا أَرْسَلْنَاكَ عَلَيْهِمْ حَفِيظًا ﴿۸۰﴾
۸۰- هر کس که رسول/فرستاده را فرمان برد به راستی که خدا را فرمان برده و هر کس هم روی برگرداند پس (بداند که) ما تو را بر ایشان نگهبان نفرستاده ایم.
وَيَقُولُونَ طَاعَةٌ فَإِذَا بَرَزُوا مِنْ عِنْدِكَ بَيَّتَ طَائِفَةٌ مِنْهُمْ غَيْرَ الَّذِي تَقُولُ وَاللَّهُ يَكْتُبُ مَا يُبَيِّتُونَ فَأَعْرِضْ عَنْهُمْ وَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ وَكَفَى بِاللَّهِ وَكِيلًا ﴿۸۱﴾
۸۱- و به تو گویند سر به فرمانیم/به چشم؛ سپس چون از نزد تو بیرون روند گروهی از آنان شبانه چیزی جز آن چه تو می گفتی چاره کنند؛ و خداوند می نویسد آنچه را که آنان شبانه چاره می کنند. پس از آنان روی بگردان و بر خدا توکل کن و همین بس که خدا وکیل/کارساز است.
أَفَلَا يَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ وَلَوْ كَانَ مِنْ عِنْدِ غَيْرِ اللَّهِ لَوَجَدُوا فِيهِ اخْتِلَافًا كَثِيرًا ﴿۸۲﴾
۸۲- آیا در قرآن نمی اندیشند؟ و اگر آن از سوی غیر خدا آمده بود بی گمان در آن اختلاف/ناهمگونی بسیار می یافتند.
وَإِذَا جَاءَهُمْ أَمْرٌ مِنَ الْأَمْنِ أَوِ الْخَوْفِ أَذَاعُوا بِهِ وَلَوْ رَدُّوهُ إِلَى الرَّسُولِ وَإِلَى أُولِي الْأَمْرِ مِنْهُمْ لَعَلِمَهُ الَّذِينَ يَسْتَنْبِطُونَهُ مِنْهُمْ وَلَوْلَا فَضْلُ اللَّهِ عَلَيْكُمْ وَرَحْمَتُهُ لَاتَّبَعْتُمُ الشَّيْطَانَ إِلَّا قَلِيلًا ﴿۸۳﴾
۸۳- و چون آنان را خبری از ایمنی یا ترس رسد آن را فاش می سازند؛ با آنکه اگر آن را به نزد رسول/پیامبر ما یا صاحبان صلاحیت در آن امر که از خودشان هستند می داشتند می بردند بی گمان کسانی از آنان که میتوانند حکم درست را برداشت کنند به آن پی می بردند. و اگر فضل و لطف خداوند بر شما نمی بود بی گمان همگی شما جز اندکی از شیطان پیروی می کردید.
فَقَاتِلْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ لَا تُكَلَّفُ إِلَّا نَفْسَكَ وَحَرِّضِ الْمُؤْمِنِينَ عَسَى اللَّهُ أَنْ يَكُفَّ بَأْسَ الَّذِينَ كَفَرُوا وَاللَّهُ أَشَدُّ بَأْسًا وَأَشَدُّ تَنْكِيلًا ﴿۸۴﴾
۸۴- پس (به تنهایی) در راه خدا پیکار کن، جز بر خودت تکلیف داده نمی شوی (مکلف نیستی) و مؤمنان را نیز به نبرد برانگیز. باشد که او بلای/آسیب کافران را بازدارد و خداوند نیرویش بیشتر و کیفرش سختتر است.
مَنْ يَشْفَعْ شَفَاعَةً حَسَنَةً يَكُنْ لَهُ نَصِيبٌ مِنْهَا وَمَنْ يَشْفَعْ شَفَاعَةً سَيِّئَةً يَكُنْ لَهُ كِفْلٌ مِنْهَا وَكَانَ اللَّهُ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ مُقِيتًا ﴿۸۵﴾
۸۵- هر کس شفاعتی نیکو کند/کار نیکی را پشتیبانی کند اورا بهره ای از آن خواهد بود، و هر کس شفاعتی بد کند/ کار بدی را پشتیبانی کند اور ا سهمی/وبالی از آن خواهد بود؛ و خدا بر هر چیزی تواناست.
وَإِذَا حُيِّيتُمْ بِتَحِيَّةٍ فَحَيُّوا بِأَحْسَنَ مِنْهَا أَوْ رُدُّوهَا إِنَّ اللَّهَ كَانَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ حَسِيبًا ﴿۸۶﴾
۸۶- و چون بر شما درودی گفته شد با بهتر از آن درود بگویید یا همان را در پاسخ برگردانید. که بی گمان خداوند بر هر چیزی حسابرس است.
اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ لَيَجْمَعَنَّكُمْ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ لَا رَيْبَ فِيهِ وَمَنْ أَصْدَقُ مِنَ اللَّهِ حَدِيثًا ﴿۸۷﴾
۸۷- خداوند کسی است که جز او الاهی/معبودی نیست. او به راستی گردتان خواهد آورد در روز قیامت/رستاخیز که شکی در آمدن آن نیست؛ و چه کسی در سخن راستگوتر است از خداوند؟
فَمَا لَكُمْ فِي الْمُنَافِقِينَ فِئَتَيْنِ وَاللَّهُ أَرْكَسَهُمْ بِمَا كَسَبُوا أَتُرِيدُونَ أَنْ تَهْدُوا مَنْ أَضَلَّ اللَّهُ وَمَنْ يُضْلِلِ اللَّهُ فَلَنْ تَجِدَ لَهُ سَبِيلًا ﴿۸۸﴾
۸۸- پس شما را چه شده است كه در بارهٔ منافقان دو دسته شده ايد با آن كه خداوند آنان را به سزاى آنچه کرده اند سرنگون كرده است آيا مى خواهيد به راه آوريد/در راه راست بشمارید آن كسى را كه خداوند در گمراهى اش وانهاده است؟ و حال آنكه هر كه را خداوند در گمراهى اش وانهد هرگز راهى براى [هدايت] او نخواهى يافت.
وَدُّوا لَوْ تَكْفُرُونَ كَمَا كَفَرُوا فَتَكُونُونَ سَوَاءً فَلَا تَتَّخِذُوا مِنْهُمْ أَوْلِيَاءَ حَتَّى يُهَاجِرُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَإِنْ تَوَلَّوْا فَخُذُوهُمْ وَاقْتُلُوهُمْ حَيْثُ وَجَدْتُمُوهُمْ وَلَا تَتَّخِذُوا مِنْهُمْ وَلِيًّا وَلَا نَصِيرًا ﴿۸۹﴾
۸۹- آنان آرزو دارند/خیلی می خواهند که شما هم کفر ورزید چنان که خود کفر ورزیدند تا با هم برابر شوید؛ پس هیچ یک از آنان را ولی/دوست نزدیک نگیرید تا در راه خداوند هجرت کنند، و اگر روی گرداندند پس آنان را بگیرید و هر کجا یافتید آنان را بکشیدشان و از آنان هیچ ولی/دوست نزدیک و یاوری نگیرید.
إِلَّا الَّذِينَ يَصِلُونَ إِلَى قَوْمٍ بَيْنَكُمْ وَبَيْنَهُمْ مِيثَاقٌ أَوْ جَاءُوكُمْ حَصِرَتْ صُدُورُهُمْ أَنْ يُقَاتِلُوكُمْ أَوْ يُقَاتِلُوا قَوْمَهُمْ وَلَوْ شَاءَ اللَّهُ لَسَلَّطَهُمْ عَلَيْكُمْ فَلَقَاتَلُوكُمْ فَإِنِ اعْتَزَلُوكُمْ فَلَمْ يُقَاتِلُوكُمْ وَأَلْقَوْا إِلَيْكُمُ السَّلَمَ فَمَا جَعَلَ اللَّهُ لَكُمْ عَلَيْهِمْ سَبِيلًا ﴿۹۰﴾
۹۰- مگر کسانی که به گروهی پیوندند/پناه آوردند که میان شما و آنان پیمانی است، یا کسانی که نزد شما آیند که به تنگ آمده اند از اینکه با شما نبرد کنند یا (با شما یکجا شده) با قوم/گروه خودشان نبرد کنند (آنان کشته نمی شوند). و اگر خداوند طوری دیگر می خواست بی گمان آنان را بر شما چیره می ساخت و حتماً با شما می جنگیدند. پس اگر از شما کناره گرفتند و با شما نجنگیدند و سر سازش داشتند/پیشنهاد سازش دادند دیگر خداوند برای شما راهی برای آزار آنان نگذارده است.
سَتَجِدُونَ آخَرِينَ يُرِيدُونَ أَنْ يَأْمَنُوكُمْ وَيَأْمَنُوا قَوْمَهُمْ كُلَّ مَا رُدُّوا إِلَى الْفِتْنَةِ أُرْكِسُوا فِيهَا فَإِنْ لَمْ يَعْتَزِلُوكُمْ وَيُلْقُوا إِلَيْكُمُ السَّلَمَ وَيَكُفُّوا أَيْدِيَهُمْ فَخُذُوهُمْ وَاقْتُلُوهُمْ حَيْثُ ثَقِفْتُمُوهُمْ وَأُولَئِكُمْ جَعَلْنَا لَكُمْ عَلَيْهِمْ سُلْطَانًا مُبِينًا ﴿۹۱﴾
۹۱- دیگرانی (منافقان دیگری) را نیز خواهید یافت که میخواهند از شما در امان باشند و از قوم خود در امان باشند، هرگاه آنان به فتنه/جنگ باز برده شوند در آن سرنگون شوند؛ پس اگر از شما دور نایستادند/کناره نگرفتند و پیشنهاد سازش ندادند و هرگز دست از شما باز نداشتند هر کجا بر آنان دست یافتید بگیریدشان و بکشیدشان و آنانند که برای شما بر آنان سلطه ای آشکار نهاده ایم.
وَمَا كَانَ لِمُؤْمِنٍ أَنْ يَقْتُلَ مُؤْمِنًا إِلَّا خَطَأً وَمَنْ قَتَلَ مُؤْمِنًا خَطَأً فَتَحْرِيرُ رَقَبَةٍ مُؤْمِنَةٍ وَدِيَةٌ مُسَلَّمَةٌ إِلَى أَهْلِهِ إِلَّا أَنْ يَصَّدَّقُوا فَإِنْ كَانَ مِنْ قَوْمٍ عَدُوٍّ لَكُمْ وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَتَحْرِيرُ رَقَبَةٍ مُؤْمِنَةٍ وَإِنْ كَانَ مِنْ قَوْمٍ بَيْنَكُمْ وَبَيْنَهُمْ مِيثَاقٌ فَدِيَةٌ مُسَلَّمَةٌ إِلَى أَهْلِهِ وَتَحْرِيرُ رَقَبَةٍ مُؤْمِنَةٍ فَمَنْ لَمْ يَجِدْ فَصِيَامُ شَهْرَيْنِ مُتَتَابِعَيْنِ تَوْبَةً مِنَ اللَّهِ وَكَانَ اللَّهُ عَلِيمًا حَكِيمًا ﴿۹۲﴾
۹۲- و هیچ مؤمنی را نباشد که مؤمنی را بکشد جز به خطا و هر که مؤمنی را به خطا بکشد کفارهٔ آن آزاد ساختن یک بندهٔ مؤمن است و دیتی/خونبهایی که باید به اهل او تسلیم شود مگر آن که آن را ببخشند. و اگر مؤمن کشته شده از قوم/گروه دشمن شما باشد پس (تنها) آزاد ساختن یک بندهٔ مؤمن است و اگر کشته شده از قومی/گروهی بود که میان شما و آنان پیمانی است کفاره اش دیتی/خونبهایی است که باید به اهل او تسلیم شود و آزاد ساختن یک بندهٔ مؤمن و هر که (بنده ای برای آزادسازی) نیابد پس بر اوست روزه گرفتن دو ماه پی درپی؛ این برای پذیرش توبه اش/بازگشتش از سوی خداست و خداوند همیشه دانا و با حکمت است.
وَمَنْ يَقْتُلْ مُؤْمِنًا مُتَعَمِّدًا فَجَزَاؤُهُ جَهَنَّمُ خَالِدًا فِيهَا وَغَضِبَ اللَّهُ عَلَيْهِ وَلَعَنَهُ وَأَعَدَّ لَهُ عَذَابًا عَظِيمًا ﴿۹۳﴾
۹۳- و هر (مؤمنی) که مؤمنی را از روی عمد/قصد بکشد پس کیفرش، دوزخ است که جاودانه در آن بماند و خداوند بر او خشم گرفته و او را لعنت/نفرین کرده و برای او عذابی بزرگ فراهم کرده است.
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا ضَرَبْتُمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَتَبَيَّنُوا وَلَا تَقُولُوا لِمَنْ أَلْقَى إِلَيْكُمُ السَّلَامَ لَسْتَ مُؤْمِنًا تَبْتَغُونَ عَرَضَ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا فَعِنْدَ اللَّهِ مَغَانِمُ كَثِيرَةٌ كَذَلِكَ كُنْتُمْ مِنْ قَبْلُ فَمَنَّ اللَّهُ عَلَيْكُمْ فَتَبَيَّنُوا إِنَّ اللَّهَ كَانَ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِيرًا ﴿۹۴﴾
۹۴- ای آنانی که ایمان آورده اید چون (برای نبرد) در راه خدا رهسپار شدید پس خوب بررسی کنید و به کسی که به شما سلام می دهد/میگوید برای سازش با شما آمده است/ از در سازش در می آید نگویید «تو مؤمن نیستی» که (با این کار پیشنهاد سازش او را رد کنید) بخواهید کالای ناپایدار زندگانی دنیا را به دست آورید (از او غنیمت بگیرید) زیرا که نزد خداوند غنیمت هایی بسیار است شما نیز در گذشته چنین(مانند آنان) بودید و خدا بر شما منت نهاد (و مؤمن شدید) پس (اهدافتان را) خوب بررسی کنید. بیگمان خدا بر آنچه میکنید آگاه است. لَا يَسْتَوِي الْقَاعِدُونَ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ غَيْرُ أُولِي الضَّرَرِ وَالْمُجَاهِدُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنْفُسِهِمْ فَضَّلَ اللَّهُ الْمُجَاهِدِينَ بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنْفُسِهِمْ عَلَى الْقَاعِدِينَ دَرَجَةً وَكُلًّا وَعَدَ اللَّهُ الْحُسْنَى وَفَضَّلَ اللَّهُ الْمُجَاهِدِينَ عَلَى الْقَاعِدِينَ أَجْرًا عَظِيمًا ﴿۹۵﴾
۹۵- برابری نمیکنند مؤمنان بازنشسته از نبرد/جهاد که عذر و بهانه ای ندارند با مجاهدان در راه خدا با مالها و جانهای خویش/با کسانی که انجام میدهند آنچه را که از دستشان برمیآید. خداوند مجاهدان با مالها و جانهای خویش را بر بازنشستگان (از جهاد/نبرد) به درجه ای برتری داده است و باز هم همه را خداوند وعدهٔ پاداش (کردار) نیکو داده و خداوند مجاهدان را بر بازنشستگان با پاداشی بزرگ برتری داده است.
دَرَجَاتٍ مِنْهُ وَمَغْفِرَةً وَرَحْمَةً وَكَانَ اللَّهُ غَفُورًا رَحِيمًا ﴿۹۶﴾
۹۶- (آن پاداش بزرگ) درجهها و آمرزش و رحمتی/مهربانی است که از سوی اوست؛ و خداوند همیشه بسیار آمرزنده و مهربان است.
إِنَّ الَّذِينَ تَوَفَّاهُمُ الْمَلَائِكَةُ ظَالِمِي أَنْفُسِهِمْ قَالُوا فِيمَ كُنْتُمْ قَالُوا كُنَّا مُسْتَضْعَفِينَ فِي الْأَرْضِ قَالُوا أَلَمْ تَكُنْ أَرْضُ اللَّهِ وَاسِعَةً فَتُهَاجِرُوا فِيهَا فَأُولَئِكَ مَأْوَاهُمْ جَهَنَّمُ وَسَاءَتْ مَصِيرًا ﴿۹۷﴾
۹۷- بیگمان کسانی که فرشتگان در حالی میمیرانندشان که آنان به خود ستمکار بوده اند به آنان گویند: [از نظر ایمانی] در چه حالی بودید؟ گویند: مستضعفان و پایمال شدگانی در زمین بودیم. فرشتگان گویند: مگر زمین خدا فراخ نبود که در آن هجرت میکردید؟! پس آنان جایگاهشان دوزخ است و چه بدفرجامی است آن جایگاه.
إِلَّا الْمُسْتَضْعَفِينَ مِنَ الرِّجَالِ وَالنِّسَاءِ وَالْوِلْدَانِ لَا يَسْتَطِيعُونَ حِيلَةً وَلَا يَهْتَدُونَ سَبِيلًا ﴿۹۸﴾
۹۸- مگر آن مستضعفان/ پایمال شدگان از مردان و زنان و کودکانی که نمی توانستند چاره ای بیابند و راه به جایی ببرند.
فَأُولَئِكَ عَسَى اللَّهُ أَنْ يَعْفُوَ عَنْهُمْ وَكَانَ اللَّهُ عَفُوًّا غَفُورًا ﴿۹۹﴾
۹۹- پس امید است که خداوند از (گناهشان) بگذرد و خداوند همیشه بسیار با گذشت و آمرزنده است.
وَمَنْ يُهَاجِرْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ يَجِدْ فِي الْأَرْضِ مُرَاغَمًا كَثِيرًا وَسَعَةً وَمَنْ يَخْرُجْ مِنْ بَيْتِهِ مُهَاجِرًا إِلَى اللَّهِ وَرَسُولِهِ ثُمَّ يُدْرِكْهُ الْمَوْتُ فَقَدْ وَقَعَ أَجْرُهُ عَلَى اللَّهِ وَكَانَ اللَّهُ غَفُورًا رَحِيمًا ﴿۱۰۰﴾
۱۰۰- و هر کس در راه خداوند هجرت کند در زمین جاهای فراوان و فراخیِ بسیار خواهد یافت و هر کس از خانه اش هجرت کنان به سوی خدا و رسولش بیرون رود آنگاه مرگ فراگیردش پاداش او بر خدا خواهد بود و خداوند بسیار/همیشه آمرزنده و مهربان است.
