سؤال: آیا گوشت حیوانی که بدون ذکر “بسم الله” ذبح شده باشد خورده می شود؟
جواب: از نظر مذاهب حنفی، مالکی، و حنبلی و حتی مذهب شییعه گوشت حیوانی که بدون “بسم الله” ذبح شده باشد نمی توان خورد. اینها این برداشت را از تعبیر نادرست این آیه برداشت کرده اند:
وَلاَ تَأْكُلُواْ مِمَّا لَمْ يُذْكَرِ اسْمُ اللّهِ عَلَيْهِ وَإِنَّهُ لَفِسْقٌ وَإِنَّ الشَّيَاطِينَ لَيُوحُونَ إِلَى أَوْلِيَآئِهِمْ لِيُجَادِلُوكُمْ وَإِنْ أَطَعْتُمُوهُمْ إِنَّكُمْ لَمُشْرِكُون
درصورتی که فسق بودنش حتمی است از چیزهایی که نام خدا بر آن ذکر نشده نخورید. شیطانها به دوستانشان برای اینکه با شما مجادله کنند مخفیانه مطالب را القا می کنند. اگر از آنها اطاعت کنید شما هم مشرک می شوید.
مذاهبی که در بالا ذکر شد این آیه را چنین معنا می دهند:
“از چیزهایی که نام خدا بر آن به کار برده نشده نخورید. چونکه این کار فسق است.”
این برداشت از ترجمه نادرست نشأت گرفته است.
ترجمه صحیح آیه این است که “در صورتی که فسق بودنش حتمی است” و این بدین معناست که اگر ذبح آن با ذکر نام غیر از خدا قطعی است، از آن نخورید. صحابه، راجع به خوردن گوشتهایی که از اطراف مدینه برایشان می آمد سوال کردند و ایشان چنین فرمودند:
“شما بسم الله گفته بخورید.”
از اینجا به این نتیجه می رسیم که حکم نخوردن گوشت حیوانی که بدون ذکر بسم الله گفته شده مانند گوشتی که کافر ذبح کرده نادرست است. کسانی که چنین حکمی داده اند، نه فقط به رابطه بین آیات دقت نداشته بلکه ارتباط موجود در خود آیه را هم در نظر نگرته اند.
بسم الله گفتن در ذبح چه موقع واجب است؟
تنها در یک وقت این شرط واجب است و آن هم هنگام ذبح قربانی عید قربان است. خداوند این حکم را به صورت آشکار بیان کرده است.
وَلِكُلِّ أُمَّةٍ جَعَلْنَا مَنسَكًا لِيَذْكُرُوا اسْمَ اللَّهِ عَلَى مَا رَزَقَهُم مِّن بَهِيمَةِ الْأَنْعَامِ فَإِلَهُكُمْ إِلَهٌ وَاحِدٌ فَلَهُ أَسْلِمُوا وَبَشِّرِ الْمُخْبِتِينَ
برای هر امتی، رزق چهار پایانی (گوسفند، بز، گاو و…) فرستادیم تا نام خدا را بر آنها ذکر کرده و عبادت قربان را گذاشتیم …
چون قربان یک عبادت است، در هنگام انجام آن ذکر نام خدا واجب است. این قربانی در روزهای عید قربان انجام می شود.
خداوند در آیه ای دیگر از این سوره در مورد ما مسلمانان چنین می فرماید:
وَالْبُدْنَ جَعَلْنَاهَا لَكُم مِّن شَعَائِرِ اللَّهِ لَكُمْ فِيهَا خَيْرٌ فَاذْكُرُوا اسْمَ اللَّهِ عَلَيْهَا صَوَافَّ فَإِذَا وَجَبَتْ جُنُوبُهَا فَكُلُوا مِنْهَا وَأَطْعِمُوا الْقَانِعَ وَالْمُعْتَرَّ كَذَلِكَ سَخَّرْنَاهَا لَكُمْ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ
و حیوانات را با بدن درشت (گوسفند، بز، شتر، گاو) برای شما از سنبلهای عبادت خدا قرار دادیم. آنها برای شما خیر است. و وقتی که به صف می ایستند (روز عید قربان) نام خدا را بر آنها ذکر کنید. و چون پهلوهايشان به خاك رسيد و بدنشان سرد شد از آن بخوريد، و به فقير غير سائل و سائل نيز بخورانيد، بدينسان آنها را براى شما رام كردهايم، باشد كه سپاس بگزاريد.
