سلام علیکم
از نوشته های جنابعالی در باره زکات و صدقه اینچنین بر می آید که هر فرد در قبال جامعه دو مسئولیت دارد یکی زکات که به افرادی غیر از وابستگان خود می دهد و دیگری رسیدگی به وابستگان خود.
اگر چنین است، پس چرا رسیدگی به وابستگان در هیچ جایی نوشته نشده است – منظورم این است علت وجوب آن چیست؟
علیکم السلام
پیش از همه باید به این نکته توجه کنیم که دین اسلام اهمیتی زیادی برای کمک به وابستگان قائل است. کمک کردن به اقارب نیازمند و محتاج ارزشمندتر از کمک به دیگران بوده و ثواب آن نیز بیشتر است. در تأیید این مطلب از حضرت پیامبر روایت می شود که فرمودند: “صدقه ای که به نزدیکانت می دهی هم صدقه است، هم صله رحم”
بنابر این دادن زکات (فطر و مال) به اقوام و اقارب مجاز است. البته به شرطی که به قصد کسب و حمایت مال نباشد.
علاوه بر این دادن زکات به اقارب تا زمانی جایز هست که در میان آنها نیازمندی وجود داشته باشد، ولی اگر در بین وابستگان، فرد نیازمندی پیدا نشود، باید به دیگران کمک کرد.
خدای متعال در باره اهمیت توجه فرد مسلمان به وابستگان خود در قرآن کریم این چنین می فرماید:
وَاعْبُدُوا اللَّهَ وَلَا تُشْرِکُوا بِهِ شَیْئًا وَبِالْوَالِدَیْنِ إِحْسَانًا وَبِذِی الْقُرْبَى وَالْیَتَامَى وَالْمَسَاکِینِ وَالْجَارِ ذِی الْقُرْبَى وَالْجَارِ الْجُنُبِ وَالصَّاحِبِ بِالْجَنْبِ وَابْنِ السَّبِیلِ وَمَا مَلَکَتْ أَیْمَانُکُمْ إِنَّ اللَّهَ لَا یُحِبُّ مَنْ کَانَ مُخْتَالًا فَخُورًاوَاعْبُدُوا اللَّهَ وَلَا تُشْرِکُوا بِهِ شَیْئًا وَبِالْوَالِدَیْنِ إِحْسَانًا وَبِذِی الْقُرْبَى وَالْیَتَامَى وَالْمَسَاکِینِ وَالْجَارِ ذِی الْقُرْبَى وَالْجَارِ الْجُنُبِ وَالصَّاحِبِ بِالْجَنْبِ وَابْنِ السَّبِیلِ وَمَا مَلَکَتْ أَیْمَانُکُمْ إِنَّ اللَّهَ لَا یُحِبُّ مَنْ کَانَ مُخْتَالًا فَخُورًا
و خدا را بپرستيد و چيزى را با او شريك مگردانيد و به پدر و مادر احسان كنيد و در باره خويشاوندان و يتيمان و مستمندان و همسايه خويش و همسايه بيگانه و همنشين و در راهمانده و بردگان خود [نيكى كنيد] كه خدا كسى را كه متكبر و فخرفروش است دوست نمى دارد (نساء 36)
نظر به این که همه ما نسبت به وابستگانمان اطلاعی زیادی داریم و آنان را می شناسیم و می دانیم که کدام اشخاص از فاملانمان نیازمند و فقیر هستند. برای این اساس اگر هر کدام از ما به فاملانمان کمک کنیم دیگر در جامعه فقیری نخواهد ماند.