وَإِذَا ضَرَبْتُمْ فِي الْأَرْضِ فَلَيْسَ عَلَيْكُمْ جُنَاحٌ أَنْ تَقْصُرُوا مِنَ الصَّلَاةِ إِنْ خِفْتُمْ أَنْ يَفْتِنَكُمُ الَّذِينَ كَفَرُوا إِنَّ الْكَافِرِينَ كَانُوا لَكُمْ عَدُوًّا مُبِينًا ﴿۱۰۱﴾
۱۰۱- و هرگاه در زمین رهسپار سفر شدید/به سفر رفتید پس بر شما گناهی نیست که از آن نماز (نمازی که در سفر میخوانید) بکاهید اگر ترس/بیم آن دارید که آنانی که کفرورزیده اند شما را (با حملۀ شان) غافلگیر کنند.بیگمان کافران دشمن آشکار شمایند.
وَإِذَا كُنْتَ فِيهِمْ فَأَقَمْتَ لَهُمُ الصَّلَاةَ فَلْتَقُمْ طَائِفَةٌ مِنْهُمْ مَعَكَ وَلْيَأْخُذُوا أَسْلِحَتَهُمْ فَإِذَا سَجَدُوا فَلْيَكُونُوا مِنْ وَرَائِكُمْ وَلْتَأْتِ طَائِفَةٌ أُخْرَى لَمْ يُصَلُّوا فَلْيُصَلُّوا مَعَكَ وَلْيَأْخُذُوا حِذْرَهُمْ وَأَسْلِحَتَهُمْ وَدَّ الَّذِينَ كَفَرُوا لَوْ تَغْفُلُونَ عَنْ أَسْلِحَتِكُمْ وَأَمْتِعَتِكُمْ فَيَمِيلُونَ عَلَيْكُمْ مَيْلَةً وَاحِدَةً وَلَا جُنَاحَ عَلَيْكُمْ إِنْ كَانَ بِكُمْ أَذًى مِنْ مَطَرٍ أَوْ كُنْتُمْ مَرْضَى أَنْ تَضَعُوا أَسْلِحَتَكُمْ وَخُذُوا حِذْرَكُمْ إِنَّ اللَّهَ أَعَدَّ لِلْكَافِرِينَ عَذَابًا مُهِينًا ﴿۱۰۲﴾
۱۰۲- (ای محمد!) و هرگاه در سفر در میان شان بودی و برای شان آن نماز(نماز ترس در سفر)را (به صورت تمام)به پا می داشتی پس باید گروهی از آنان با تو به نماز بایستند و باید که سلاح/جنگ افزارهای خود را همراه داشته باشند. پس چون سجده (سجدۀ نخستین رکعت را) کردند در پشت سر شما قرار گیرند(نوبت نگهبانی را بگیرند) و گروه دیگر که نماز نخوانده اند بیایند و با تو نماز(های خوانده نشده را) بخوانند و باید که احتیاط خود را در نظر گیرند و سلاح/جنگ افزارهای خود را همراه داشته باشند؛ کافران دوست دارند که شما از سلاح/جنگ افزارها و اثاثیهٔ خود غافل شوید تا یکباره بر شما بتازند. و اگر آزاری/رنجی بود شما را از قبیل آمدن باران یا بیمار (و زخمی) بودید گناهی بر شما نیست که سلاح/جنگ افزارهای خود را بر زمین بگذارید و باز هم احتیاط خود را در نظر گیرید؛ بیگمان خداوند برای آن کافران عذابی خوارکننده/خفت بار آماده کرده است.
فَإِذَا قَضَيْتُمُ الصَّلَاةَ فَاذْكُرُوا اللَّهَ قِيَامًا وَقُعُودًا وَعَلَى جُنُوبِكُمْ فَإِذَا اطْمَأْنَنْتُمْ فَأَقِيمُوا الصَّلَاةَ إِنَّ الصَّلَاةَ كَانَتْ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ كِتَابًا مَوْقُوتًا ﴿۱۰۳﴾
۱۰۳- پس چون آن نماز را به پایان رساندید پس یاد کنید خدا را در حال ایستاده و نشسته و خفته بر پهلو. و چون مطمئن/آرام شدید پس نماز را (به صورت کامل) به پا دارید که بی گمان نماز بر مؤمنان فرضی است در اوقات تعیین شده.
وَلَا تَهِنُوا فِي ابْتِغَاءِ الْقَوْمِ إِنْ تَكُونُوا تَأْلَمُونَ فَإِنَّهُمْ يَأْلَمُونَ كَمَا تَأْلَمُونَ وَتَرْجُونَ مِنَ اللَّهِ مَا لَا يَرْجُونَ وَكَانَ اللَّهُ عَلِيمًا حَكِيمًا ﴿۱۰۴﴾
۱۰۴- و در تعقیب/دنبال کردن قوم/گروه دشمن (که بر شما تاختند) سستی نکنید که اگر شما درد می کشید آنان نیز درد می کشند چنانچه شما درد می کشید و (افزون بر آن) شما از خدا چیزی (پیروزی و پاداش اخروی) امید دارید که آنان امید آن ندارند و خداوند همیشه دانا و با حکمت است.
إِنَّا أَنْزَلْنَا إِلَيْكَ الْكِتَابَ بِالْحَقِّ لِتَحْكُمَ بَيْنَ النَّاسِ بِمَا أَرَاكَ اللَّهُ وَلَا تَكُنْ لِلْخَائِنِينَ خَصِيمًا ﴿۱۰۵﴾
۱۰۵- بی گمان ما این کتاب در برگیرندهٔ حق/حقیقت را به تو فرو فرستادیم تا با آنچه که خدا بر تو نمایانده میان مردم داوری کنی و هرگز پشتیبان خائنان مباش.
وَاسْتَغْفِرِ اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ كَانَ غَفُورًا رَحِيمًا ﴿۱۰۶﴾
۱۰۶- و از خدا آمرزش بخواه! بیگمان خداوند بسیار آمرزنده و مهربان است.
وَلَا تُجَادِلْ عَنِ الَّذِينَ يَخْتَانُونَ أَنْفُسَهُمْ إِنَّ اللَّهَ لَا يُحِبُّ مَنْ كَانَ خَوَّانًا أَثِيمًا ﴿۱۰۷﴾
۱۰۷- و از کسانی که در اصل به خودشان خیانت می ورزند پشتیبانی مکن. بی گمان خداوند هیچ خیانت پیشهٔ گنهکاری را دوست ندارد.
يَسْتَخْفُونَ مِنَ النَّاسِ وَلَا يَسْتَخْفُونَ مِنَ اللَّهِ وَهُوَ مَعَهُمْ إِذْ يُبَيِّتُونَ مَا لَا يَرْضَى مِنَ الْقَوْلِ وَكَانَ اللَّهُ بِمَا يَعْمَلُونَ مُحِيطًا ﴿۱۰۸﴾
۱۰۸- آنان (به هنگام گناه و خیانت از روی شرم) تلاش می کنند خود را از مردم پنهان دارند اما از خداوند پنهان نمی دارند(اما نمی توانند از خداوند پنهان دارند) با آن که او (خداوند) با آنها بود آن گاه که در شب نشینی خود برنامه هایی می ریختند که خداوند نمی پسندید و خداوند به آنچه می کردند احاطه داشت.
هَا أَنْتُمْ هَؤُلَاءِ جَادَلْتُمْ عَنْهُمْ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا فَمَنْ يُجَادِلُ اللَّهَ عَنْهُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ أَمْ مَنْ يَكُونُ عَلَيْهِمْ وَكِيلًا ﴿۱۰۹﴾
۱۰۹- هان گیرم که شما در زندگی دنیا از آنان پشتیبانی کردید، پس در روز قیامت/رستاخیز چه کسی در برابر خداوند از آنان پشتیبانی خواهد کرد؟ یا چه کسی وکیل/کارساز/پشتیبان آنان خواهد بود؟
وَمَنْ يَعْمَلْ سُوءًا أَوْ يَظْلِمْ نَفْسَهُ ثُمَّ يَسْتَغْفِرِ اللَّهَ يَجِدِ اللَّهَ غَفُورًا رَحِيمًا ﴿۱۱۰﴾
۱۱۰- و هر که کار بدی کند یا بر خود ستم روا دارد/اشتباهی انجام دهد سپس از خداوند آمرزش بخواهد، خداوند را بسیار آمرزنده و مهربان خواهد یافت.
وَمَنْ يَكْسِبْ إِثْمًا فَإِنَّمَا يَكْسِبُهُ عَلَى نَفْسِهِ وَكَانَ اللَّهُ عَلِيمًا حَكِيمًا ﴿۱۱۱﴾
۱۱۱- و هر که گناهی انجام دهد جز این نیست که به زیان خود انجام داده و خداوند دانا و با حکمت/سنجیده کار است.
