وَیَسْأَلُونَکَ عَنِ الْمَحِیضِ قُلْ هُوَ أَذًى فَاعْتَزِلُوا النِّسَاءَ فِی الْمَحِیضِ وَلَا تَقْرَبُوهُنَّ حَتَّى یَطْهُرْنَ فَإِذَا تَطَهَّرْنَ فَأْتُوهُنَّ مِنْ حَیْثُ أَمَرَکُمُ اللَّهُ إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ التَّوَّابِینَ وَیُحِبُّ الْمُتَطَهِّرِینَ [1]
از تو در باره عادت ماهانه [زنان] مى پرسند بگو آن رنجى است پس هنگام عادت ماهانه از [آمیزش با] زنان کناره گیرى کنید و به آنان نزدیک نشوید تا پاک شوند پس چون پاک شدند از همان جا که خدا به شما فرمان داده است با آنان آمیزش کنید خداوند توبه کاران و پاکیزگان را دوست مى دارد.
در آیه دیگر می فرماید: وَلَا تَقْرَبُوهُنَّ حَتَّى یَطْهُرْنَ، یعنی تا پاک نشدند، نزدیک نشوید.آیه ای که برای صحیح بودن نماز طهارت (غسل و وضوء) را شرط می کند این است: مَا یُرِیدُ اللَّهُ لِیَجْعَلَ عَلَیْکُمْ مِنْ حَرَجٍ وَلَکِنْ یُرِیدُ لِیُطَهِّرَکُم [2]
خدا نمى خواهد بر شما تنگ بگیرد لیکن مى خواهد شما پاک باشید.
زن حایض نمی تواند نماز بخواند، چون پاک نیست. و برای ترک نماز در ایام عادت ماهانه گنهکار نمی شود. چرا که ” لَا یُکَلِّفُ اللَّهُ نَفْسًا إِلَّا وُسْعَهَا “
عن عائشه رضی الله عنها: أنها قالت « إِنَّ أُمَّ حَبِیبَهَ بِنْتَ جَحْشٍ الَّتِی کَانَتْ تَحْتَ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ عَوْفٍ شَکَتْ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ الدَّمَ فَقَالَ لَهَا امْکُثِی قَدْرَ مَا کَانَتْ تَحْبِسُکِ حَیْضَتُکِ ثُمَّ اغْتَسِلِی فَکَانَتْ تَغْتَسِلُ عِنْدَ کُلِّ صَلَاهٍ».[3]
از عائشه رضی الله عنها روایت می شود: ام حبیبه بنت جحش به پیامبر (ص) از خون ریزی ماهانه شکوه کرد. به پیامبر (ص) فرمود: در این ایام نماز را ترک کن. وقتی پاک شدی غسل کن بعد نمازبخوان.
زنی که عادت ماهانه دارد نماز نمی خواند و بعد از پاک شدن هم قضای آن را به جا نمی آورد.
معاذه نقل می کند:
ما بال الحائض تقضی الصوم ولا تقضی الصَلاه ؟ فَقَالَتْ: أحَرُورِیَّهٌ أنْتِ؟ قلت لست بحروریه ولکنی أسأل. قالت کان یصیـبنا ذلک فَنُؤْمَرُ بقَضَاءِ الصَّوْمِ وَلا نُؤمَرُ بِقَضَاءِ الصَّلاهِ. [4]
به عائشه گفتم: چرا زن حائض باید روزه اش را قضا کند، اما نمازش را قضا نمی کند. او گفت: آیا حَرُورِیَّه[۵] هستی؟ گفتم: خیر، فقط می پرسم. وقتی به آن (حیض) مبتلا می شدیم به ما امر می شد روزه مان را بگیریم، اما امر نمی شد که نماز را بخوانیم.
کلمه “قضا” در اصل به معنای انجام عمل در وقت خودش است مثلا در آیه ۲۰۰ بقراه جمله “فإذا قضیتم مناسککم” و یا در آیه ۱۰۳ سوره نسا ” إذا قضیتم الصلاه” به همین معنا آمده است. اما بعد با مرور زمان علما این واژه را، با این که با معنی لغوی سازگاری ندارد، به ادای عبادت در خارج از وقت خودش معنا کرده اند. [6] لذا حدیث فوق را هم طبق معنای بعدی پذیرفته و پنداشتند که در حدیث بیان روزه گرفتن و نماز خواندن زن بعد ایام عادت ماهانه آمده است. از این به بعد گرفتن روزه در ایام حیض ممنوع شده و علما مرتکب خطا علی الخطا شدند.
صیام یعنی روزه گرفتن است و عبادتی است که در آن خودداری هست. روزه داراز خوردن، آشامیدن و جماع امتناع می ورزد. خون حیض نمی تواند مانع باشد. لذا نمی توانیم حیض را مفسد و مبطل روزه بشماریم. در آیه بالا حیض جزء اذی محسوب شده و اذی هم به انسان فشار می آورد. مریضی هم اذی هست و زنان به عادت ماهانه مریضی می گویند. و خداوند به مریضان رخصت افطاری را در ماه رمضان داده است. اما می افزاید: وَأَنْ تَصُومُوا خَیْرٌ لَکُمْ إِنْ کُنْتُمْ تَعْلَمُونَ [7]
زن در ایام عادت ماهانه خود می تواند روزه بگیرد و می تواند افطار کند و بعدا قضا روزه را به جا آورد. اگر حیض مانع از روزه گرفتن می بود، برای چه باید بعدا آن را قضا کند؟! در حالی که نماز هایش قضا نمی کند.
فقهاء بر زن حائض روزه گرفتن را حرام دانسته و می گویند اگر زن در حالت عادت ماهانه روزه بگیرد مرتکب گناه شده است. و امر می کنند که آن را قضا کند. چه طور آن چیزی که ادایش حرام باشد، قضایش واجب است؟! دلیل بر این ادعاشان چه هست؟
خداوند احکام روزه را مفصل بیان کرده است. در حالی که در بقیه احکام این طور نکرد
تِلْکَ حُدُودُ اللَّهِ فَلَا تَقْرَبُوهَا کَذَلِکَ یُبَیِّنُ اللَّهُ آَیَاتِهِ لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ یَتَّقُونَ [8]
این است حدود احکام الهى پس [زنهار به قصد گناه] بدان نزدیک نشوید این گونه خداوند آیات خود را براى مردم بیان مى کند باشد که پروا پیشه کنند.
در این که مفصل احکام را گفته هیچ چه از ممنوع کردن زن حائض از روزه گرفتن گفته نشد و در احادیثی هم غیر از منع خوردن، آشامیدن و جماع چیزی گفته نشد.
اگر این طور است، پس منع حائض از روزه گرفتن نزدیک شدن به حدود الهی است که در آیه بالا گفته شد، و برای هیچ کس تعدی از حدود الله جائز نمی باشد.
[۱] بقره ۲۲۲؛
[۲] مائده ۶؛
[۳] مسلم، الحیض ۶۵؛
[۴] مسلم، حیض؛ ۶۷؛
[۵] زنی از خوارج ؛
[۶] کتاب العین، اسان العرب، تاج العروس، الصحاح، المصباح المنیر: ماده قضی؛
[۷] بقره ۱۸۴؛
[۸] بقره ۱۸۷؛
