در آیه 12 سوره حجرات خدای متعال می فرماید که “از بسيارى از گمانها بپرهيزيد…” آیا این در آن معنی می باشد که گمانهای کمتر ضرر ندارد؟؟ و این آیه دلیلی بر غیبت کردن نیز هست و یا نه؟ و آیا فرقی میان ظن و غیبت وجود ندارد؟
پاسخ:
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اجْتَنِبُوا كَثِيرًا مِنَ الظَّنِّ إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ وَلَا تَجَسَّسُوا وَلَا يَغْتَبْ بَعْضُكُمْ بَعْضًا أَيُحِبُّ أَحَدُكُمْ أَنْ يَأْكُلَ لَحْمَ أَخِيهِ مَيْتًا فَكَرِهْتُمُوهُ وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ تَوَّابٌ رَحِيمٌ
اى كسانى كه ايمان آورده ايد از بسيارى از گمانها بپرهيزيد كه پاره اى از گمانها گناه است و جاسوسى مكنيد و بعضى از شما غيبت بعضى نكند آيا كسى از شما دوست دارد كه گوشت برادر مرده اش را بخورد از آن كراهت داريد [پس] از خدا بترسيد كه خدا توبه پذير مهربان است
در آیه مورد بحث منظور از “كثیراً مِنَ الظن” گمانهای بد است كه نسبت به گمانهای خوب، در میان مردم بیشتر است. البته در قران: ” از گمانهای بسیار بپرهیزید…” و “بخشی گمانها گناه است…” بر این است کلمه ظن معنی بزرگی دارد..
دو نوع ظن وجود دارد:
1) حسن ظن= گمان نیک
2) سوء ظن = گمان بد
مطلبی كه در این آیه قابل توجه می باشد این است كه خداوند سوءظن را یكی از نشانه های منافقان بیان فرموده است. چون کسانی که بسیار سوء ظن می نمایند همیشه در این فکر هستند که همه چیز بر نفی آنان است – به قول قران کریم ” یَحسَبونَ كُلَّ صَیحَهٍ عَلَیهِم – (هر فریادی را برضد خویش می پندارند)
علاوه بر این در مسائلی اعتقادی جایی به ظن ندارد. چون قران کریم در این مورد می فرماید: وَمَا يَتَّبِعُ أَكْثَرُهُمْ إِلَّا ظَنًّا إِنَّ الظَّنَّ لَا يُغْنِي مِنَ الْحَقِّ شَيْئًا إِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ بِمَا يَفْعَلُونَ – و بيشترشان جز از گمان پيروى نمى كنند [ولى] گمان به هيچ وجه از حقيقت بى نياز نمى گرداند آرى خدا به آنچه مى كنند داناست. (یونس 36)
گفتنی است، با اتکاء به ظن در باره خدا و دین ناسزا گفتن و نفاق افکنی بین انسانها و بد گویی در باره کسی نزد دیگری نیز غیبت جزو آن محسوب می شود. ولی فرق آن با غیبت این است که در کل غیبت نیک وجود ندارد.
برای اطلاعی بیشتر به لینک زیر مراجعه بفرمایید:
