بیش‌ترین مواقعی که حقوق زنان (به خصوص در جوامع فاقد قانون) پایمال می‌شده و همچنان می‌شود، هنگام طلاق است که عشق تبدیل به دشمنی و محبت تبدیل به قدرتمداری (مردسالاری در جوامع سنتی و زن سالاری در جوامع مدرن) می‌شود. به همین دلیل کلمه “تقوا” در قرآن، بیش از هر زمان، هنگام جنگ (با دشمن بیگانه) و هنگام جنگ با نزدیک ترین دوست (همسر) آمده که نفس سرکش آدمی بیش از هر زمان دیگر نیازمند مهار و مراقبت است. به این دلیل قرآن در ارتباط با حقوق زنان، بیش از هر موضوعی موارد طلاق را مطرح کرده است.
آیات طلاق جمعا در سه سوره قرآن، به شرح ذیل آمده است. در این ۳ سوره جمعا ۳۴ حق بیان شده، که اگر موارد تکراری و تفصیلی را حذف کنیم، حداقل می‌توانیم ۲۰ حق ویژه بانوان را در چنین شرایطی استخراج نمائیم: وما درین مقاله صرف 11 مورد آنرا ذکر کردیم. چون به نظر من این یازده مورد تا جایی برای انسان یاد میدهد که واقعا قران کر یم برای خانم حقوق زیادی قانع شده هست که متاسفانه بسیاری مسلمانان امروز این حقوق زنان را نادیده میگیرند.
سوره طلاق آیات ۱ تا ۷
۱ – (تأخیر زمانی در طلاق) – يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ إِذَا طَلَّقْتُمُ النِّسَاءَ فَطَلِّقُوهُنَّ لِعِدَّتِهِنَّ وَأَحْصُوا الْعِدَّةَ ۖ وَاتَّقُوا اللَّهَ رَبَّكُمْ ۖ
ای پيامبر! هر زمان خواستيد زنان را طلاق دهيد، در زمان عده، آنها را طلاق گوييد (زمانى كه از عادت ماهانه پاك شده و با همسرشان نزديكی نكرده باشند)، و حساب عده را نگه داريد؛ و از خدايی كه پروردگار شماست بپرهيزيد.
از جمله در سوره زیر:
۲– (امنیت اقامت)- لَا تُخْرِجُوهُنَّ مِنْ بُيُوتِهِنَّ وَلَا يَخْرُجْنَ إِلَّا أَنْ يَأْتِينَ بِفَاحِشَةٍ مُبَيِّنَةٍ ۚ وَتِلْكَ حُدُودُ اللَّهِ ۚ وَمَنْ يَتَعَدَّ حُدُودَ اللَّهِ فَقَدْ ظَلَمَ نَفْسَهُ ۚ لَا تَدْرِي لَعَلَّ اللَّهَ يُحْدِثُ بَعْدَ ذَٰلِكَ أَمْرًا ۱
نه شما آنها را از خانههايشان بيرون كنيد و نه آنها (در دوران عده) بيرون روند، مگر آنكه كار زشت آشكارى انجام دهند؛ اين حدود خداست، و هر كس از حدود الهى تجاوز كند به خويشتن ستم كرده؛ تو نمىدانى شايد خداوند بعد از اين، وضع تازه (و وسيله اصلاحى) فراهم كند!
۳– (حق برخورداری از رفتار شایسته)- فَإِذَا بَلَغْنَ أَجَلَهُنَّ فَأَمْسِكُوهُنَّ بِمَعْرُوفٍ أَوْ فَارِقُوهُنَّ بِمَعْرُوفٍ
و چون عده آنها سرآمد، آنها را به طرز شايستهاى نگه داريد يا به طرز شايستهاى از آنان جدا شويد
۴– (حق داشتن شاهد در طلاق)- وَأَشْهِدُوا ذَوَيْ عَدْلٍ مِنْكُمْ وَأَقِيمُوا الشَّهَادَةَ لِلَّهِ ۚ ذَٰلِكُمْ يُوعَظُ بِهِ مَنْ كَانَ يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ ۚ وَمَنْ يَتَّقِ اللَّهَ يَجْعَلْ لَهُ مَخْرَجًا۲ وَيَرْزُقْهُ مِنْ حَيْثُ لَا يَحْتَسِبُ ۚ وَمَنْ يَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ ۚ إِنَّ اللَّهَ بَالِغُ أَمْرِهِ ۚ قَدْ جَعَلَ اللَّهُ لِكُلِّ شَيْءٍ قَدْرًا ۳
و دو مرد عادل از خودتان را گواه گيريد؛ و شهادت را براى خدا برپا داريد؛ اين چيزى است كه مؤمنان به خدا و روز قيامت به آن اندرز داده مىشوند! و هر كس تقواى الهى پيشه كند، خداوند راه نجاتى براى او فراهم مىكند. و او را از جايى كه گمان ندارد روزى مىدهد؛ و هر كس بر خدا توكل كند، كفايت امرش را مىكند؛ خداوند فرمان خود را به انجام مىرساند؛ و خدا براى هر چيزى اندازهاى قرار داده است!
