پیامبران الهی را بهتر بشناسیم: حضرت یحیی(قسمت 2)
· یکی دیگر از ویژگی های حضرت یحیی پیامبر حنان بودن اوست که در قرآن کریم در باره او چنین آمده است:
وَحَنَانًا مِّن لَّدُنَّا وَزَكَاةً وَكَانَ تَقِيًّا [1]
و [نيز] از جانب خود مهربانى و پاكى [به او داديم] و تقواپيشه بود
معنی حنان در لغت این است آنكه نسبت به چيزى عاطفه و مهربانى دارد ، بسيار مهربان و خداوند متعال این صفت را به او داده و آن را با "من لدنا" تأکید کرده است. محبوب دلهای د‌یگران بودن کمالی است که حضرت ابراهیم (ع) آن را از خداوند درباره‌ی ذر‌یه خود طلب كرد:
رَّبَّنَا إِنِّي أَسْكَنتُ مِن ذُرِّيَّتِي بِوَادٍ غَيْرِ ذِي زَرْعٍ عِندَ بَيْتِكَ الْمُحَرَّمِ رَبَّنَا لِيُقِيمُواْ الصَّلاَةَ فَاجْعَلْ أَفْئِدَةً مِّنَ النَّاسِ تَهْوِي إِلَيْهِمْ وَارْزُقْهُم مِّنَ الثَّمَرَاتِ لَعَلَّهُمْ يَشْكُرُونَ [2]
پروردگارا من [يكى از] فرزندانم را در درهاى بىكشت نزد خانه محترم تو سكونت دادم پروردگارا تا نماز را به پا دارند پس دلهاى برخى از مردم را به سوى آنان گرايش ده و آنان را از محصولات [مورد نيازشان] روزى ده باشد كه سپاسگزارى كنند
حضرت موسی (ع) هم از این نعمت برخوردار بود:
أَنِ اقْذِفِيهِ فِي التَّابُوتِ فَاقْذِفِيهِ فِي الْيَمِّ فَلْيُلْقِهِ الْيَمُّ بِالسَّاحِلِ يَأْخُذْهُ عَدُوٌّ لِّي وَعَدُوٌّ لَّهُ وَأَلْقَيْتُ عَلَيْكَ مَحَبَّةً مِّنِّي وَلِتُصْنَعَ عَلَى عَيْنِ [3]
كه او را در صندوقچهاى بگذار سپس در دريايش افكن تا دريا [=رود نيل] او را به كرانه اندازد [و] دشمن من و دشمن وى او را برگيرد و مهرى از خودم بر تو افكندم تا زير نظر من پرورش يابى
اما ناگفته نماند که همه مسلمانان توانایی آن را دارند که جذاب باشند:
إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ سَيَجْعَلُ لَهُمُ الرَّحْمَنُ وُدًّا [4]
کسانى كه ايمان آورده و كارهاى شايسته كردهاند به زودى [خداى] رحمان براى آنان محبتى [در دلها] قرار مىدهد
لیكن آنچه بهره حضرت یحیی(علیهالسلام) قرار گرفت، جاذبه‌ی خاص خدا‌یی بود، كه آن را می‌توان از قید "لدنّا" استنباط كرد، ز‌یرا كلمه‌ی "لدن" نشانه‌ی اختصاصی بودن این تَحَنّن و انعطاف و گرا‌یش می‌باشد.
· از کمالات دیگر حضرت یحیی "زکوة" یعنی نموّ صالح و رشد متعادل باروراست که خداوند فرموده:
وَحَنَانًا مِّن لَّدُنَّا وَزَكَاةً وَكَانَ تَقِيًّا [5]
و [نيز] از جانب خود مهربانى و پاكى [به او داديم] و تقواپيشه بود
· در همان آیه قبلی یکی دیگر از صفات کمالیه حضرت یحیی ذکر شده است که تقوا است. تقوی یکی از بهترین دست آوردیست که خداوند به کسب آن دستور می دهد:
وَتَزَوَّدُواْ فَإِنَّ خَيْرَ الزَّادِ التَّقْوَى وَاتَّقُونِ يَا أُوْلِي الأَلْبَابِ
در حقيقت بهترين توشه پرهيزگارى است و اى خردمندان از من پروا كنيد[6]
· نیكی به والدین و رعا‌یت كامل حقوق آنان، از دیگر و‌یژگیهای حضرت یحیی (علیهالسلام) بشمار آمد:
وَبَرًّا بِوَالِدَيْهِ وَلَمْ يَكُن جَبَّارًا عَصِيًّا[7]
و با پدر و مادر خود نيكرفتار بود و زورگويى نافرمان نبود
خداوند متعال احترام به مقام والای پدر و مادر در خانواده، اساس می‌داند، از این رو رهبران الهی را الگوی چنین فضیلت قرار می‌دهد.