وَمَنْ يَكْسِبْ خَطِيئَةً أَوْ إِثْمًا ثُمَّ يَرْمِ بِهِ بَرِيئًا فَقَدِ احْتَمَلَ بُهْتَانًا وَإِثْمًا مُبِينًا ﴿۱۱۲﴾
۱۱۲- و هر کس که خطا یا گناهی انجام دهد سپس آن را به بی گناهی نسبت دهد؛ بی گمان بار بهتان و گناه آشکاری را بر دوش کشیده است.
وَلَوْلَا فَضْلُ اللَّهِ عَلَيْكَ وَرَحْمَتُهُ لَهَمَّتْ طَائِفَةٌ مِنْهُمْ أَنْ يُضِلُّوكَ وَمَا يُضِلُّونَ إِلَّا أَنْفُسَهُمْ وَمَا يَضُرُّونَكَ مِنْ شَيْءٍ وَأَنْزَلَ اللَّهُ عَلَيْكَ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَعَلَّمَكَ مَا لَمْ تَكُنْ تَعْلَمُ وَكَانَ فَضْلُ اللَّهِ عَلَيْكَ عَظِيمًا ﴿۱۱۳﴾
۱۱۳- و اگر فضل خداوند و رحمتش بر تو نبود همانا گروهی از آنان آهنگ آن داشتند که تو را [با انجام داوری ناحق] از راه به در کنند/گمراه کنند با آن که جز خود را از راه به در نمی کنند/گمراه نمی کنند و هیچ گونه زیانی به تو نمی رسانند. و خداوند بر تو کتاب و حکمت فرو فرستاد و آن چه که نمی دانستی به تو آموخت و فضل خداوند بر تو همواره بزرگ است.
لَا خَيْرَ فِي كَثِيرٍ مِنْ نَجْوَاهُمْ إِلَّا مَنْ أَمَرَ بِصَدَقَةٍ أَوْ مَعْرُوفٍ أَوْ إِصْلَاحٍ بَيْنَ النَّاسِ وَمَنْ يَفْعَلْ ذَلِكَ ابْتِغَاءَ مَرْضَاتِ اللَّهِ فَسَوْفَ نُؤْتِيهِ أَجْرًا عَظِيمًا ﴿۱۱۴﴾
۱۱۴- خیری در بسیاری از سخنان رازگونهٔ آنان نیست جز کسی که به صدقه فرمان دهد یا به کاری پسندیده یا اصلاح میان مردم و هر کس برای به دست آوردن خشنودی خدا چنین کند به زودی پاداشی بزرگ به او خواهیم داد.
وَمَنْ يُشَاقِقِ الرَّسُولَ مِنْ بَعْدِ مَا تَبَيَّنَ لَهُ الْهُدَى وَيَتَّبِعْ غَيْرَ سَبِيلِ الْمُؤْمِنِينَ نُوَلِّهِ مَا تَوَلَّى وَنُصْلِهِ جَهَنَّمَ وَسَاءَتْ مَصِيرًا ﴿۱۱۵﴾
۱۱۵- و هر کس پس از آن که راه راست/هدایت برای او آشکار شد از رسول/فرستاده/آیاتی که رسول آورده جدا شود و غیر راه مؤمنان را پی گیرد، وی را به همان راهی که در پیش گرفته واگذاریم و به دوزخ در آوریم و آن چه بد بازگشتگاهی است.
إِنَّ اللَّهَ لَا يَغْفِرُ أَنْ يُشْرَكَ بِهِ وَيَغْفِرُ مَا دُونَ ذَلِكَ لِمَنْ يَشَاءُ وَمَنْ يُشْرِكْ بِاللَّهِ فَقَدْ ضَلَّ ضَلَالًا بَعِيدًا ﴿۱۱۶﴾
۱۱۶- همانا خداوند نمی آمرزد اینکه به او شرک شود/شریک قرار داده شود و پایینتر از آن را برای هر کس که خودش بخواهد/لوازمش را به جا بیاورد می آمرزد و هر که به خدا شرک ورزد/شریک قرار دهد بی گمان به گمراهی دور و درازی افتاده است.
إِنْ يَدْعُونَ مِنْ دُونِهِ إِلَّا إِنَاثًا وَإِنْ يَدْعُونَ إِلَّا شَيْطَانًا مَرِيدًا ﴿۱۱۷﴾
۱۱۷- اینان به جای خداوند جز مادگانی را (که مقدس میشمارند) نمی خوانند و جز شیطانی سرکش/بیخیر را نمی خوانند.
لَعَنَهُ اللَّهُ وَقَالَ لَأَتَّخِذَنَّ مِنْ عِبَادِكَ نَصِيبًا مَفْرُوضًا ﴿۱۱۸﴾
۱۱۸- که خداوند او را نفرین/لعنت کرد و او چنین گفت: [سوگند که] بهرهٔ/بخش معینی از بندگانت را به [پرستش]خود خواهم گرفت.
وَلَأُضِلَّنَّهُمْ وَلَأُمَنِّيَنَّهُمْ وَلَآمُرَنَّهُمْ فَلَيُبَتِّكُنَّ آذَانَ الْأَنْعَامِ وَلَآمُرَنَّهُمْ فَلَيُغَيِّرُنَّ خَلْقَ اللَّهِ وَمَنْ يَتَّخِذِ الشَّيْطَانَ وَلِيًّا مِنْ دُونِ اللَّهِ فَقَدْ خَسِرَ خُسْرَانًا مُبِينًا ﴿۱۱۹﴾
۱۱۹- و [سوگند که] آنها را گمراه می کنم/از راه به در می کنم و به آرزوهای دور و دراز سرگرمشان می سازم و فرمان شان می دهم، پس گوشهای چار پایان را می شکافند و فرمان شان می دهم، پس آفرینش خداوند را دگرگون می کنند [ای انسانها] و هر که شیطان را به جای خدا دوست نزدیک/سرپرست خود گیرد بی گمان زیانی آشکار نموده است.
يَعِدُهُمْ وَيُمَنِّيهِمْ وَمَا يَعِدُهُمُ الشَّيْطَانُ إِلَّا غُرُورًا ﴿۱۲۰﴾
۱۲۰- او آنان را وعده میدهد و به آرزوهای دور و دراز سرگرمشان میسازد و شیطان وعده شان نمی دهد جز به فریب.
أُولَئِكَ مَأْوَاهُمْ جَهَنَّمُ وَلَا يَجِدُونَ عَنْهَا مَحِيصًا ﴿۱۲۱﴾
۱۲۱- آنان جایگاهشان/سرانجام شان دوزخ است و گریزگاهی از آن نمی یابند.
وَالَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ سَنُدْخِلُهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا أَبَدًا وَعْدَ اللَّهِ حَقًّا وَمَنْ أَصْدَقُ مِنَ اللَّهِ قِيلًا ﴿۱۲۲﴾
۱۲۲- و آنان که ایمان آوردند و کارهای شایسته کردند به زودی آنان را به بهشت هایی/باغهايى در آوریم که همیشه در آنها رودها روان است در آنجا جاودانه اند، وعدهٔ حق خداوند است و چه کسی راستگوتر است از خداوند؟
لَيْسَ بِأَمَانِيِّكُمْ وَلَا أَمَانِيِّ أَهْلِ الْكِتَابِ مَنْ يَعْمَلْ سُوءًا يُجْزَ بِهِ وَلَا يَجِدْ لَهُ مِنْ دُونِ اللَّهِ وَلِيًّا وَلَا نَصِيرًا ﴿۱۲۳﴾
۱۲۳- [برآورده شدن وعدهٔ خداوند به نجات در آخرت] وابسته به آرزوهای شما و آرزوهای اهل کتاب نیست؛ هر که کار بدی کند به آن کیفر داده شود و برای خود در برابر خداوند دوست و یاوری نیابد.
وَمَنْ يَعْمَلْ مِنَ الصَّالِحَاتِ مِنْ ذَكَرٍ أَوْ أُنْثَى وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَأُولَئِكَ يَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ وَلَا يُظْلَمُونَ نَقِيرًا ﴿۱۲۴﴾
۱۲۴- و هر کس از مرد و زن برخی کارهای شایسته کند و او مؤمن باشد، پس آنان به بهشت در می آیند و ناچیزترین ستمی به آنان نخواهد شد.
وَمَنْ أَحْسَنُ دِينًا مِمَّنْ أَسْلَمَ وَجْهَهُ لِلَّهِ وَهُوَ مُحْسِنٌ وَاتَّبَعَ مِلَّةَ إِبْرَاهِيمَ حَنِيفًا وَاتَّخَذَ اللَّهُ إِبْرَاهِيمَ خَلِيلًا ﴿۱۲۵﴾
۱۲۵- و چه کسی نیک دیندارتر است از آنکه روی خود به خدا سپرده و او نیکوکار بوده و از آیین ابراهیم راست کیش پیروی نموده است؟ و خداوند ابراهیم را دوست/یار خود گرفت.
وَلِلَّهِ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ وَكَانَ اللَّهُ بِكُلِّ شَيْءٍ مُحِيطًا ﴿۱۲۶﴾
۱۲۶- و خداوند راست آنچه در آسمانهاست و آنچه در زمین است و خداوند بر هر چیزی چیره است.
