سؤال: صابئان چه کسانی هستند و عقایدی آنان چیست؟
جواب: "صابئین" از ریشه "صبو" است که معنای "متمایل شدن و محبت داشتن" دارد. این کلمه، از زبان عبری و سریانی گرفته شده است. اما این که صابئین چه کسانی هستند اختلاف نظر وجود دارد.
1. بنابر برخی نقلها، این گروه قبل از یهودیان و مسیحیان وجود داشتند و یا پیروان دین حضرت ابراهیم بودهاند یا از تعلیمات او برای کامل کردن دین خود استفاده کردهاند. این گروه همچون گروههای دیگر، دچار انشعاب و چند دستگی شدند. گروهی از آنان ارتباط تنگاتنگی با تعلیمات حضرت ابراهیم(ع)، برقرار کرده که به «حنفاء» مشهور شدند و دستهای دیگر به نام «حرانیون» بودند که در منطقه حران، در شمال غربی موصل زندگی میکردند. همان سرنوشتی که یهودیان و مسیحیان دچار آن شدند، گریبانگیر صابئیان نیز شد. آنان از توحید حقیقی و معارف الهی منحرف شده و متوجه ستارگان آسمانی شدند. هر چند که به عنوان توسل و میانجیگری به آنان روی آوردند نه به عنوان معبود.[1]
2. برخی دیگر معتقدند که آنها از دین حضرت نوح(ع) پیروی میکردند [2]
صابئان معتقدند که ابتدا کتاب مقدس آسمانى بر حضرت آدم، و پس از او بر حضرت نوح، و بعد از او بر فرزندش سام، و سپس «رام»، و بعد از او بر ابراهیم خلیل، سپس بر موسى و بعد از او بر یحیى بن زکریا نازل شده است. کتابهاى مقدسی که از نظر آنان اهمیت دارد عبارت است از:
1. «کیزاربا»: این کتاب را «سدره» یا «صحف» آدم نیز مینامند که درباره چگونگى خلقت و پیدایش موجودات بحث میکند.
2. «ادرافشادهى» یا «سدرادهى»: که درباره زندگى حضرت یحیى(ع) و دستورات و تعالیم او سخن میگوید. آنها معتقدند این کتاب به وسیله جبرئیل به حضرت یحیى وحى شده است.
3. «قلستا»: این کتاب درباره مراسم ازدواج و زناشویى سخن گفته است.
هم اکنون قریب پنج هزار نفر از پیروان این آئین در خوزستان در کنار رود کارون و در اهواز، خرمشهر، آبادان و شادگان به سر میبرند. آئین خود را به حضرت یحیى بن زکریا که مسیحیان او را یحیای تعمید دهنده یا «یوحناى معمد» میخوانند، منسوب کردهاند [3]
آنچه که در باره صائبین در قرآن کریم آمده است:
إِنَّ الَّذِينَ آمَنُواْ وَالَّذِينَ هَادُواْ وَالنَّصَارَى وَالصَّابِئِينَ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الآخِرِ وَعَمِلَ صَالِحًا فَلَهُمْ أَجْرُهُمْ عِندَ رَبِّهِمْ وَلاَ خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلاَ هُمْ يَحْزَنُونَ [4]
از مؤمنان و يهوديان و مسيحيان و صابئين، هر كس كه به خداوند و روز بازپسين ايمان آورده و نيكوكارى كرده باشد، پاداششان نزد خداوند [محفوظ] است و نه بيمى بر آنهاست و نه اندوهگين مىشوند
إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَالَّذِينَ هَادُوا وَالصَّابِئِينَ وَالنَّصَارَى وَالْمَجُوسَ وَالَّذِينَ أَشْرَكُوا إِنَّ اللَّهَ يَفْصِلُ بَيْنَهُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ إِنَّ اللَّهَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ شَهِيدٌ [5]
همانا خداوند در ميان مؤمنان و يهوديان و صابئين و مسيحيان و مجوس و مشركان در روز قيامت داورى خواهد كرد، بىگمان خداوند بر همه چيز گواه است
یعنی صابئین در قرآن کریم در ردیف اهل کتاب ذکر شده است.
[2] راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، تحقیق: داودی، صفوان عدنان، ص 475، دارالقلم، الدار الشامیة، دمشق، بیروت، چاپ اول، 1412ق.