بر اساس نص قرآن، حضرت یعقوب (ع) در حسرت فرزند دلبند خود، حضرت یوسف (ع)، بینایی خود را از دست داده بود. ولیکن زمانی که می خواست به فرزند خود بپیوندند و پیراهن یوسف به او رسید به ناگاه سویِ دیدگان حضرت یعقوب برگشته و او بینایی خود را بازیافت [1].
عده ای بر این باورند که حضرت یوسف پیراهن خود را به عنوان وسیله ای برای باز شدن چشمان حضرت یعقوب برای او فرستاده و با استناد به این مدعی هستند که توسل و تبرک حقیقت دارد [2].
وَتَوَلَّىٰ عَنْهُمْ وَقَالَ يَا أَسَفَىٰ عَلَىٰ يُوسُفَ وَابْيَضَّتْ عَيْنَاهُ مِنَ الْحُزْنِ فَهُوَ كَظِيمٌ
و از آنان روى گردانيد و گفت اى دريغ بر يوسف و در حالى كه اندوه خود را فرو مى خورد چشمانش از اندوه سپيد شد [سوره یوسف (12) آیه 84].
اذْهَبُوا بِقَمِيصِي هَذَا فَأَلْقُوهُ عَلَى وَجْهِ أَبِي يَأْتِ بَصِيرًا وَأْتُونِي بِأَهْلِكُمْ أَجْمَعِين.
اين پيراهن مرا ببريد و آن را بر چهره پدرم بيفكنيد [تا] بينا شود و همه كسان خود را نزد من آوريد [سوره یوسف (12) آیه 93].
فَلَمَّا أَنْ جَاءَ الْبَشِيرُ أَلْقَاهُ عَلَى وَجْهِهِ فَارْتَدَّ بَصِيرًا قَالَ أَلَمْ أَقُلْ لَكُمْ إِنِّي أَعْلَمُ مِنَ اللَّهِ مَا لَا تَعْلَمُونَ
پس چون مژده رسان آمد آن [پيراهن] را بر چهره او انداخت پس بينا گرديد گفت آيا به شما نگفتم كه بيشك من از [عنايت] خدا چيزهايى مى دانم كه شما نمیدانید [سوره یوسف (12) آیه 96].
همان گونه که از آیات قرآن پیدا است، حضرت یعقوب در اندوه هجران فرزند خود بینایی خود را از دست داده و چشمانش سفید شده بود. ولیکن زمانی که پیکِ بشارت پیراهن یوسف را به او رساند او این پیراهن را به صورت خود گذاشته و بینایی خود را باز یافت. زیرا او بوی یوسف را از این پیراهن شنیده و اطمینان می یابد که بار دیگر به او خواهد پیوست. به سخن دیگر غم هجر او دیگر رخت می بندد. این شادمانی عظیم سبب می شود که نور چشمان خود را باز یافته و دوباره مثل اول شروع به دیدن کند.
هم چنین باید متذکر شد که: ما به هر چیزی با استفاده از یک واسطه نائل می شویم. به عنوان مثال، برای معالجه از دارو، برای آموختن خواند، برای بریدن از چاقو استفاده می کنیم و قس علیهذا. هر کدام از کارهای خود را برای کار دیگر به عنوان وسیله و واسطه قرار می دهیم (در حال حاضر از کامپیوتر برای نوشتن این سطور استفاده می کنم). تمامی موارد ذکر شده در بالا موارد عادی و روزمره هستند. ولی مطابق آن چه اهل طریقت و شیعه می گویند که یک انسان بتواند با قدرت فوق بشری بر دیگری کمک برساند و پذیرفته شدن این باور از سوی مسلمانان از نظر دین ما پذیرفته نیست.
اگر چنین است، این واقعه که در قرآن نقل شده است چگونه تعبیر می شود؟ به عنوان یک پزشک سعی کردیم این مسئله را از دیدگاه علم پزشکی توضیح دهیم:
البته پیدا است که حقیقت امر فقط نزد خداوند است. ولی در عین حال امکان توصیف وضعیت حضرت یعقوب از دیدگاه پزشکی هم ممکن است. زیرا یک نوع بیماری چشم وجود دارد که شبیه به حالت حضرت یعقوب است: کورتینوپاتی سروز مرکزی (Central Serous Chorioretinopathy (CSCR)).