وَيَسْتَفْتُونَكَ فِي النِّسَاءِ قُلِ اللَّهُ يُفْتِيكُمْ فِيهِنَّ وَمَا يُتْلَى عَلَيْكُمْ فِي الْكِتَابِ فِي يَتَامَى النِّسَاءِ اللَّاتِي لَا تُؤْتُونَهُنَّ مَا كُتِبَ لَهُنَّ وَتَرْغَبُونَ أَنْ تَنْكِحُوهُنَّ وَالْمُسْتَضْعَفِينَ مِنَ الْوِلْدَانِ وَأَنْ تَقُومُوا لِلْيَتَامَى بِالْقِسْطِ وَمَا تَفْعَلُوا مِنْ خَيْرٍ فَإِنَّ اللَّهَ كَانَ بِهِ عَلِيمًا ﴿۱۲۷﴾
۱۲۷- و از تو دربارهٔ زنان فتوا میخواهند. بگو خداوند شما را دربارهٔ آنان فتوا میدهد و نیز دربارهٔ آن چه بر شما خوانده میشود در این کتاب در حق دختران یتیمی که (سرپرستی آنان را به عهده داشتید) حق مقرر آنان را (از میراث یا مهر) نمی دهید و به ازدواج با آنها رغبت میورزید/نمی ورزید و نیز دربارهٔ کودکان مستضعف [يتيم و محروم] و این که در رفتار با یتیمان به عدل و انصاف برخیزید و هر کار خیری/خوبی که بکنید خدا به آن داناست.
وَإِنِ امْرَأَةٌ خَافَتْ مِنْ بَعْلِهَا نُشُوزًا أَوْ إِعْرَاضًا فَلَا جُنَاحَ عَلَيْهِمَا أَنْ يُصْلِحَا بَيْنَهُمَا صُلْحًا وَالصُّلْحُ خَيْرٌ وَأُحْضِرَتِ الْأَنْفُسُ الشُّحَّ وَإِنْ تُحْسِنُوا وَتَتَّقُوا فَإِنَّ اللَّهَ كَانَ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِيرًا ﴿۱۲۸﴾
۱۲۸- و اگر زنی از ناسازگاری یا رویگردانی شوهرش ترسید بر آنها گناهی نیست که به گونه ای میان خود صلح/سازش کنند و صلح/سازش بهتر است و آزمندی/تنگ چشمی در جان ها نهاده شده است و اگر نیکی کنید و پروا پیشه کنید، بیگمان خداوند به آن چه میکنید آگاه است.
وَلَنْ تَسْتَطِيعُوا أَنْ تَعْدِلُوا بَيْنَ النِّسَاءِ وَلَوْ حَرَصْتُمْ فَلَا تَمِيلُوا كُلَّ الْمَيْلِ فَتَذَرُوهَا كَالْمُعَلَّقَةِ وَإِنْ تُصْلِحُوا وَتَتَّقُوا فَإِنَّ اللَّهَ كَانَ غَفُورًا رَحِيمًا ﴿۱۲۹﴾
۱۲۹- و هرگز نمی توانید میان زنان یکسان رفتار کنید/عدالت پیشه کنید هرچه هم بکوشید. پس یکسره [از یکی] رویگردان نشوید که او را چون زنی آویزان/بی سرنوشت رها سازید و اگر سازش/صلح کنید و پروا پیشه کنید پس[بدانید که] بیگمان خداوند بسیار آمرزنده و مهربان است.
وَإِنْ يَتَفَرَّقَا يُغْنِ اللَّهُ كُلًّا مِنْ سَعَتِهِ وَكَانَ اللَّهُ وَاسِعًا حَكِيمًا ﴿۱۳۰﴾
۱۳۰- و اگر از یکدیگر جدا شوند خداوند هر یک را با توانگری بیکران خویش بی نیاز میسازد و خداوند گشایشگر با حکمت است.
وَلِلَّهِ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ وَلَقَدْ وَصَّيْنَا الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ مِنْ قَبْلِكُمْ وَإِيَّاكُمْ أَنِ اتَّقُوا اللَّهَ وَإِنْ تَكْفُرُوا فَإِنَّ لِلَّهِ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ وَكَانَ اللَّهُ غَنِيًّا حَمِيدًا ﴿۱۳۱﴾
۱۳۱- و خدا راست آن چه در آسمانهاست و آن چه در زمین است و همانا کسانی را که پیش از شما کتاب داده شدند و [سپس] خود شما را سفارش کردیم که از خداوند پروا کنید و اگر کفر ورزید پس [بدانید که] خدا راست آن چه در آسمانهاست و آنچه در زمین است و خداوند بی نیاز و ستوده است.
وَلِلَّهِ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ وَكَفَى بِاللَّهِ وَكِيلًا ﴿۱۳۲﴾
۱۳۲- [آری] و خدا راست آن چه در آسمانهاست و آن چه در زمین است و همین بس که خدا کارساز است.
إِنْ يَشَأْ يُذْهِبْكُمْ أَيُّهَا النَّاسُ وَيَأْتِ بِآخَرِينَ وَكَانَ اللَّهُ عَلَى ذَلِكَ قَدِيرًا ﴿۱۳۳﴾
۱۳۳- ای مردم اگر [خداوند] بخواهد شما را [از میان] می برد و دیگرانی را [به جای شما] می آورد. و خداوند بر این کار تواناست.
مَنْ كَانَ يُرِيدُ ثَوَابَ الدُّنْيَا فَعِنْدَ اللَّهِ ثَوَابُ الدُّنْيَا وَالْآخِرَةِ وَكَانَ اللَّهُ سَمِيعًا بَصِيرًا ﴿۱۳۴﴾
۱۳۴- هر کس ثواب/پاداش دنیا خواهدپس [بداند که] ثواب/ پاداش دنیا و آخرت نزد خداوند است. و خداوند همیشه شنوا و بیناست.
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُونُوا قَوَّامِينَ بِالْقِسْطِ شُهَدَاءَ لِلَّهِ وَلَوْ عَلَى أَنْفُسِكُمْ أَوِ الْوَالِدَيْنِ وَالْأَقْرَبِينَ إِنْ يَكُنْ غَنِيًّا أَوْ فَقِيرًا فَاللَّهُ أَوْلَى بِهِمَا فَلَا تَتَّبِعُوا الْهَوَى أَنْ تَعْدِلُوا وَإِنْ تَلْوُوا أَوْ تُعْرِضُوا فَإِنَّ اللَّهَ كَانَ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِيرًا ﴿۱۳۵﴾
۱۳۵- ای آنانی که ایمان آورده اید. بر پا دارندگان داد/عدالت و گواهی دهندگان برای خداوند باشید گرچه به زیان خودتان یا پدر و مادر و نزدیکان باشد که اگر آن کس توانگر یا تهیدست باشد خداوند به هر دو سزاوارتر است. پس در پیروی هوای نفس نکنید تا از حقیقت عدول کنید و اگر سخن را بتابانید یا [از گواهی دادن] رویگردان شوید [ یا گواهی ناحق دهید یا اصلاً شهادت ندهید] پس [بدانید که] خداوند به آن چه میکنید آگاه است.
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا آمِنُوا بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ وَالْكِتَابِ الَّذِي نَزَّلَ عَلَى رَسُولِهِ وَالْكِتَابِ الَّذِي أَنْزَلَ مِنْ قَبْلُ وَمَنْ يَكْفُرْ بِاللَّهِ وَمَلَائِكَتِهِ وَكُتُبِهِ وَرُسُلِهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ فَقَدْ ضَلَّ ضَلَالًا بَعِيدًا ﴿۱۳۶﴾
۱۳۶- ای آنانی که ایمان آورده اید، ایمان بیاورید به خداوند و رسول او و کتابی که بر رسولش فرو فرستاده و کتابی که پیش از این فروفرستاده است. و هر که به خداوند و فرشتگانش و کتابهایش و رسولانش/فرستادگانش و روز واپسین کفر ورزد/نادیده بگیرد همانا به گمراهی دور و درازی افتاده است.
إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا ثُمَّ كَفَرُوا ثُمَّ آمَنُوا ثُمَّ كَفَرُوا ثُمَّ ازْدَادُوا كُفْرًا لَمْ يَكُنِ اللَّهُ لِيَغْفِرَ لَهُمْ وَلَا لِيَهْدِيَهُمْ سَبِيلًا ﴿۱۳۷﴾
۱۳۷- بیگمان آنانی که ایمان آوردند سپس کفر ورزیدند و باز ایمان آوردند سپس کفر ورزیدند آن گاه بر کفر ورزی خود افزودند چنین نیست که خداوند آنان را بیامرزد و به راهی [راست] راهشان نماید.
بَشِّرِ الْمُنَافِقِينَ بِأَنَّ لَهُمْ عَذَابًا أَلِيمًا ﴿۱۳۸﴾
۱۳۸- منافقان را چنین مژده ده که عذایی دردناک در پیش خواهند داشت.
الَّذِينَ يَتَّخِذُونَ الْكَافِرِينَ أَوْلِيَاءَ مِنْ دُونِ الْمُؤْمِنِينَ أَيَبْتَغُونَ عِنْدَهُمُ الْعِزَّةَ فَإِنَّ الْعِزَّةَ لِلَّهِ جَمِيعًا ﴿۱۳۹﴾
۱۳۹- آنانی که کافران را به جای مؤمنان دوست نزدیک/سرپرست میگیرند؛ آیا نزد آنان عزت/نیرو و شرف میجویند؟ با آن که عزت/نیرو و شرف همه اش خداراست.