·
· رعا‌یت حقوق مردم و دوری از هرگونه تعدّی به حر‌یم جامعه، فضیلت دیگر حضرت یحیی می باشد: "و لم یكن جبّاراً عصیّاً" [8]
و زورگويى نافرمان نبود
عدالت اجتماعی پا‌یه سعادت مردم است. از این رو اسلام سلامت امّت را در قسط و عدل آحاد آن جستجو می‌كند و رهبران الهی را به جامعیت بین حفظ حقوق فرد و رعا‌یت قوانین و مقررات جامعه می‌ستا‌ید. حضرت یحیی غیر از نیكی به پدر و مادر، افراد جامعه را نیز از جور خو‌یش مصون نگه می‌داشت و از قوانین عمومی جامعه هرگز عصیان و تعدّی نمی‌كرد.
· ویژگی بعدی حضرت یحیی (ع) خويشتنداری است
· فَنَادَتْهُ الْمَلآئِكَةُ وَهُوَ قَائِمٌ يُصَلِّي فِي الْمِحْرَابِ أَنَّ اللّهَ يُبَشِّرُكَ بِيَحْيَى مُصَدِّقًا بِكَلِمَةٍ مِّنَ اللّهِ وَسَيِّدًا وَحَصُورًا وَنَبِيًّا مِّنَ الصَّالِحِينَ [9]
پس در حالى كه وى ايستاده [و] در محراب [خود] دعا مىكرد فرشتگان او را ندا دردادند كه خداوند تو را به [ولادت] يحيى كه تصديق كننده كلمة الله است و بزرگوار و خويشتندار و پيامبرى از شايستگان است مژده مىدهد
واژه" حصور" از" حصر" به معنى حبس کردن است که محصور یعنی حبس شده است، که خود را از هوى و هوس، منع کرده است، این واژه به معنى خوددارى از ازدواج هم به کار گرفته شده است که برخی مفسران آن را به مجرد ماندن تفسیر کرده اند. برخی روایت این دیدگاه را تأیید می کند. طبق دیدگاه آن مفسرین مجرد ماندن – بیانگر نهایت عفت و پاکى است، و یا بر اثر شرائط خاص زندگى آن حضرت بود که مجبور به سفرهاى متعدد براى تبلیغ دین، ازدواج نکرده است. اگر" حصورا" به معنى" ترک کننده ازدواج" باشد چون دلیل قاطعى بر اینکه منظور از" حصور" مجرد و تارک ازدواج بودن نداریم. روایاتی هم در این زمینه که نقل شده ضعیف هستند. شاید منظور از حصور در آیه به معنى تارک شهوات و دنیا پرستى باشد.
· ویژگی دیگر حضرت یحیی (ع) برخورداری وی از سلامِ
سه مقطع حساس که روز تولد، روز مرگ و روز قیامت انسان می باشد، در جنین روزها برخرداری از سلام خیلی فضیلت بزرگی محسوب می شود که آن حضرت بی نصیب نبود:
وَسَلَامٌ عَلَيْهِ يَوْمَ وُلِدَ وَيَوْمَ يَمُوتُ وَيَوْمَ يُبْعَثُ حَيًّا [10]
و بر او در روزى كه زاد، و روزى كه در مىگذرد و روزى كه زنده برانگيخته مىشود، در امن (سلام) است.
آیه بیانگر حقیقت است، نه در معنی دعا کردن است.