این نوع بیماری چشم (CSCR)، نوعاً در مردها مشاهده می شود و در بیشتر اوقات به دنبال یک استرس و اضطراب ایجاد میشود. در این نوع بیماری، بیمار شروع به تار دیدن اشیا کرده و گاهی هم به صورت خود به خودی مداوا می شود. زمانی که عامل استرس از میان برداشته شود، کارکرد چشم دوباره به حالت اول خود برمی گردد.
می بینیم که این حال با حادثه ای که بر حضرت یعقوب گذشته کاملاً منطبق است. ولی این بیماری یک ویژگی دیگر مخصوص به خود هم دارد. آیات قرآن این ویژگی بیماری را برای ما برملا می سازد. بدین صورت هم در باور خود راسخ تر می شویم و یک بار دیگر به این نتیجه می رسیم که قرآن واقعاً کلام خداوند است. بدین معنی می بینیم که قرآن معجزه ی الهی است. بدین صورت که:
قرآن عموماً برای ادای کوری از کلمه ی اعمی استفاده می کند [3]. ولی می بینیم که این کلمه را در مورد حضرت یعقوب به کار نمی برد.. ولی به جای آن از کلمه ی «ابیضت» (سفید شد) استفاده می کند [4]. از این آیه به معجزه بودن قرآن می توان پی برد. زیرا واقعاً هنگام بروز این بیماری در چشم، رنگ چشم به سفیدی می گراید. درست همانند آن چه در قرآن ذکر شده «و ابیضت». بدون تردید این یکی از معجزه های قرآن است.
بدین ترتیب می توان دید که پیراهن یوسف مانند آن چه بعضی گروه ها اعتقاد دارند به عنوان توسل یا وسیله نبوده بلکه حضرت یعقوب با رسیدن پیراهن یوسفش به این نتیجه می رسد که روزگار هجران بالاخره به سر آمده و از بیماریی که در اثر اندوه دچار آن شده بود خلاصی می یابد. زیرا آن چه یعقوب پیامبر را دچار بیماری CSCR کرده بود در اصل عامل روان شناختی (استرس / اندوه) بوده است و به محض آن که این عامل از میان رفته، او نیز شفای خود را می یابد. در روش درمان مدرن امروزی نیز با از بین بردن عامل استرس و اندوه این بیماری معالجه می شود.
بیایید این بیماری را از نقطه نظر پزشکی قدری بیشتری بشکافیم و ببینیم چگونه با بیماری حضرت یعقوب کاملاً منطبق است:
کورتینوپاتی سروز مرکزی (Central Serous Chorioretinopathy (CSCR))
بیماری CSCR یک نوع بیماری است که در اثر استرس شدت می یابد و با شدت یافتن آن انسان شروع به تار دیدن می کند و عموماً در مردها مشاهده می شود و خود به خود هم مداوا می گردد [5]. این بیماری بیشتر در مردان بین سال های 25 تا 55 سنشان مشاهده می شود و گاهی در سنین پایین تر و بالاتر از آن نیز مشاهده می گردد [6]. در این بیماری یک نوع پارگی در شبکیه ی چشم ایجاد می شود و در نتیجه آناً چشم شروع به تار دیدن می کند. این پارگی شبکیه در اکثر موارد خود به خود ترمیم شده و چشم بهبودی خود را بازی می یابد. در صورتی که رفع نشود دوره درمان آن 3-4 ماه طول می کشد. و نتیجه ی درمان (تشخیص بصری) عموماً خوب می شود [7].
تار دیدن چشم و سفید شدن چشم (و ابیضت)
نخستین شخصی که این بیماری را کشف کرده و نخستین گزارش را در مورد بیماری نوشته آلبرت فون گریف[1] بوده است. گریف لکه های سفید چشم را با میکروسکوپ مشاهده کرده و گزارش مشاهدات خود را نوشته است [8]. در مراحل بعدی حین آزمایش از سوی بسیاری از متخصصین دیگر نیز تأیید شده است. بعضی از متخصصین اعلام کرده اند که این لکه های سفید در مراحل بعدی ظرف چند هفته به صورت دانه های سفید رنگ و به صورت گرانول های سفید متمایل به زرد در پشت شبکیه جمع می شوند که این علامت این بیماری است زیرا این بیانگر آن است که این بیماری مزمن نیست و به عنوان بیماری فعال است [9]. مشاهدات پزشکی معاصر نیز گویای این واقعیت است که به هنگام بروز بیماری CSCR لکه های سفید (ابیض) در چشم پدیدار می شود [10].