وَقَدْ نَزَّلَ عَلَيْكُمْ فِي الْكِتَابِ أَنْ إِذَا سَمِعْتُمْ آيَاتِ اللَّهِ يُكْفَرُ بِهَا وَيُسْتَهْزَأُ بِهَا فَلَا تَقْعُدُوا مَعَهُمْ حَتَّى يَخُوضُوا فِي حَدِيثٍ غَيْرِهِ إِنَّكُمْ إِذًا مِثْلُهُمْ إِنَّ اللَّهَ جَامِعُ الْمُنَافِقِينَ وَالْكَافِرِينَ فِي جَهَنَّمَ جَمِيعًا ﴿۱۴۰﴾
۱۴۰- و همانا در این کتاب بر شما چنین فرو فرستاده که هرگاه شنیدید که به آیات خداوند کفر ورزیده میشود و به تمسخر/استهزاء گرفته میشود پس با آنان ننشینید تا به گفتار دیگری بپردازند [وگرنه] شما هم مانند آنان خواهید بود؛ همانا خداوند گردآورندهٔ منافقان و کافران یکجا در دوزخ خواهد بود.
الَّذِينَ يَتَرَبَّصُونَ بِكُمْ فَإِنْ كَانَ لَكُمْ فَتْحٌ مِنَ اللَّهِ قَالُوا أَلَمْ نَكُنْ مَعَكُمْ وَإِنْ كَانَ لِلْكَافِرِينَ نَصِيبٌ قَالُوا أَلَمْ نَسْتَحْوِذْ عَلَيْكُمْ وَنَمْنَعْكُمْ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ فَاللَّهُ يَحْكُمُ بَيْنَكُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَلَنْ يَجْعَلَ اللَّهُ لِلْكَافِرِينَ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ سَبِيلًا ﴿۱۴۱﴾
۱۴۱- آنانی که در انتظار [رویدادی] برای شما به سر میبرند، پس اگر شما را یک پیروزی/فتحی از سوی خداوند رسد گویند: آیا ما با شما [و پشتیبان شما] نبودیم؟ و اگر کافران را بهره ای رسد [به آنان] گویند: آیا ما پشتیبان شما نبودیم و شما را از [گزند] مؤمنان باز نداشتیم؟ پس خداوند روز قیامت/رستاخیز میان شما [و آنان] داوری خواهد کرد. و خداوند هرگز برای کافران بر مؤمنان راهی نگذاشته/ننهاده است.
إِنَّ الْمُنَافِقِينَ يُخَادِعُونَ اللَّهَ وَهُوَ خَادِعُهُمْ وَإِذَا قَامُوا إِلَى الصَّلَاةِ قَامُوا كُسَالَى يُرَاءُونَ النَّاسَ وَلَا يَذْكُرُونَ اللَّهَ إِلَّا قَلِيلًا ﴿۱۴۲﴾
۱۴۲- بیگمان منافقان با خداوند نیرنگ میزنند/تلاش میکنند خداوند را بفریبند و خداوند هم فریبندهٔ آنهاست. و چون به نماز برخیزند با تنبلی برخیزند؛ با مردم [با نمازشان] ریاکاری/خودنمایی میکنند و خداوند را جز اندکی یاد نمیکنند.
مُذَبْذَبِينَ بَيْنَ ذَلِكَ لَا إِلَى هَؤُلَاءِ وَلَا إِلَى هَؤُلَاءِ وَمَنْ يُضْلِلِ اللَّهُ فَلَنْ تَجِدَ لَهُ سَبِيلًا ﴿۱۴۳﴾
۱۴۳- در این میان سرگردانند. نه به سوی این گروه اند و نه به سوی آن گروه و هر که را خداوند در گمراهی وا نهد دیگر راهی برای [بیرون شدن] او نخواهی یافت.
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَتَّخِذُوا الْكَافِرِينَ أَوْلِيَاءَ مِنْ دُونِ الْمُؤْمِنِينَ أَتُرِيدُونَ أَنْ تَجْعَلُوا لِلَّهِ عَلَيْكُمْ سُلْطَانًا مُبِينًا ﴿۱۴۴﴾
۱۴۴- ای آنانی که ایمان آورده اید! کافران را به جای مؤمنان دوست نزدیک/سرپرست نگیرید. آیا میخواهید برای خداوند بر زیان خود حجتی/دلیلی آشکار بسازید؟
إِنَّ الْمُنَافِقِينَ فِي الدَّرْكِ الْأَسْفَلِ مِنَ النَّارِ وَلَنْ تَجِدَ لَهُمْ نَصِيرًا ﴿۱۴۵﴾
۱۴۵- بیگمان منافقان در پایینترین طبقه از آن آتش اند، و هرگز برای آنان یاوری نخواهی یافت.
إِلَّا الَّذِينَ تَابُوا وَأَصْلَحُوا وَاعْتَصَمُوا بِاللَّهِ وَأَخْلَصُوا دِينَهُمْ لِلَّهِ فَأُولَئِكَ مَعَ الْمُؤْمِنِينَ وَسَوْفَ يُؤْتِ اللَّهُ الْمُؤْمِنِينَ أَجْرًا عَظِيمًا ﴿۱۴۶﴾
۱۴۶- مگر آنان که توبه کردند/بازگشتند و به اصلاح/خودسازی پرداختند و به [ریسمان] خداوند چنگ زدند/و به خداوند پناه بردند و دین شان را برای خداوند خالص نمودند پس آنان با مؤمنانند، و خداوند به زودی مؤمنان را پاداشی بزرگ دهد.
مَا يَفْعَلُ اللَّهُ بِعَذَابِكُمْ إِنْ شَكَرْتُمْ وَآمَنْتُمْ وَكَانَ اللَّهُ شَاكِرًا عَلِيمًا ﴿۱۴۷﴾
۱۴۷- خداوند چه میکند با عذاب شما اگر شکر گزارید/وظایف تان را به جا آورید و ایمان بیاورید؟! و خداوند قدر شناس/دهندهٔ پاداش هر نیکی است و داناست.
لَا يُحِبُّ اللَّهُ الْجَهْرَ بِالسُّوءِ مِنَ الْقَوْلِ إِلَّا مَنْ ظُلِمَ وَكَانَ اللَّهُ سَمِيعًا عَلِيمًا ﴿۱۴۸﴾
۱۴۸- خداوند آشکارا بدگویی کردن را دوست نمیدارد جز کسی که بر او ستم رفته باشد. و خداوند همیشه شنوا و داناست.
إِنْ تُبْدُوا خَيْرًا أَوْ تُخْفُوهُ أَوْ تَعْفُوا عَنْ سُوءٍ فَإِنَّ اللَّهَ كَانَ عَفُوًّا قَدِيرًا ﴿۱۴۹﴾
۱۴۹- اگر کار خوبی را آشکار یا نهان کنید یا از کار بدی درگذرید پس (بدانید که) خداوند هم بسیار با گذشت و تواناست.
إِنَّ الَّذِينَ يَكْفُرُونَ بِاللَّهِ وَرُسُلِهِ وَيُرِيدُونَ أَنْ يُفَرِّقُوا بَيْنَ اللَّهِ وَرُسُلِهِ وَيَقُولُونَ نُؤْمِنُ بِبَعْضٍ وَنَكْفُرُ بِبَعْضٍ وَيُرِيدُونَ أَنْ يَتَّخِذُوا بَيْنَ ذَلِكَ سَبِيلًا ﴿۱۵۰﴾
۱۵۰- بیگمان آنان که به خداوند و رسولان/فرستادگان/ آوردههای فرستادگان او کفر میورزند و میخواهند میان خداوند و رسولانش/فرستادگانش/آوردههای فرستادگانش جدایی افکنند و میگویند به برخی ایمان داریم و به برخی کفر میورزیم و میخواهند در این میان (ایمان و کفر) راهی برگزینند.
أُولَئِكَ هُمُ الْكَافِرُونَ حَقًّا وَأَعْتَدْنَا لِلْكَافِرِينَ عَذَابًا مُهِينًا ﴿۱۵۱﴾
۱۵۱- آنان همانا کافرانند در حقیقت و ما برای آن کافران عذابی خوار کننده آماده کرده ایم.
وَالَّذِينَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَرُسُلِهِ وَلَمْ يُفَرِّقُوا بَيْنَ أَحَدٍ مِنْهُمْ أُولَئِكَ سَوْفَ يُؤْتِيهِمْ أُجُورَهُمْ وَكَانَ اللَّهُ غَفُورًا رَحِيمًا ﴿۱۵۲﴾
۱۵۲- و آنانی که به خداوند و رسولانش/فرستادگانش ایمان آوردند و میان هیچ یک از آنان جدایی نیفکنند آنانند که به زودی پاداششان را [خداوند] خواهد داد و خداوند همیشه بسیار آمرزنده و مهربان است.
