چگونه باید تیمم کنیم؟

چگونه باید تیمم کنیم؟

تیمم از ریشه (یم) به معنی قصد  داشتن است اما معنای آن در فقه در جایی که برای غسل یا وضوء، آب نباشد ویا معذرتی در استفاده از آب وجود داشته باشد از خاک تمیز ویا چیزی از جنس خاک (تمیز و پاک) احتیاج وضوء و غسل را بر طرف کنیم می باشد.

در قرآن سوره مائده آیه 5و6 چنین می فرماید:

یا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ إِذَا قُمْتُمْ إِلَى الصَّلاةِ فاغْسِلُواْ وُجُوهَكُمْ وَأَيْدِيَكُمْ إِلَى الْمَرَافِقِ وَامْسَحُواْ بِرُؤُوسِكُمْ وَأَرْجُلَكُمْ إِلَى الْكَعْبَينِ وَإِن كُنتُمْ جُنُبًا فَاطَّهَّرُواْ وَإِن كُنتُم مَّرْضَى أَوْ عَلَى سَفَرٍ أَوْ جَاء أَحَدٌ مَّنكُم مِّنَ الْغَائِطِ أَوْ لاَمَسْتُمُ النِّسَاء فَلَمْ تَجِدُواْ مَاء فَتَيَمَّمُواْ صَعِيدًا طَيِّبًا فَامْسَحُواْ بِوُجُوهِكُمْ وَأَيْدِيكُم مِّنْهُ مَا يُرِيدُ اللّهُ لِيَجْعَلَ عَلَيْكُم مِّنْ حَرَجٍ وَلَكِن يُرِيدُ لِيُطَهَّرَكُمْ وَلِيُتِمَّ نِعْمَتَهُ عَلَيْكُمْ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ

اى كسانى كه ايمان آورده ‏ايد چون به [عزم] نماز برخيزيد صورت و دستهاي تان را تا آرنج بشوييد و سر و پاهاى خودتان را تا برآمدگى پيشين [هر دو پا] مسح كنيد و اگر جنب‏ هستيد خود را پاك كنيد [غسل نماييد] و اگر بيمار يا در سفر بوديد يا يكى از شما از قضاى حاجت آمد يا با زنان نزديكى كرده‏ ايد و آبى نيافتيد پس با خاك پاك تيمم كنيد و از آن به صورت و دستهايتان بكشيد خدا نمى‏ خواهد بر شما تنگ بگيرد ليكن مى‏ خواهد شما را پاك و نعمتش را بر شما تمام گرداند باشد كه سپاس [او] بداريد.

تیمم در این شرایط انجام می شود: در سفر و یا جایی که اقامت داریم آب نباشد ویا آب باشد ولی به دلیل بیماری قادر به استفاده از آن نباشیم.

همانطورکه در آیه 6 سوره مائده آمده است در هنگام وضوء دستها تا آرنج شسته می شود ولی در تیمم دستها از مچ مسح می شود. در مذهب حنفی وضوء را ملاک قرار داده و دستها را تا آرنج مسح می کنند وهمچنین در احادیث هم نظرات مختلفی روایت شده، برای مثال:عماربن یاسر می گوید: من از پیامبرصلی الله علیه و سلم پرسیدم چگونه تیمم کنم، پیامبر فرمودند: یک بار کف دستها را به خاک بزن و با آن صورت و دستهای خود را مسح کن.(ابوداوود،طهارت123)

در حدیثی دیگر نقل شده: فردی نزد عمربن خطاب رفت و پرسید: من جُنُب هستم و آب پیدا نکردم تا غسل کنم باید چه کنم؟عمربن خطاب گفت نماز نخوان. در این هنگام عماربن یاسر می گوید: به یاد داری در سفری بودیم و هر دو جُنُب شده وآب نداشتیم به همین دلیل تو نماز نخواندی ولی من خود را در خاک غلت دادم و نماز خواندم و بعد از سفر از پیامبرصلی الله علیه و سلم پرسیدم که چنین کاری انجام دادم و پیامبرصلی الله علیه و سلم دو دست خود را به خاک زده فُوت کردند و با آن صورت و دستهای خود را مسح کرده و گفتند:همین کار را می کردی کافی بود.(بخاری ،تیمم،ابوداوود طهارت123،ابن ماجه طهارت91

در برخی از احادیث هم گفته شده که دستها را دو بار به خاک زده وصورت و دستها را تا آرنج حتی شانه و زیر بغل باید مسح کرد.عماربن یاسر می گوید روزی  پیامبرصلی الله علیه و سلم برای نماز صبح تیمم می کند و آن را چنین انجام می دهد ابتدا دو دست خود را بر خاک می زند وبا آن صورت خود را مسح می کند سپس دستهای خود را به خاک زده و دستها را از شانه و زیر بغل با کف دست مسح  می کند.(ابو داوود121)

ابن حجر عسقلانی در کتاب فتح الباری در قسمت تیمم چنین می گوید:در مورد تیمم احادیث به غیر از ابوجحیم و عمار حارثی ضعیف محسوب می شوند. و ما بقی یا مرفوع ویا موقوف به حساب می آ ید که نظر برتر،نظر مرفوع است.

در احادیثی که از ابوجحیم نقل شده، تا کجا مسح کردن دستها نا معلوم است اما در احادیث بخاری ومسلم نقل شده می گوید دست تا مچ مسح شود کافی است.

در نتیجه نحوه درست تیمم یک بار زدن کف دست به خاک و بعد مسح صورت و دستها تا مچ  می باشد.