روش درمان CSCR
همان گونه که در بالا نیز به آن اشاره کردیم، CSCR یک نوع بیماری است که ظرف 3 – 4 ماه به خودی خود از میان می رود [11]. زمانی درمان می شود که خود به خود بهبود پیدا نکند. برای درمان این بیماری شروع به کاهش میزان استرس بیمار می کنند و اگر بیمار از کافئین یا مشروبات الکلی استفاده می کند برای بیمار پرهیز از این گونه مواد مضر توصیه می شود. در صورت رعایت موارد توصیه شده از طرف بیمار بیماری CSCR ظرف حدود 5/1 ماه مداوا می شود [12]. اگر در پایان این دوره ی درمان بیمار بهبودی خود را نیافته باشد تدابیر دیگر اندیشیده می شود. در بسیاری از موارد قدرت بینایی 20 تا 25 درصد و یا بیشتر کاهش می یابد. ولی از دست جدی رفتن بیماری فقط در 5 درصد موارد مشاهده می شود. [13]
ارزیابی و نتیجه گیری
از آنجا که، مطابق اطلاعاتی که در بالا ارائه شد، رابطه ی نزدیکی میان بیماری CSCR و استرس وجود دارد، می توان به این جمع بندی رسید که بیماریی که حضرت یعقوب علیه السلام به آن مبتلا شده بوده کورتینوپاتی سروز مرکزی (Central Serous Chorioretinopathy (CSCR)) بوده است. قرآن مشکل بینایی حضرت یعقوب را با عبارت «و ابیضت» توصیف می نماید که به معنی سفید شدن است و با رسیدن مژده ی وصال یوسف رفع می شود که با دستاوردهای علمی اخیر نیز کاملاً منطبق است و این خود یک بار دیگر بیانگر آن است که قرآن معجزه ی خداوند است.
والله اعلم
مؤلف: دکتر زکی بایراکتار (مترجم: علی رضازاده)
_________________________________________________________________________
1) یوسف 83-96
2) طباطبایی، تفسیر: ابوبکر سفیل
http://ehlisunnetinanci.com/2-hz-yakup-asin-gomlekle-teberruku
2/18,171,5/71,20/124,125,24/61,48/17,80/2 vd.3)
4) نگاه کن یوسف 84
5)
Daruich A, Matet A, Dirani A et al. Central serous chorioretinopathy: Recent findings and new physiopathology hypothesis. Prog Retin Eye Res. 2015 Sep;48:82-118. doi: 10.1016/j.preteyeres.2015.05.003. Epub 2015 May 27.
6)
Wang M, Munch IC. Central serous chorioretinopathy. Acta Opthalmol.2008;86:126-145.
7)
Tuncay FY, Gürelik G. Santral Seröz Koryoretinopati. Ret-Vit 2010;18:85-111.
8)
Von Graefe A. Ueber centrale recidivirente Retinitis. Alberecht von Graefes Arch Opthalmol. 1866;12:211-215.
9)
Perkins SL, Kim JE. Clinical characteristics of central serous chorioretinopathy.Opthalmology. 2002;109:262-266.
10)
Ahlers C, Geitzenauer W, Stock, G et al. Alterations of intraretinal layers in acute central serous chorioretinopathy. Acta Ophthalmol. Acta Ophthalmol. 2009 Aug;87(5):511-6. doi: 10.1111/j.1755-3768.2008.01468.x. Epub 2009 Jun 5
11)
Tuncay FY, Gürelik G. Santral Seröz Koryoretinopati. Ret-Vit 2010;18:85-111.
12)
Sharma T, Shah N. Visual outcome after discontinuation of corticosteroids in atypical severe central serous chorioretinopathy. Indian J Opthalmol. 2004;111:1708-1714.