يَسْأَلُكَ أَهْلُ الْكِتَابِ أَنْ تُنَزِّلَ عَلَيْهِمْ كِتَابًا مِنَ السَّمَاءِ فَقَدْ سَأَلُوا مُوسَى أَكْبَرَ مِنْ ذَلِكَ فَقَالُوا أَرِنَا اللَّهَ جَهْرَةً فَأَخَذَتْهُمُ الصَّاعِقَةُ بِظُلْمِهِمْ ثُمَّ اتَّخَذُوا الْعِجْلَ مِنْ بَعْدِ مَا جَاءَتْهُمُ الْبَيِّنَاتُ فَعَفَوْنَا عَنْ ذَلِكَ وَآتَيْنَا مُوسَى سُلْطَانًا مُبِينًا ﴿۱۵۳﴾
۱۵۳- [ای محمد]اهل کتاب/متخصصان در علم کتابشان از تو میخواهند که کتابی از آسمان بر آنان فرود آری [پس بدان که] از موسی بزرگتر از این را خواستند پس گفتند: خداوند را آشکارا به ما بنما. پس آنان را به کیفر ستمشان صاعقه/آذرخش/آتش آسمانی در گرفت و باز پس از آن که نشانههای روشن بر آنان آمد آن گوساله را به پرستش گرفتند، پس ما از آن گناهشان هم در گذشتیم و موسی را دلیلی/حجتی/نیرویی آشکار دادیم.
وَرَفَعْنَا فَوْقَهُمُ الطُّورَ بِمِيثَاقِهِمْ وَقُلْنَا لَهُمُ ادْخُلُوا الْبَابَ سُجَّدًا وَقُلْنَا لَهُمْ لَا تَعْدُوا فِي السَّبْتِ وَأَخَذْنَا مِنْهُمْ مِيثَاقًا غَلِيظًا ﴿۱۵۴﴾
۱۵۴- و برای گرفتن پیمانشان [کوه] طور/کوه سینا را بر فرازشان برافراشتیم و به آنان گفتیم به این دروازه فروتنانه در آیید و به آنان گفتیم که در ممنوعیت شنبه/در بارهٔ سبت فرا نروید و از آنان پیمانی استوار گرفتیم.
فَبِمَا نَقْضِهِمْ مِيثَاقَهُمْ وَكُفْرِهِمْ بِآيَاتِ اللَّهِ وَقَتْلِهِمُ الْأَنْبِيَاءَ بِغَيْرِ حَقٍّ وَقَوْلِهِمْ قُلُوبُنَا غُلْفٌ بَلْ طَبَعَ اللَّهُ عَلَيْهَا بِكُفْرِهِمْ فَلَا يُؤْمِنُونَ إِلَّا قَلِيلًا ﴿۱۵۵﴾
۱۵۵- پس به خاطر پیمان شکنی شان و کفرشان به آیات خداوند و کشتارشان/بی اعتبار کردن شان پیامبران را به ناحق و گفتارشان که دلهای ما پوشیده است [مجازات/نفرین شدند] بلکه خداوند به کیفر کفرشان بر آنها (دلهای شان) مهر زد/طبع دلهای شان را دگرگون کرد، پس جز اندکی ایمان نمی آورند.
وَبِكُفْرِهِمْ وَقَوْلِهِمْ عَلَى مَرْيَمَ بُهْتَانًا عَظِيمًا ﴿۱۵۶﴾
۱۵۶- و نیز به خاطر کفرشان و بهتان/تهمت بزرگی که به مریم زدند [مجازات/نفرین شدند].
وَقَوْلِهِمْ إِنَّا قَتَلْنَا الْمَسِيحَ عِيسَى ابْنَ مَرْيَمَ رَسُولَ اللَّهِ وَمَا قَتَلُوهُ وَمَا صَلَبُوهُ وَلَكِنْ شُبِّهَ لَهُمْ وَإِنَّ الَّذِينَ اخْتَلَفُوا فِيهِ لَفِي شَكٍّ مِنْهُ مَا لَهُمْ بِهِ مِنْ عِلْمٍ إِلَّا اتِّبَاعَ الظَّنِّ وَمَا قَتَلُوهُ يَقِينًا ﴿۱۵۷﴾
۱۵۷- و [به خاطر] این گفتارشان که همانا ما مسیح عیسی پسر مریم فرستادهء خداوند را کشتیم[مجازات/نفرین شدند] با آن که نه کشتند و نه به دارش آویختند بلکه اشتباهی برایشان رخ داد و بی گمان آنانی که دربارهٔ او اختلاف کردند همانا از آن در شک اند و هیچ آگاهی از آن ندارند جز پیروی از گمان شان، و به یقین او را نکشتند.
بَلْ رَفَعَهُ اللَّهُ إِلَيْهِ وَكَانَ اللَّهُ عَزِيزًا حَكِيمًا ﴿۱۵۸﴾
۱۵۸- بلکه خداوند او را به نزد خود بالا برد، و خداوند پیروزمند/توانمند و با حکمت است.
وَإِنْ مِنْ أَهْلِ الْكِتَابِ إِلَّا لَيُؤْمِنَنَّ بِهِ قَبْلَ مَوْتِهِ وَيَوْمَ الْقِيَامَةِ يَكُونُ عَلَيْهِمْ شَهِيدًا ﴿۱۵۹﴾
۱۵۹- و هیچکس از اهل کتاب نیست مگر آنکه پیش از مرگ خودش به او [عیسی] ایمان آورد و در روز قیامت/رستاخیز او [عیسی] بر آنان گواه خواهد بود.
فَبِظُلْمٍ مِنَ الَّذِينَ هَادُوا حَرَّمْنَا عَلَيْهِمْ طَيِّبَاتٍ أُحِلَّتْ لَهُمْ وَبِصَدِّهِمْ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ كَثِيرًا ﴿۱۶۰﴾
۱۶۰- پس به خاطر ظلمی/اشتباه و بدرفتای که از یهودیان سر زد، چیزهای پاکیزه ای را که برای آنان حلال بود بر آنان حرام کردیم و نیز به خاطر آنکه بسیاری را [یا در بسیاری از اوقات] از راه خدا باز می داشتند.
وَأَخْذِهِمُ الرِّبَا وَقَدْ نُهُوا عَنْهُ وَأَكْلِهِمْ أَمْوَالَ النَّاسِ بِالْبَاطِلِ وَأَعْتَدْنَا لِلْكَافِرِينَ مِنْهُمْ عَذَابًا أَلِيمًا ﴿۱۶۱﴾
۱۶۱- و [نیز به خاطر] ربا گرفتنشان با آنکه از آن نهی شده/بازداشته شده بودند و نیز [به خاطر] خوردنشان اموال مردم را به باطل/ناروا. و ما برای کافرانشان عذابی دردناک آماده ساخته ایم.
لَكِنِ الرَّاسِخُونَ فِي الْعِلْمِ مِنْهُمْ وَالْمُؤْمِنُونَ يُؤْمِنُونَ بِمَا أُنْزِلَ إِلَيْكَ وَمَا أُنْزِلَ مِنْ قَبْلِكَ وَالْمُقِيمِينَ الصَّلَاةَ وَالْمُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَالْمُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ أُولَئِكَ سَنُؤْتِيهِمْ أَجْرًا عَظِيمًا ﴿۱۶۲﴾
۱۶۲- ولی ریشه داران شان در علم/کسانی از آنان که در علم گامی استوار دارند و مؤمنانی که ایمان دارند به آنچه به سوی تو نازل شده و به آنچه پیش از تو نازل شده و بر پا دارندگان نماز و نیز دهندگان زکات و ایمان دارندگان به خداوند و روز واپسین همه اینان اند که به زودی پاداشی بزرگ خواهیم شان داد.
إِنَّا أَوْحَيْنَا إِلَيْكَ كَمَا أَوْحَيْنَا إِلَى نُوحٍ وَالنَّبِيِّينَ مِنْ بَعْدِهِ وَأَوْحَيْنَا إِلَى إِبْرَاهِيمَ وَإِسْمَاعِيلَ وَإِسْحَاقَ وَيَعْقُوبَ وَالْأَسْبَاطِ وَعِيسَى وَأَيُّوبَ وَيُونُسَ وَهَارُونَ وَسُلَيْمَانَ وَآتَيْنَا دَاوُودَ زَبُورًا ﴿۱۶۳﴾
۱۶۳- ما به تو وحی کردیم همچنان که به نوح و پیامبران بعد از او وحی کردیم و نیز به ابراهیم و اسماعیل و اسحاق و یعقوب و اسباط/نوادگان وی و عیسی و ایوب و یونس و هارون و سلیمان وحی کردیم و به داود زبوری/کتابی دادیم.
وَرُسُلًا قَدْ قَصَصْنَاهُمْ عَلَيْكَ مِنْ قَبْلُ وَرُسُلًا لَمْ نَقْصُصْهُمْ عَلَيْكَ وَكَلَّمَ اللَّهُ مُوسَى تَكْلِيمًا ﴿۱۶۴﴾
۱۶۴- و نیز رسولانی/فرستادگانی فرستادیم که پیش از این [در سوره های دیگر داستان/سرگذشت آنها را] بر تو خوانده ایم و رسولانی/فرستادگانی که [داستان/سرگذشت آنها را] بر تو نخوانده ایم و خدا به گونه ای [خاص بی پرده و بدون میانجی (فرشته)] با موسی سخن گفت.
