در باره دو واژه "مؤمن" و "مسلم"
بعد از این که یک مقاله در باره ی واژه های "مؤمن" و "مسلم" توضیحاتی دادیم و گفتیم که مؤمن در واقع همان مسلمان است، برای برخی از دوستان باز هم ابهاماتی مانده بود که برای رفع ابهام باز هم در باره این موضوع می تویسیم تا مطلب کاملا روشن شود.
واژه مسلم در قرآن در دو معنی به کار رفته است:
1. به معنی لغوی که همان تسلیم شدن و اطاعت کردن است؛
2. به معنی اصطلاحی است که در اصل در نوشتار قبلی منظورما همین بوده است: مسلم کسی که به دین خداوند خود را تسلیم کرده است که به آن مؤمن هم گفته می شود.
برای واضح شدن چند نمونه از آیات قرآن می آوریم:
نمونه ها برای دسته اول:
· قَالَتِ الْأَعْرَابُ آمَنَّا قُل لَّمْ تُؤْمِنُوا وَلَكِن قُولُوا أَسْلَمْنَا وَلَمَّا يَدْخُلِ الْإِيمَانُ فِي قُلُوبِكُمْ وَإِن تُطِيعُوا اللَّهَ وَرَسُولَهُ لَا يَلِتْكُم مِّنْ أَعْمَالِكُمْ شَيْئًا إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَّحِيمٌ [1]
[برخى از] باديهنشينان گفتند ايمان آورديم بگو ايمان نياوردهايد ليكن بگوييد تسلیم شده ایم و هنوز در دلهاى شما ايمان داخل نشده است و اگر خدا و پيامبر او را فرمان بريد از [ارزش] كردههايتان چيزى كم نمىكند خدا آمرزنده مهربان است
در اکثر تفاسیر "اسلمنا" را به معنی "اسلام آورده ایم" ترجمه کردند.
· فَلَمَّا جَاءتْ قِيلَ أَهَكَذَا عَرْشُكِ قَالَتْ كَأَنَّهُ هُوَ وَأُوتِينَا الْعِلْمَ مِن قَبْلِهَا وَكُنَّا مُسْلِمِينَ[2]
پس وقتى [ملكه] آمد [بدو] گفته شد آيا تخت تو همين گونه است گفت گويا اين همان است و پيش از اين ما آگاه شده و از در اطاعت درآمده بوديم
اگر دقت کرده باشید، در آیه وَكُنَّا مُسْلِمِينَ " در اطاعت درآمده بوديم " ترجمه شده است.
اما آیاتی که مسلم بودن به همان معنی اصطلاحی آمده باشد، و معنی مؤمن را می دهد:
· ققِيلَ لَهَا ادْخُلِي الصَّرْحَ فَلَمَّا رَأَتْهُ حَسِبَتْهُ لُجَّةً وَكَشَفَتْ عَن سَاقَيْهَا قَالَ إِنَّهُ صَرْحٌ مُّمَرَّدٌ مِّن قَوَارِيرَ قَالَتْ رَبِّ إِنِّي ظَلَمْتُ نَفْسِي وَأَسْلَمْتُ مَعَ سُلَيْمَانَ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ[3]
به او گفته شد وارد ساحت كاخ [پادشاهى] شو و چون آن را ديد بركهاى پنداشت و ساقهايش را نمايان كرد [سليمان] گفت اين كاخى مفروش از آبگينه است [ملكه] گفت پروردگارا من به خود ستم كردم و [اينك] با سليمان در برابر خدا پروردگار جهانيان تسليم (مسلمان) شدم.
· وَإِذْ أَوْحَيْتُ إِلَى الْحَوَارِيِّينَ أَنْ آمِنُواْ بِي وَبِرَسُولِي قَالُوَاْ آمَنَّا وَاشْهَدْ بِأَنَّنَا مُسْلِمُونَ [4]
و [ياد كن] هنگامى را كه به حواريون وحى كردم كه به من و فرستادهام ايمان آوريد گفتند ايمان آورديم و گواه باش كه ما مسلمانيم
· وَمَا أَنتَ بِهَادِي الْعُمْيِ عَن ضَلَالَتِهِمْ إِن تُسْمِعُ إِلَّا مَن يُؤْمِنُ بِآيَاتِنَا فَهُم مُّسْلِمُونَ[5]
و راهبر كوران [و بازگرداننده] از گمراهىشان نيستى تو جز كسانى را كه به نشانههاى ما ايمان آوردهاند و مسلمانند نمىتوانى بشنوانى
· وَمَا أَنتَ بِهَادِي الْعُمْيِ عَن ضَلَالَتِهِمْ إِن تُسْمِعُ إِلَّا مَن يُؤْمِنُ بِآيَاتِنَا فَهُم مُّسْلِمُونَ [6]
تو كوران را از گمراهىشان به راه نمىآورى تو تنها كسانى را مىشنوانى كه به آيات ما ايمان مىآورند و خود تسليمند
· رُّبَمَا يَوَدُّ الَّذِينَ كَفَرُواْ لَوْ كَانُواْ مُسْلِمِينَ [7]
چه بسا كسانى كه كافر شدند آرزو كنند كه كاش مسلمان بودند
*الَّذِينَ آمَنُوا بِآيَاتِنَا وَكَانُوا مُسْلِمِينَ [8]
همان كسانى كه به آيات ما ايمان آورده و مسلمان بودند
پس همان طوری که از آیات بالا هم واضح شده است، در اصل مسلمان همان مؤمن است. به نظر ما مسلمان را یک رتبه پایینتر دانستن از مؤمن کار اشتباهی است. هر مسلم (که در معنی اصطلاحی) مؤمن است و هر مؤمن هم مسلمان است.
در آیه ذیل دو معنی لغوی و اصطلاحی در یک جا آمده است. یعنی اطاعت از خداوند (تسلیم شدن) و جون این تسلیمیت در مقابل خداوند است، معنی اصطلاحی را هم می دهد:
وَلَا تُجَادِلُوا أَهْلَ الْكِتَابِ إِلَّا بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ إِلَّا الَّذِينَ ظَلَمُوا مِنْهُمْ وَقُولُوا آمَنَّا بِالَّذِي أُنزِلَ إِلَيْنَا وَأُنزِلَ إِلَيْكُمْ وَإِلَهُنَا وَإِلَهُكُمْ وَاحِدٌ وَنَحْنُ لَهُ مُسْلِمُونَ [9]
و با اهل كتاب جز به [شيوهاى] كه بهتر است مجادله مكنيد مگر [با] كسانى از آنان كه ستم كردهاند و بگوييد به آنچه به سوى ما نازل شده و [آنچه] به سوى شما نازل گرديده ايمان آورديم و خداى ما و خداى شما يكى است و ما تسليم اوييم