(تفصیل حق ۱) وَاللَّائِي يَئِسْنَ مِنَ الْمَحِيضِ مِنْ نِسَائِكُمْ إِنِ ارْتَبْتُمْ فَعِدَّتُهُنَّ ثَلَاثَةُ أَشْهُرٍ وَاللَّائِي لَمْ يَحِضْنَ ۚ وَأُولَاتُ الْأَحْمَالِ أَجَلُهُنَّ أَنْ يَضَعْنَ حَمْلَهُنَّ ۚ وَمَنْ يَتَّقِ اللَّهَ يَجْعَلْ لَهُ مِنْ أَمْرِهِ يُسْرًا ۴ ذَٰلِكَ أَمْرُ اللَّهِ أَنْزَلَهُ إِلَيْكُمْ ۚ وَمَنْ يَتَّقِ اللَّهَ يُكَفِّرْ عَنْهُ سَيِّئَاتِهِ وَيُعْظِمْ لَهُ أَجْرًا ۵
و از زنانتان، آنان كه از عادت ماهانه مأيوسند، اگر در وضع آنها (از نظر باردارى) شك كنيد، عده آنان سه ماه است، همچنين آنها كه عادت ماهانه نديدهاند؛ و عده زنان باردار اين است كه بار خود را بر زمين بگذارند؛ و هر كس تقواى الهى پيشه كند، خداوند كار را بر او آسان مىسازد! اين فرمان خداست كه بر شما نازل كرده؛ و هر كس تقواى الهى پيشه كند، خداوند گناهانش را مىبخشد و پاداش او را بزرگ مىدارد!
۵ – (حق سکونت در شرایط مساوی)- أَسْكِنُوهُنَّ مِنْ حَيْثُ سَكَنْتُمْ مِنْ وُجْدِكُمْ
آنها (زنان مطلقه) را هر جا خودتان سكونت داريد و در توانايى شماست سكونت دهيد؛
۶ – (آرامش و آسایش)- وَلَا تُضَارُّوهُنَّ لِتُضَيِّقُوا عَلَيْهِنَّ ۚ
و به آنها زيان نرسانيد تا كار را بر آنان تنگ كنيد (و مجبور به ترك منزل شوند)؛
۷– (هزینه وضع حمل)- وَإِنْ كُنَّ أُولَاتِ حَمْلٍ فَأَنْفِقُوا عَلَيْهِنَّ حَتَّىٰ يَضَعْنَ حَمْلَهُنَّ
و اگر باردار باشند، نفقه آنها را بپردازيد تا وضع حمل كنند؛
۸– (حق شیر دادن)- فَإِنْ أَرْضَعْنَ لَكُمْ فَآتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ ۖ
و اگر برای شما (فرزند را) شير میدهند، پاداش آنها را بپردازيد؛
۹– (حق نظر و مشورت)- وَأْتَمِرُوا بَيْنَكُمْ بِمَعْرُوفٍ ۖ
و (درباره فرزندان، كار را) با مشاوره شايسته انجام دهيد؛
۱۰– (حق برخورداری از دایه)- وَإِنْ تَعَاسَرْتُمْ فَسَتُرْضِعُ لَهُ أُخْرَىٰ ۶
و اگر به توافق نرسيديد، آن ديگرى شيردادن آن بچه را بر عهده مىگيرد
۱۱– (حمایت مالی)- لِيُنْفِقْ ذُو سَعَةٍ مِنْ سَعَتِهِ ۖ وَمَنْ قُدِرَ عَلَيْهِ رِزْقُهُ فَلْيُنْفِقْ مِمَّا آتَاهُ اللَّهُ ۚ لَا يُكَلِّفُ اللَّهُ نَفْسًا إِلَّا مَا آتَاهَا ۚ سَيَجْعَلُ اللَّهُ بَعْدَ عُسْرٍ يُسْرًا.
آنان كه امكانات وسيعى دارند، بايد از امكانات وسيع خود انفاق كنند و آنها كه تنگدستند، از آنچه كه خدا به آنها داده انفاق نمايند؛ خداوند هيچ كس را جز به مقدار توانايى كه به او داده تكليف نمىكند؛ خداوند بزودى بعد از سختيها آسانى قرار مىدهد!