رُسُلًا مُبَشِّرِينَ وَمُنْذِرِينَ لِئَلَّا يَكُونَ لِلنَّاسِ عَلَى اللَّهِ حُجَّةٌ بَعْدَ الرُّسُلِ وَكَانَ اللَّهُ عَزِيزًا حَكِيمًا ﴿۱۶۵﴾
۱۶۵- [آنان را فرستادیم] رسولانی/فرستادگانی نوید دهنده و هشدار دهنده تا پس از رسولان مردم را بر خداوند حجتی/دلیلی نماند و خداوند توانمند و با حکمت است.
لَكِنِ اللَّهُ يَشْهَدُ بِمَا أَنْزَلَ إِلَيْكَ أَنْزَلَهُ بِعِلْمِهِ وَالْمَلَائِكَةُ يَشْهَدُونَ وَكَفَى بِاللَّهِ شَهِيدًا ﴿۱۶۶﴾
۱۶۶- [شاید اینان تورا به عنوان فرستادهٔ خداوند نپذیرند] ولی خداوند با آن چه (این کتاب) بر تو فرو فرستاده گواهی می دهد که آن را از روی علم خودش فرو فرستاده است و فرشتگان نیز به آن گواهی می دهند و همین بس که خداوند گواه است.
إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا وَصَدُّوا عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ قَدْ ضَلُّوا ضَلَالًا بَعِيدًا ﴿۱۶۷﴾
۱۶۷- بی گمان آنانی که کفر ورزیدند و [مردم را] از راه خداوند بازداشتند همانا به گمراهی دور و درازی افتاده اند.
إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا وَظَلَمُوا لَمْ يَكُنِ اللَّهُ لِيَغْفِرَ لَهُمْ وَلَا لِيَهْدِيَهُمْ طَرِيقًا ﴿۱۶۸﴾
۱۶۸- آنانی که کفر ورزیدند و ستم/اشتباه کردند خداوند بر آن نیست که آنان را بیامرزد و نه راهی [درست] بنماید.
إِلَّا طَرِيقَ جَهَنَّمَ خَالِدِينَ فِيهَا أَبَدًا وَكَانَ ذَلِكَ عَلَى اللَّهِ يَسِيرًا ﴿۱۶۹﴾
۱۶۹-مگر راه دوزخ که جاودانه در آن بمانند و این کار بر خداوند آسان است.
يَا أَيُّهَا النَّاسُ قَدْ جَاءَكُمُ الرَّسُولُ بِالْحَقِّ مِنْ رَبِّكُمْ فَآمِنُوا خَيْرًا لَكُمْ وَإِنْ تَكْفُرُوا فَإِنَّ لِلَّهِ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَكَانَ اللَّهُ عَلِيمًا حَكِيمًا ﴿۱۷۰﴾
۱۷۰- ای مردم، همانا این رسول/فرستاده حق [قرآن] را از سوی پروردگارتان برای شما آورده است پس برای خوبی خودتان ایمان بیاورید. و اگر کفر ورزید [پس بدانید که] آن چه در آسمانها و زمین است از آن خداوند است، و خداوند همیشه دانا و با حکمت است.
يَا أَهْلَ الْكِتَابِ لَا تَغْلُوا فِي دِينِكُمْ وَلَا تَقُولُوا عَلَى اللَّهِ إِلَّا الْحَقَّ إِنَّمَا الْمَسِيحُ عِيسَى ابْنُ مَرْيَمَ رَسُولُ اللَّهِ وَكَلِمَتُهُ أَلْقَاهَا إِلَى مَرْيَمَ وَرُوحٌ مِنْهُ فَآمِنُوا بِاللَّهِ وَرُسُلِهِ وَلَا تَقُولُوا ثَلَاثَةٌ انْتَهُوا خَيْرًا لَكُمْ إِنَّمَا اللَّهُ إِلَهٌ وَاحِدٌ سُبْحَانَهُ أَنْ يَكُونَ لَهُ وَلَدٌ لَهُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ وَكَفَى بِاللَّهِ وَكِيلًا ﴿۱۷۱﴾
۱۷۱- ای اهل کتاب/متخصصان در دانش کتابتان، در دین خود غلو/زیاده روی نکنید و بر خداوند جز سخن حق نگویید. جز این نیست که مسیح، عیسی پسر مریم فرستادهٔ خداوند است و کلمهٔ او (کُن) که به مریم القا کرد/فراداد و روحی است از او، پس به خداوند و رسولانش/فرستادگانش ایمان بیاورید و نگویید: [خداوند] سه تاست؛ برای خوبی خودتان از این سخن باز ایستید، جز این نیست که خداوند خدایی است یگانه مُنَزّه است از این که فرزندی داشته باشد/نمی سزد اورا که اورا فرزندی باشد، او راست آن چه در آسمانهاست و آن چه در زمین است و همین بس که خدا کارساز/وکیل است.
لَنْ يَسْتَنْكِفَ الْمَسِيحُ أَنْ يَكُونَ عَبْدًا لِلَّهِ وَلَا الْمَلَائِكَةُ الْمُقَرَّبُونَ وَمَنْ يَسْتَنْكِفْ عَنْ عِبَادَتِهِ وَيَسْتَكْبِرْ فَسَيَحْشُرُهُمْ إِلَيْهِ جَمِيعًا ﴿۱۷۲﴾
۱۷۲- هرگز روی بر نمی تابد مسیح از این که بندهٔ خداوند باشد و نه فرشتگان مقرب و هر که از بندگی او روی بر تابد و کبر ورزد/خود بزرگ بینی کند [پس بداند که خداوند] به زودی همه را به نزد خویش گرد می آورد.
فَأَمَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ فَيُوَفِّيهِمْ أُجُورَهُمْ وَيَزِيدُهُمْ مِنْ فَضْلِهِ وَأَمَّا الَّذِينَ اسْتَنْكَفُوا وَاسْتَكْبَرُوا فَيُعَذِّبُهُمْ عَذَابًا أَلِيمًا وَلَا يَجِدُونَ لَهُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ وَلِيًّا وَلَا نَصِيرًا ﴿۱۷۳﴾
۱۷۳- پس اما آنانی که ایمان آورده و کارهای شایسته کردند، پس پاداششان را به گونهٔ کامل بدهد و از فضل خویش بر آنان بیفزاید و اما آنان که روی برتافتند و کبر/گرد نفرازی نمودند آنان را عذاب کند عذابی دردناک و برای خود در برابر خداوند هیچ ولی/دوست نزدیک و یاوری نیابند.
يَا أَيُّهَا النَّاسُ قَدْ جَاءَكُمْ بُرْهَانٌ مِنْ رَبِّكُمْ وَأَنْزَلْنَا إِلَيْكُمْ نُورًا مُبِينًا ﴿۱۷۴﴾
۱۷۴- ای مردم، همانا برهانی/دلیلی روشن از سوی پروردگارتان برای شما آمده و نوری/روشنی آشکار به سوی شما فرو فرستاده ایم.
فَأَمَّا الَّذِينَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَاعْتَصَمُوا بِهِ فَسَيُدْخِلُهُمْ فِي رَحْمَةٍ مِنْهُ وَفَضْلٍ وَيَهْدِيهِمْ إِلَيْهِ صِرَاطًا مُسْتَقِيمًا ﴿۱۷۵﴾
۱۷۵- پس اما آنانی که به خداوند ایمان آوردند و به او (دین/آن نور/ قرآن) چنگ زدند، پس به زودی آنان را در رحمت و فضلی از خود در آورد و به راهی راست به سوی خود راهش نماید.
يَسْتَفْتُونَكَ قُلِ اللَّهُ يُفْتِيكُمْ فِي الْكَلَالَةِ إِنِ امْرُؤٌ هَلَكَ لَيْسَ لَهُ وَلَدٌ وَلَهُ أُخْتٌ فَلَهَا نِصْفُ مَا تَرَكَ وَهُوَ يَرِثُهَا إِنْ لَمْ يَكُنْ لَهَا وَلَدٌ فَإِنْ كَانَتَا اثْنَتَيْنِ فَلَهُمَا الثُّلُثَانِ مِمَّا تَرَكَ وَإِنْ كَانُوا إِخْوَةً رِجَالًا وَنِسَاءً فَلِلذَّكَرِ مِثْلُ حَظِّ الْأُنْثَيَيْنِ يُبَيِّنُ اللَّهُ لَكُمْ أَنْ تَضِلُّوا وَاللَّهُ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ ﴿۱۷۶﴾
۱۷۶- از تو نظر می خواهند بگو خداوند شما را دربارهٔ کلاله (کسی که پس از مرگش پدر و فرزندی ندارد) نظر می دهد. اگر مردی مرد و فرزندی نداشت و تنها یک خواهر داشت پس نصف میراث او راست، و او (برادر) نیز از خواهرش تمام مال را به ارث می برد اگر [خواهرش] فرزندی نداشت؛ پس اگر وارث دو خواهر بودند پس دو سوم از میراث آنها راست و اگر چند برادر و خواهر بودند پس هر برادر را سهم دو خواهر خواهد بود. خداوند [احکام را] برای شما روشن می سازد مبادا گمراه شوید/مبادا به نتیجه ای نادرست برسید، و خداوند به همه چیز داناست.
