رزق حلال

رزق حلال

سوال: برای اینکه در آمدی که از تجارت به دست می آوریم حلال باشد، باید به چه نکاتی توجه داشته باشیم؟

جواب: خداوند متعال چنین می فرماید:

وَلاَ تَأْكُلُواْ أَمْوَالَكُم بَيْنَكُم بِالْبَاطِلِ وَتُدْلُواْ بِهَا إِلَى الْحُكَّامِ لِتَأْكُلُواْ فَرِيقًا مِّنْ أَمْوَالِ النَّاسِ بِالإِثْمِ وَأَنتُمْ تَعْلَمُونَ

و اموال يكديگر را به ناحق نخوريد، و به داوران با [رشوت از] آن نزديكى نجوييد تا پاره‏اى از اموال مردم را آگاهانه به ناحق بخوريد. (سوره بقره 2/188)

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ لاَ تَأْكُلُواْ أَمْوَالَكُمْ بَيْنَكُمْ بِالْبَاطِلِ إِلاَّ أَن تَكُونَ تِجَارَةً عَن تَرَاضٍ مِّنكُمْ وَلاَ تَقْتُلُواْ أَنفُسَكُمْ إِنَّ اللّهَ كَانَ بِكُمْ رَحِيمًا* وَمَن يَفْعَلْ ذَلِكَ عُدْوَانًا وَظُلْمًا فَسَوْفَ نُصْلِيهِ نَارًا وَكَانَ ذَلِكَ عَلَى اللّهِ يَسِيرًا* إِن تَجْتَنِبُواْ كَبَآئِرَ مَا تُنْهَوْنَ عَنْهُ نُكَفِّرْ عَنكُمْ سَيِّئَاتِكُمْ وَنُدْخِلْكُم مُّدْخَلًا كَرِيمًا* وَلاَ تَتَمَنَّوْاْ مَا فَضَّلَ اللّهُ بِهِ بَعْضَكُمْ عَلَى بَعْضٍ لِّلرِّجَالِ نَصِيبٌ مِّمَّا اكْتَسَبُواْ وَلِلنِّسَاء نَصِيبٌ مِّمَّا اكْتَسَبْنَ وَاسْأَلُواْ اللّهَ مِن فَضْلِهِ إِنَّ اللّهَ كَانَ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمًا

اي كساني كه ايمان آورده‏ايد! اموال يكديگر را به باطل (و از طرق نامشروع) نخوريد مگر اينكه تجارتي باشد كه با رضايت شما انجام گيرد، و خودكشي نكنيد! خداوند نسبت به شما مهربان است. و هر كس اين عمل را از روي تجاوز و ستم انجام دهد، بزودي او را در آتشي وارد خواهيم ساخت و اين كار براي خدا آسان است. اگر از گناهان بزرگي كه از آن نهي شده‏ايد اجتناب كنيد گناهان كوچك شما را مي‏پوشانيم و در جايگاه خوبي شما را وارد مي‏سازيم. برتريهايي را كه خداوند نسبت به بعضي از شما بر بعضي ديگر قرار داده آرزو نكنيد (اين تفاوتهاي طبيعي و حقوقي براي حفظ نظام اجتماع شما و طبق اصل عدالت است ولي با اين حال) مردان نصيبي از آنچه به دست مي‏آورند دارند و زنان نصيبي؛ (و نبايد حقوق هيچيك پايمال گردد) و از فضل (و رحمت و بركت) خدا بخواهيد و خداوند به هر چيز دانا است. (سوره نساء 4/29-32)

تجارت (خرید و فروش) چون باید با رضای طرفین معامله انجام شود، باید طرفین همیشه صادق و درست عمل کنند و از حیله و دروغ دوری کنند.

فروشنده نباید از بی اطلاعی مشتری استفاده کرده و بالای قیمت بازار جنس را به مشتری بفروشد، و یا به عکس.  خرید جنس زیرقیمت رایج بازار جایز نمی باشد. به این کار غبن گفته می شود. اگر فروشنده از چنین معاملۀ با ضرر خبر دار باشد ولی اباز هم این معامله را انجام دهد مشکلی در این معامله نیست. اما در صورتی که یکی از طرفین بدون خبر و یا رضای طرف مقابل معامله را انجام دهد، سود حاصل  این معامله حلال نمی باشد.

فریب دادن مشتری جایز نمی باشد. کسانی که به دروغ فردی را به جای مشتری جا زده و بقیه را تحریک به خرید و خوب بودن جنس کرده و سبب بالا رفتن قیمت آن جنس می شوند تجارتی انجام داده اند که جایز نمی باشد. فروشنده باید به مقیاس اندازه گیری و دقیق بودن ترازو هم دقت داشته باشد.

خداوند متعال چنین می فرماید:

وَيْلٌ لِّلْمُطَفِّفِينَ* الَّذِينَ إِذَا اكْتَالُواْ عَلَى النَّاسِ يَسْتَوْفُونَ* وَإِذَا كَالُوهُمْ أَو وَّزَنُوهُمْ يُخْسِرُونَ* أَلَا يَظُنُّ أُولَئِكَ أَنَّهُم مَّبْعُوثُونَ* لِيَوْمٍ عَظِيمٍ* يَوْمَ يَقُومُ النَّاسُ لِرَبِّ الْعَالَمِينَ

 واى بر كم‏فروشان كسانى كه چون از مردمان پيمانه مى‏ستانند، كامل مى‏گيرند و چون به ايشان پيمانه دهند يا برايشان [كالايى‏] بركشند، كم مى‏گذارند  آيا اينان نمى‏دانند كه برانگيخته خواهند شد در روزى بزرگ روزي كه مردم در پيشگاه رب العالمين مي‏ايستند. (سوره  المطففين 83/1-6)