شهادت زن از منظر قرآن کریم
می دانیم که شبهات که در بین مردم رایج هست عبارت از کم عقلی زنان یعنی نقصان در عقل زنان از آیه ۲۸۲ سوره بقره که مربوط به شهادت زن میباشد نشأت گرفته است. آیه کریمه چنین هست: وَاسْتَشْهِدُوا شَهِيدَيْنِ مِنْ رِجَالِكُمْ فَإِنْ لَمْ يَكُونَا رَجُلَيْنِ فَرَجُلٌ وَامْرَأَتَانِ مِمَّنْ تَرْضَوْنَ مِنَ الشُّهَدَاءِ أَنْ تَضِلَّ إِحْدَاهُمَا فَتُذَكِّرَ إِحْدَاهُمَا الْأُخْرَى و دو شاهد از مردانتان را به شهادت طلبيد، پس اگر دو مرد نبودند، مردى را با دو زن، از ميان گواهانى كه (به عدالت آنان) رضايت داريد (گواه بگيريد)، تا (اگر) يكى از آن دو (زن) فراموش كرد، (زنِ) ديگر، وى را يادآورى كند
از این آیه این گونه برداشت شده که، گویا شهادت دو زن به‌اندازه شهادت یک مرد است. اما لازم به ذکر است که در مسأله شهادت، دو بحث مطرح است: ۱- مرحله تحمل شهادت که شاهد در مرحله‌ای که قرار است حادثه‌ای اتفاق بیفتد حضور پیدا می‌کند؛ مرحله ۲: مرحله شهادت دادن یا ادای شهادت است. یعنی وقتی دعوایی بین طرفین شده در دادگاه شهادت بررسی می‌شود
باید بدانیم که آیه ۲۸۲ بقره مرحله اول شهادت را بیان می‌کند و می‌گوید: …و دو شاهد از مردانتان را به شهادت طلبید، پس اگر دو مرد نبودند، مردى را با دو زن، از میان گواهانى که (به عدالت آنان) رضایت دارید (گواه بگیرید)، تا (اگر) یکى از آن دو (زن) فراموش کرد، (زنِ) دیگر، وى را یادآورى کند.
اینجا یک تدبیری است که حق کسی از بین نرود. شاید فلسفه‌اش این باشد که در شرایطی که زنان اگر چه کار می‌کردند ولی موقعیت اجتماعی مالی نداشتند، مراقب باشند که قرض را فراموش نکنند، لذا این امر یک محافظت است برای این که طلب خود را دریافت کنند. ولی قرآن نگفته وقتی قرار است شهادت داده شود، دو زن و یک مرد باشند. قرآن مرحله تحمل شهادت را بیان می‌کند، نه مرحله ادای شهادت را. گذشته از این، آیه یک علت را بیان می‌کند که هرگاه در فضای فرهنگی و اجتماعی، آن علت وجود داشت چنین رفتار شود، حال اگر شرایط تغییر کرده و زنان امروزه در کارهای مالی، حسابداری و تحصیل مهارت یافتند، آیا باز هم در این شرایط همان حکم حاکم است؟
برخی سه نکته را در این آیه مورد توجه قرار نمی‌دهند: یکی اینکه آیه مرحله تحمل شهادت را مطرح می‌کند و دوم اینکه آیه نمی گوید که حتما دو زن باشد، بلکه اسم تفضیل را به کار برده- بهتر است که این طور باشد، گفته شد. نکته سوم: اینکه تعلیل دارد و می‌گوید اگر یکی از یادش رفت، دیگری به یادش بیاورد. حال اگر شرایط به گونه‌ای بود که چنین حالتی وجود نداشت چه؟ یعنی در زمانی که زنان فعال هستند و از لحاظ فکری خیلی پیشرفت کردند، چه بسا از مردان هم جلوتر رفته اند، آیا باز هم مثل قبل است و شرایط نباید در نظر گرفته شود؟ مفسر حین تفسیر باید به این نکته هم توجه داشته باشد.
والله اعلم با لصواب
