تخفیف هنگام پرداخت زود تر از موعد در قرض
سوال: آیا تخفیفی که در هنگام پرداخت زودتر از موعد قرض داده می شود بهره محسوب می شود؟
جواب: اغلب فقها بر این نظرند که تخفیف در هنگام باز پرداخت زود تر از موعد در قرض مانند سودی است که در دیر پرداخت قرض گرفته می شود، و آن را بهره می خوانند. چنین شباهتی در خرید و روش با بهره می تواند وجود داشته باشد. در این موارد اساس کار شباهت نیست بلکه وجود تفاوت بین آنها می باشد.
ابن قیم الجوزیه این گونه تخیف در تجارت را جایز می داند. به نظر او تخفیف درهنگام پرداخت زودتر از موعد قرض بر ضد و مخالف بهره می باشد. در این روش هر دو طرف معامله از این کار سود می برند. این با پرداخت سود و ربا در صورت دیر کرد پرداخت فرق دارد.
برای تایید اینکه این تخفیف در پرداخت زودتر از موعد قرض ربا محسوب می شود نه نص و نه روایت صحیح وجود دارد.
طبق نظر ابن قیم نه روایت و نه آیه ای راجع به اینکه این تخفیف بهره و ربا محسوب می شود وجود ندارد. بهره و ربا در احادیث و آیات بهره یا سودی است که در پرداخت قرض به آن اضافه می شود.
خداوند چنین می فرماید:
وَمَا آتَيْتُم مِّن رِّبًا لِّيَرْبُوَ فِي أَمْوَالِ النَّاسِ فَلَا يَرْبُو عِندَ اللَّهِ وَمَا آتَيْتُم مِّن زَكَاةٍ تُرِيدُونَ وَجْهَ اللَّهِ فَأُوْلَئِكَ هُمُ الْمُضْعِفُونَ
و هر ربايى كه بدهيد كه بهره شما را از اموال مردم افزونتر كند، [در حقيقت] نزد خداوند افزايش ندارد، و هر زكاتى -كه در طلب خشنودى الهىبپردازيد، اينان افزايشياب هستند. (سوره روم 30/39)
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ اتَّقُواْ اللّهَ وَذَرُواْ مَا بَقِيَ مِنَ الرِّبَا إِن كُنتُم مُّؤْمِنِينَ
اى كسانى كه ايمان آوردهايد، اگر به واقع مؤمنيد، از خداوند پروا كنيد و بازمانده ربا را رها كنيد. (سوره بقره 2/278)
در این قبیل موارد اساس کار شباهتها نمی باشد بلکه تفاوتها می باشد. زن و مرد به یکدیگر شبیهند. اما یکی زن و دیگری مرد است و این به دلیل تفاوتهایی است که میان آن دو وجود دارد. در این مورد هم تفاوت وجود دارد. در ربا، هنگام پرداخت قرض به آن افزوده می شود، اما در تخفیف از آن کاسته می شود. به این سبب تخفیف ربا محسوب نمی شود.
