آیا اخذ جزیه از غیرمسلمانانی که در دولت اسلامی زندگی می کنند مجاز است؟

از کتابهای فقهی می خوانیم که “جزیه”  مالى است که از غیر مسلمانان که در پناه حکومت اسلامى قرار مى گیرند گرفته مى شود. ولی جناب عالی عرض کردید که د اسلام جزیه وجود ندارد. پس از جاهای فتح شده توسط مسلمانان کدام مالیات را باید گرفت؟

جواب:

توجه به این نکته  لازم است، که  بر اثر جنگ ها و یا معاهدات سازش، گروهی از غیر مسلمانان در قلمرو کشور اسلامی قرار گیرند،. ناگفته پیداست که  جاهایی که با  جنگ فتح می شود  غنیمت گرفتن از آنجا اشکالی ندارد. چون اگر دشمن هم بر شما غلبه می کرد حتما غنائم شما را می گرفت.

 ولی جاهایی که بر اثر  صلح و چنانچه در بالا ذکر کردیم با معاهدات سازش فتح شده است باید به  اصول و قواعد صلح  مراعات شود.  مثلا در عهد عثمانی اهالی ارمنی به سلطان نامه ای می نویسند که “مامور مالیات  شما از ما زیادتر پول می گیرد. ولی ما نمی خواهیم به او بیشتر از مبلغی که با خلیفه عمر در قدس تعهد کردیم بپردازیم.”

بعد پادشاه به مامور مالیاتی  خود دستور می دهد که تا از آنها بیشتر از مبلغی که در تعهدنامه ذکر شده بود نگیرد.

اما مساله جزیه این است که همانگونه که سابقاً نقل کردیم جزیه  در زمان بنی امیه به وجود آمده است  و قبل از آن در تاریخ اسلامی اخذ این مالیات از غیر مسلمانان دیده نمی شود و هیچ وقت اینچنین مالیاتی به دولت اسلامی  پرداخته نشد. بلکه نکتۀ دیگری مد نظر است که باید بدان توجه داشت. آیه ای که 29 سوره توبه کلمه “جزیه” در آنجا ذکر شده است در آن معنی نیست که در پرداخت مالیات باید میان مسلمان و غیر مسلمان فرق گذاشت.